تأملی در جهاد تبیین و ملزوماتش/ روایت گری به چه معناست؟
فرمان جهاد تبیین را ابتدا باید از فهم خود تبیین و روایت گری شروع کرد. اینکه روایت چیست و چرا پرتکرار بر لزوم روایت گری تاکید می شود؟
پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: حامد موفق بهروزی: رهبرانقلاب بار دیگر فرمان جهاد تبیین را تکرار کردند. ایشان حداقل ۴ بار در سال جاری به جهاد تبیین اشاره کردند؛ یکبار در اربعین فرمودند امام سجاد مجاهدانه تبیین گر بودند، در میلاد حضرت زینب(س) از نقش ایشان در جهاد روایت گفتند، در میلاد حضرت زهرا(س) به جهاد روشنگرانه آن حضرت اشاره کردند؛ در جمع مداحان هیات را کانون جهاد تبیین نامیدند و در نهایت فرمودند جهاد تبیین یک فریضه فوری و قطعی است.
چه باید بکنیم؟
ابتدا منظورمان را از تبیین دقیق تر کنیم. تبیین یعنی روایت گر بودن. باید راوی باشیم. راوی، روایت گر واقعیت است.
اما معنای روایت چیست؟ روایت پاسخ به این سوال است: ماجرا چیست؟
یک مثال میتواند کار را ساده تر کند. همه این خبر را شنیدند که جوانی، دختری را در اهواز به طرز فجیعی به قتل رساند. انتشار چرخاندن سر بریده شده این دختر هم توجه افکار عمومی را به این ماجرا بیشتر جلب کرد. تا این جای قصه فقط خبر منتشر شده است. اما اتفاقی که میافتد چیست؟ پس از انتشار این خبر سوالاتی در افکار عمومی ایجاد می شود: این پسر چرا این دختر را به قتل رساند؟ ربط این دختر و پسر به هم چه بود؟ چرا این پسر بعد از قتل این دختر سرش را در خیابان چرخاند؟ و ...
مجموع این سوالات را می توان در یک سوال واحد جمع کرد: ماجرا چه بود؟ پاسخی که من و شما به این سوال می دهیم روایت ماست از این ماجرا.
روایت گری هم هنر است هم علم
روایت گری در علوم ارتباط سابقه دارد. نظریاتی هم حول همین مفهوم در دنیا شکل گرفته است. عمدتا از دو عنصر برای روایت گری یاد می شود: اول قصه گویی و دوم گفتمان. هر روایت به دنبال ارائه یک داستان از یک ماجرا است. و دوم گفتمان غالب در یک روایت که جهت می دهد به نحوه قصه گویی از همان ماجرا.
روایت قدرتی دارد که می تواند واقعیت را وارونه کند. علتش هم این است که می تواند ورای واقعیت باورپذیر بشود. باورپذیری روایت عمدتا ناشی از ویژگی داستان واره بودنش است. می خواهید بدانید چگونه این اتفاق می افتد؟ کافی است به فیلم هایی که اخیرا تماشا کرده اید توجه کنید. معمولا شما بدون اینکه درگیر واقعی بودن یا غیرواقعی بودن فیلم ها بشوید با داستان فیلم همراه شده اید و لذت برده اید. قصه این ویژگی را دارد که بدون مرز وارد ذهن می شود. این قصه گویی همان هنری است که از آن یاد کردیم.
البته یادمان باشد که منظور از روایت لزوما متن نیست. گاهی یک تصویر، گاهی یک فیلم و کلیپ می تواند عنصر قصه و گفتمان را همزمان داشته باشد. این قاب سازی هم هنرمندش را می خواهد و هم عالِم کار را.
مشکل کجاست؟ خلا روایت!
دقت کنید! چرا فرمان جهاد تبیین و روایت صادر شد؟ چرا تذکر این فرمان پر تکرار شد؟ چون جامعه اغلب دچار خلا روایت است. خلا روایت چه اشکالی ایجاد می کند؟ به تعبیر خود رهبرانقلاب اگر روایت نکنیم دیگران روایت می کنند. وقتی دشمن روایت گر باشد روایت خلاف واقعیت در جامعه شکل میگیرد.
روایت خلاف واقعیت چه اشکالی ایجاد می کند؟
جامعه تحت تاثیر دو عامل تصمیم میگیرد: بینش و گرایش. اولی همان نگاه اعتقادی و جهان بینی است. جنگ نرمی که سالها کشور درگیرش بود از همین منفذ شکل گرفته بود. سالهای ریاست جمهوری آقای خاتمی را به یاد بیاورید. زمانی که بحث اصلی کشور لیبرالیسم و پلورالیسم و سروش و حلقه کیان و ... بود. هدف دستکاری در اعتقادات بود. اینجا دشمن شکست خورد. قدرت اعتقادات اسلامی به قدری بالا بود که دشمن حتی از خط شاگردان امام امت هم نتوانست عبور کند و بزرگانی چون آیت الله مصباح و اندیشه هایی که از شهید مطهری در دسترس بود توانستند دشمن را متوقف کنند.
گرایش هم دو شاخه میشود: یکی علاقه قلبی و دیگری برداشت جامعه از واقعیت. حب و بغض قلبی بدون هیچ دلیل دیگری میتواند تصمیم جامعه را دچار تغییر کند. اینجا هم دشمن نتواسته است کاری پیش ببرد چرا که علاقه جامعه ایران به جریان انقلاب و اسلام و اهل بیت با هیچ چیز دیگری قابل جایگزینی نبوده است. هیچ چیز برای مردم ایران جای امام حسین(ع) را نمیگیرد.
اما برداشت جامعه و فهم جامعه از واقعیت هایی که رقم می خورد مسئله جدی است. روایت اینجا کاربرد دارد. روایت با همان ویژگی هایی که گفتیم، برداشت جامعه از واقعیت را شکل می دهد. اگر این برداشت ذهنی منطبق با مطلوب دشمن باشد می تواند تصمیم جامعه را به سمتی هدایت کند که دشمن دوست دارد.
روایت گری چرا جهاد است؟
بنا به فرموده خود رهبرانقلاب جهاد در مواجهه و توجه به دشمن شکل میگیرد. هر زمان ما تلاشی انجام دادیم که در قبال دشمن و متوجه به اقدامات دشمن بود جهاد شکل میگیرد. گفتیم دشمن در حال روایت سازی است. وقتی ما روایت گری میکنیم یادمان باشد که دشمن هم با دستگاه عریض و طویل رسانه ای خود که هم مجهز به علم روز است و هم مجهز به ثروت و امکانات مناسب در خط مقدم روایت گری حضور دارد. لذا اینجاست که فرمود اگر روایت نکنیم روایت میکنند و اگر آنها روایت کردند جامعه جوری تصمیم میگیرد که آنها می خواهند.
باید مجهز شویم به علم و هنر روایت گری این تنها راه جهاد در این مسیر پیچیده و دشوار است. اما یادمان باشد که این جهاد یک جهاد مردمی است. یعنی همه کسانی که می توانند فارغ از اینکه کارشان رسانه باشد یا نباشد باید در این مسیر همراه شوند.
ش
چه باید بکنیم؟
ابتدا منظورمان را از تبیین دقیق تر کنیم. تبیین یعنی روایت گر بودن. باید راوی باشیم. راوی، روایت گر واقعیت است.
اما معنای روایت چیست؟ روایت پاسخ به این سوال است: ماجرا چیست؟
یک مثال میتواند کار را ساده تر کند. همه این خبر را شنیدند که جوانی، دختری را در اهواز به طرز فجیعی به قتل رساند. انتشار چرخاندن سر بریده شده این دختر هم توجه افکار عمومی را به این ماجرا بیشتر جلب کرد. تا این جای قصه فقط خبر منتشر شده است. اما اتفاقی که میافتد چیست؟ پس از انتشار این خبر سوالاتی در افکار عمومی ایجاد می شود: این پسر چرا این دختر را به قتل رساند؟ ربط این دختر و پسر به هم چه بود؟ چرا این پسر بعد از قتل این دختر سرش را در خیابان چرخاند؟ و ...
مجموع این سوالات را می توان در یک سوال واحد جمع کرد: ماجرا چه بود؟ پاسخی که من و شما به این سوال می دهیم روایت ماست از این ماجرا.
روایت گری هم هنر است هم علم
روایت گری در علوم ارتباط سابقه دارد. نظریاتی هم حول همین مفهوم در دنیا شکل گرفته است. عمدتا از دو عنصر برای روایت گری یاد می شود: اول قصه گویی و دوم گفتمان. هر روایت به دنبال ارائه یک داستان از یک ماجرا است. و دوم گفتمان غالب در یک روایت که جهت می دهد به نحوه قصه گویی از همان ماجرا.
روایت قدرتی دارد که می تواند واقعیت را وارونه کند. علتش هم این است که می تواند ورای واقعیت باورپذیر بشود. باورپذیری روایت عمدتا ناشی از ویژگی داستان واره بودنش است. می خواهید بدانید چگونه این اتفاق می افتد؟ کافی است به فیلم هایی که اخیرا تماشا کرده اید توجه کنید. معمولا شما بدون اینکه درگیر واقعی بودن یا غیرواقعی بودن فیلم ها بشوید با داستان فیلم همراه شده اید و لذت برده اید. قصه این ویژگی را دارد که بدون مرز وارد ذهن می شود. این قصه گویی همان هنری است که از آن یاد کردیم.
البته یادمان باشد که منظور از روایت لزوما متن نیست. گاهی یک تصویر، گاهی یک فیلم و کلیپ می تواند عنصر قصه و گفتمان را همزمان داشته باشد. این قاب سازی هم هنرمندش را می خواهد و هم عالِم کار را.
مشکل کجاست؟ خلا روایت!
دقت کنید! چرا فرمان جهاد تبیین و روایت صادر شد؟ چرا تذکر این فرمان پر تکرار شد؟ چون جامعه اغلب دچار خلا روایت است. خلا روایت چه اشکالی ایجاد می کند؟ به تعبیر خود رهبرانقلاب اگر روایت نکنیم دیگران روایت می کنند. وقتی دشمن روایت گر باشد روایت خلاف واقعیت در جامعه شکل میگیرد.
روایت خلاف واقعیت چه اشکالی ایجاد می کند؟
جامعه تحت تاثیر دو عامل تصمیم میگیرد: بینش و گرایش. اولی همان نگاه اعتقادی و جهان بینی است. جنگ نرمی که سالها کشور درگیرش بود از همین منفذ شکل گرفته بود. سالهای ریاست جمهوری آقای خاتمی را به یاد بیاورید. زمانی که بحث اصلی کشور لیبرالیسم و پلورالیسم و سروش و حلقه کیان و ... بود. هدف دستکاری در اعتقادات بود. اینجا دشمن شکست خورد. قدرت اعتقادات اسلامی به قدری بالا بود که دشمن حتی از خط شاگردان امام امت هم نتوانست عبور کند و بزرگانی چون آیت الله مصباح و اندیشه هایی که از شهید مطهری در دسترس بود توانستند دشمن را متوقف کنند.
گرایش هم دو شاخه میشود: یکی علاقه قلبی و دیگری برداشت جامعه از واقعیت. حب و بغض قلبی بدون هیچ دلیل دیگری میتواند تصمیم جامعه را دچار تغییر کند. اینجا هم دشمن نتواسته است کاری پیش ببرد چرا که علاقه جامعه ایران به جریان انقلاب و اسلام و اهل بیت با هیچ چیز دیگری قابل جایگزینی نبوده است. هیچ چیز برای مردم ایران جای امام حسین(ع) را نمیگیرد.
اما برداشت جامعه و فهم جامعه از واقعیت هایی که رقم می خورد مسئله جدی است. روایت اینجا کاربرد دارد. روایت با همان ویژگی هایی که گفتیم، برداشت جامعه از واقعیت را شکل می دهد. اگر این برداشت ذهنی منطبق با مطلوب دشمن باشد می تواند تصمیم جامعه را به سمتی هدایت کند که دشمن دوست دارد.
روایت گری چرا جهاد است؟
بنا به فرموده خود رهبرانقلاب جهاد در مواجهه و توجه به دشمن شکل میگیرد. هر زمان ما تلاشی انجام دادیم که در قبال دشمن و متوجه به اقدامات دشمن بود جهاد شکل میگیرد. گفتیم دشمن در حال روایت سازی است. وقتی ما روایت گری میکنیم یادمان باشد که دشمن هم با دستگاه عریض و طویل رسانه ای خود که هم مجهز به علم روز است و هم مجهز به ثروت و امکانات مناسب در خط مقدم روایت گری حضور دارد. لذا اینجاست که فرمود اگر روایت نکنیم روایت میکنند و اگر آنها روایت کردند جامعه جوری تصمیم میگیرد که آنها می خواهند.
باید مجهز شویم به علم و هنر روایت گری این تنها راه جهاد در این مسیر پیچیده و دشوار است. اما یادمان باشد که این جهاد یک جهاد مردمی است. یعنی همه کسانی که می توانند فارغ از اینکه کارشان رسانه باشد یا نباشد باید در این مسیر همراه شوند.
ش
کد مطلب: 440250
مرجع : فارس
