هم اندیشی - محورهای بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور

محورهای بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور

شما هستید که فردای این کشور را میسازید، و مدیران فردای کشور هم شماها هستید. خودتان را آماده کنید و کشور را هم آماده کنید؛ میتوانید.

پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: محورهای بیانات مقام معظم رهبری ^{مدظله العالی} در دیدار جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور (26/08/1400)

1. نخبه آن کسی است که قدر استعدادش را میداند و آن را به کار می‌اندازد.

1/1. نخبگی یک نعمت و موهبت خدایی است. اوّل‌چیزی که در ذهن شما قرار میگیرد این باشد که این نعمت را شکرگزاری کنید.

2/1. آن چیزی که نخبه را نخبه میکند، صرفاً استعداد و ظرفیّت ذهنی نیست. خیلی‌ها استعداد و ظرفیّت ذهنی دارند و این ضایع میشود، اصلاً بُروز پیدا نمیکند یا از آن هیچ استفاده‌ی مناسب و شایسته نمیشود و تبدیل به نخبه نمیشود.

3/1. آن چیزی که نخبه را نخبه میکند، علاوه‌ بر استعداد و ظرفیّت ذهنی، قدرشناسی از این حقیقت و این نعمت است؛ {باید} از این [نعمت] قدرشناسی بشود و بر اساس آن، کار و تلاش انجام بگیرد.

4/1. یک انسان بااستعداد و پُرظرفیّت اگر این ذهن را به کار نیندازد، از این ظرفیّت استفاده نکند، با تنبلی، بی‌حالی، بی‌توجّهی و غفلت بگذراند، مسلّماً تبدیل به نخبه نخواهد شد.

5/1. نخبه آن کسی است که قدرشناسی میکند؛ قدر استعداد را میداند، آن را به کار می‌اندازد و با همّت بالا و قبول زحمت و قبول مجاهدت، خودش را به یک نخبه تبدیل میکند.

6/1. قدرشناسی از نخبگی اوّلاً به عهده‌ی خود نخبه است، ثانیاً به عهده‌ی محیط است. «محیط» یعنی مجموعه‌ی حکمرانی، مسئولین، در یک برهه‌ای پدر و مادر، در یک برهه‌ای معلّم یا استاد دانشگاه؛ اینها باید قدردانی کنند.

2. یک بخش مهمّ جنگ نرم استعمارگران، این است که ملّتِ ما را از استعدادِ خودش غافل کنند.

1/2. کشور ما از لحاظ استعداد ذهنی از متوسّط جهان بالاتر است؛ این ادّعا نیست، این چیز ثابت‌شده و مسلّمی است؛ یعنی ملّت ما بالقوّه نخبه است.

2/2. یک بخش مهمّ جنگ نرم استعمارگران، این است که ملّت ما را یا هر ملّتی را که دارای استعدادی است، از استعدادِ خودش غافل کنند، او را بی‌اعتنا کنند به آن استعداد یا حتّی به وضعی برسانند که خود او منکر این استعداد بشود.

3/2. وقتی که غفلت از تواناییِ خود بر ملّتی حاکم شد، غارت آن ملّت آسان میشود. ببینید، غفلت و غارت مکمّلِ هم‌ هستند؛ غفلت مقدّمه‌ی غارت است، غارت افزایش‌دهنده‌ی غفلت است.

4/2. بحث پهپاد و موشک و مانند اینها را که می‌بینید این روزها چطور در دنیا به عنوان یک مسئله‌ی اساسی و مهم مطرح میشود؛ [دشمن] میخواهد شما از اینها غفلت کنید، از این توانایی چشم بپوشید تا بتواند راحت به شما حمله کند.

3. شکر عملی نعمت نخبگی، تلاش و فعّالیّت است.

1/3. واضح است که دستگاه حکمرانی کشور نسبت به نخبه مسئولیّتهای مهمّی دارد؛ در این تردیدی نیست. لکن شخص نخبه هم در قبال مسائل کشور باید احساس مسئولیّت بکند و گاهی لازم است که جوان نخبه با سختی‌ها هم بسازد.

2/3. نامهربانی‌هایی در دستگاه‌های مختلفِ اداره‌ی کشور، نسبت به نخبگان میشود؛ این را ما میدانیم، امّا اینها نبایستی نخبه را از ادامه‌ی راه و از فعّالیّت و تلاش منصرف کند. شکر عملی نعمت نخبگی، تلاش و فعّالیّت است.

3/3. بخش دیگری از شکر هم این است که توجّه داشته باشد که این نعمت نخبگی را خدای متعال به او داده و هر نتیجه‌ای که بر نخبگی مترتّب میشود، [باید] در جهت رضای الهی قرار بگیرد؛ که این، به حرکت نخبه جهت‌دهی میکند.

4. نخبهی علمی، بایستی به افق ترسیم شده برای علم در کشور توجّه داشته باشد.

1/4. نخبه‌ی علمی -حالا بحث ما سر نخبگان علمی است- بایستی به آن آینده‌ و افقی که برای علم در کشور ترسیم شده چشم بدوزد و به آن توجّه داشته باشد.

2/4. ما گفتیم که باید جوری حرکت بکنیم که در یک فاصله‌ی معقول زمانی - پنجاه سال بعد- ایران در دنیا منبع علم محسوب بشود؛ یعنی اگر کسانی بخواهند به جدیدترین یافته‌های علمی دست پیدا کنند، ناچار بشوند فارسی یاد بگیرند.

3/4. این، یک آینده‌ی ممکنی است؛ این را تعجّب نکنید. یک روزی در دنیا همین جوری بوده؛ دانشمندان ما یک روزی، در یک برهه‌ای از تاریخ، در قلّه‌ی دانش دنیا قرار داشتند؛ ما باید چشم به این افق [داشته باشیم].

5. باید با رسیدن به مرزهای دانش جهانی و عبور از آن؛ پایهگذار تمدن اسلامی باشیم.

1/5. البتّه مراحلی دارد. مرحله‌ی اوّل این است که ما امروز فاصله‌ی خودمان را با مرز دانش جهان پُر کنیم؛ ما فاصله داریم. البتّه پیشرفت علمی ما قابل ستایش است، منتها فاصله‌مان با خطوط مقدّم علم در دنیا زیاد است.

2/5. دویست سال ما را عقب نگه داشتند؛ بعد از پیروزی انقلاب یک حرکتی انجام گرفته، از حدود دو دهه قبل یک حرکت سریع‌تری شروع شده، لکن هنوز فاصله‌مان زیاد است؛ مرحله‌ی اوّل این است که این فاصله را پُر کنیم.

3/5. مرحله‌ی دوّم این است که از خطوط دانش جهانی و مرز دانش جهانی عبور بکنیم؛ یعنی بتوانیم خدمات جدید علمی و کشفیّات جدید علمی را به دنیا عرضه بکنیم که حالا در مورد این، من یک نکته‌ای هم بعداً عرض خواهم کرد.

4/5. مرحله‌ی بعد هم این است که دنبال تمدّن نوین اسلامی باشیم. یقیناً یکی از پایه‌های مهمّ هر تمدّنی علم است -علم نافع- و ما که تکرار میکنیم «تمدّن نوین اسلامی»، قطعاً یکی از پایه‌هایش پیشرفت علمی است.

5/5. اگر چنانچه چشم شما به عنوان نخبه به این افق باشد، قهراً حرکت علمی شما جهتِ درست خواهد داشت و همین مشکلاتی که گاهی گفته میشود -بحث مقاله و این چیزها که دوستان ذکر کردند- اینها دیگر از بین خواهد رفت.

6. جوان نخبه‌ی ما باید دنبال خلّاقّیت در دانش باشد.

1/6. امروز کارهای علمی زیادی در کشور میشود، امّا اینها غالباً متفرّعات بر آفرینش علمی دیگران است؛ مثلاً انرژی هستهای را کسی کشف کرده، ما داریم روی این کار میکنیم. آنچه نیاز هست و بایستی انجام بگیرد آفرینش علم است.

2/6. باید خلّاق باشید، علم را تولید کنید؛ که غالباً‌ از کشف نیرویی در طبیعت به وجود میآید؛ یعنی نوآوری در علم ناشی از این است که یک قانونی را که در طبیعت وجود دارد، کشف کنید، بر اساس آن، تولیدِ علم و فنآوری میشود.

3/6. جوان نخبه‌ی ما باید دنبال خلّاقّیت در دانش باشد. فرض بفرمایید کسی نیروی جاذبه، نیروی الکتریسیته، انرژی هسته‌ای، نانو یا خاصیت سلّول‌های بنیادی را کشف کرد و بر اساس آن، این عرصه‌ی عظیم علم و فنّاوری به وجود آمد.

7. مسائل اساسی کشور بایستی با روش علمی و با کمک جامعهی علمی کشور حل شوند.

1/7. باید یکی از هدفهای جامعه‌ی علمی کشور - بالأخص نخبگان- این باشد که به مسائل کشور فکر کنند، مسئله‌محور کار کنند. کشور مسائل اساسی‌ای دارد؛ اینها بایستی با روش علمی حل بشوند.

2/7. مسئله‌ی آب در کشور، محیط‌زیست، ترافیک، آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد، طلاق، حاشیه‌نشینی، هجرت از روستاها و تخریب روستاها، اینها همه راه‌ حل علمی دارد.

3/7. مسائل اداره‌ِی کشور نظیر مشکلات نظام پولی و مالی، نظام مالیاتی، بانک‌ها، موانع رشد تولید و ده‌ها مسئله‌ی دیگر، همه، راه‌ حلّ علمی دارد؛ اینها بایستی از طریق علم روشن بشود؛ یعنی بایستی روی مسئله فکر کنید.

4/7. در بعضی از کشورهای پیشرفته‌ی دنیا دانشگاه‌ها غالباً خصوصی است، ولی همین دانشگاه‌های غیر دولتی بودجه‌ی فراوانی از دولتها میگیرند؛ چطور، دولتها برای دانشگاه مسئله تعریف میکنند و از آن دانشگاه جواب مسئله را میخواهند.

5/7. یکی از مسائلی که پیشنهاد میکنم - در معاونت علمی رئیس‌جمهور یا در دانشگاه- مورد تکیه، توجّه و تعمیق واقع شود، مسئله‌ی هوش مصنوعی است که در اداره‌ی آینده‌ی دنیا نقش خواهد داشت.

8. دلسرد کردن جوان نخبه نسبت به آینده‌ کشور و تشویق او به ترک کشور، خیانت است.

1/8. نکته‌ی بعدی در باب نخبگان، بحث مهاجرت است. البته اشکالی ندارد دانشجویی بر اساس نیاز فکری‌ یا خانوادگی‌ بخواهد در کشوری تحصیل کند؛. عمده این است که فراموش نکند که بدهکار کشورش است. درس بخواند و برگردد.

2/8. آن چیزی که اشکال دارد مهاجرفرستی است. به بنده گزارش داده‌اند که در بعضی از دانشگاه‌ها عناصری هستند که جوان نخبه را به ترک کشور تشویق میکنند؛ این کار، خیانت و دشمنی با کشور است؛ دوستی با آن جوان هم نیست.

3/8. امروز در کشور ما جوانهای نخبه میتوانند رشد کنند و در برهه‌هایی هم میتوانند بروند از یک کشور دیگر استفاده کنند و برگردند؛ امّا اینکه جوانی را نسبت به آینده‌ کشور دلسرد کنند، خیانت میدانم که بایستی این را دنبال کنیم.

9. مهم‌ترین موانع تولید، بیش از موانع عملیّاتی و مادّی، موانع فرهنگی است.

1/9. مسئله‌ی بعدی، مانع‌زدایی از تولید است. مهم‌ترین موانع تولید، بیش از موانع عملیّاتی و مادّی و مانند اینها، موانع فرهنگی است؛ یعنی احساس ناامیدی، ناتوانی، بی‌آینده بودن، بی‌حوصلگی، بی‌همّتی، سرگرمی‌های مضر.

2/9. جوان ما که میتواند فرضاً یک شرکت دانش‌بنیان به وجود بیاورد و هم خودش درآمد پیدا کند، هم به کشور فایده برساند، میرود سراغ سرگرمی‌های زائد؛ خیلی‌ها سرگرم به رایانه و مانند اینها میشوند.

3/9. غالباً الان شب تا صبح یا صبح تا شب، هر چه بتوانند در اینترنت بی‌فایده و بی‌هدف میگردند؛ بدون اینکه هیچ سودی عاید بشود. راحت‌طلبی، نداشتن همّت، نداشتن خطرپذیری؛ اینها چیزهایی است که مانعهای اساسی تولید است.

10. صنایع بزرگ ما در کشور دانش‌بنیان نیستند، این عیب بزرگی است.

1/10. شرکتهای دانش‌بنیان؛ رشد خوبی داشته. امروز آقای دکتر ستّاری گفتند هفت هزار شرکت؛ خیلی خوب است، بحمدالله این کار مهمّی است که انجام گرفته، باید افزایش هم پیدا کند.

2/10. باید در مورد رعایت ضوابطِ دانش‌بنیان بودن، سخت‌گیری بشود؛ یعنی این جور نباشد که خیلی آسان کمّیّت را بالا ببریم و کیفیّت کار مورد توجّه نباشد؛ دانش‌بنیان بودن ضوابطی دارد، این ضوابط بایستی رعایت بشود.

3/10. صنایع بزرگ ما در کشور دانش‌بنیان نیستند، این عیب بزرگی است. کارشناسان گفتهاند که شرکتهای دانش‌بنیانِ کوچک میتوانند آن صنایع بزرگ مثل خودروسازی را هم دانش‌بنیان کنند؛ اگر این کار ممکن باشد، بایستی انجام بگیرد

11. شرط لازم برای رشد و تقویت شرکتهای دانش‌بنیان، گرفتن جلوی واردات است.

1/11. شرط لازم برای رشد و تقویت شرکتهای دانش‌بنیان، این است که ما بتوانیم محصولات آنها را حداقل در داخل کشور رایج کنیم؛ راهش این است که تولیدی که او میکند، دیگر واردات نداشته باشد.

2/11. دولتها که بیشترین مصرف‌کننده‌ی این به‌اصطلاح صنایع و تولیدات صنعتی و مانند اینها هستند، از این دانش‌بنیان‌ها تهیّه کنند و تولیدات داخلی را استفاده کنند، تا دیگر واردات کمر اینها را نشکند.

3/11. اینکه میگوییم برای کمک به تولیدات داخلی جلوی واردات گرفته بشود، آن بنگاه داخلی هم وظایفی دارد، آنها هم باز قیمتها را گران نکنند، کیفیّت را پایین نیاورند تا بکلّی آن توصیه‌ای که شده بی‌فایده بشود.

12. دولت و صدا و سیما در بازاریابی خارجی به شرکتهای دانش‌بنیان کمک کنند.

1/12. یک مسئله، مسئله‌ی بازارهای داخلی است، یک مسئله هم مسئله‌ی صادرات است؛ اگر چنانچه صادرات وجود نداشته باشد، پیشرفتی آن چنان که باید، پیش نخواهد آمد.

2/12. در مورد صادرات، هم خود آن شرکتها میتوانند فعّالیّت کنند و بیشتر، دولتها میتوانند فعّالیّت کنند؛ وزارت خارجه، وزارت صمت و بقیّه میتوانند در این زمینه کمک کنند و بازارهای خارجی را [پیدا کنند].

3/12. صدا و سیما میتواند کمک کند؛ بعضی از کشورها هستند که از ایران خاطره‌های خوبی دارند امّا اگر بگویند دو محصول ایرانی را اسم بیاورید نمیتوانند اسم بیاورند. صدا و سیما در بخش خارجی، این محصولات را تبلیغ کند.

4/12. اینکه {از قول آقای دکتر ستّاری} گفته شد که سهم شرکتهای دانش‌بنیان از تولید ناخالص ملّی کمتر از یک درصد است؛ خب این خیلی کم است. حتماً بایستی این سهم از تولید داخلی در طول سه - چهار سال، اقلّاً به پنج درصد برسد.

13. نخبگیتان باید به شما کمک کند تا جایگاهتان را در پیشرفت کشور پیدا کنید.

1/13. شما هستید که فردای این کشور را میسازید، و مدیران فردای کشور هم شماها هستید. خودتان را آماده کنید و کشور را هم آماده کنید؛ میتوانید.

2/13. من برای استفاده‌ از جوانهای نخبه‌ به مسئولین سفارش میکنم، منتها شما هم خودتان را باید آماده کنید، جای خودتان را پیدا کنید؛ خودتان پیدا کنید که در پیشرفت کشور چه نقشی میتوانید ایفا کنید.

3/13. نخبگی شما اینجا هم باید خودش را نشان بدهد که مشخّص کنید جایگاه شما کجاست؛ در آن جایگاه قرار بگیرید و تلاش کنید و کار کنید.

ش