ارتباطی که بین این معنا با نامگذاری ماه هشتم قمری به نام شعبان، میتواند وجود داشته باشد، احتمالاتی است که اکنون آن را بیان می نمایم.
ماه شعبان بین دو ماه رجب و ماه مبارک رمضان قرار گرفته که بین مردم این دو ماه محبوب می باشد و علت محبوبیت آنهم به خاطر اتفاقات و اعیادی است که در آن رقم خورده است؛ و به محبوبیت ماه شعبان افزوده میشود زیرا از طرفی ماه شعبان هم مقدمهای است برای آماده شدن به ورود به ماه مبارک رمضان و هم فرصتی است برای جاماندگان از ماه رجب که از اعمال و عبادات این ماه غفلت ورزیدهاند، این موارد میتواند سبب بالا رفتن جایگاه این ماه بین مردم باشد.
عظمت و فضیلت ماه شعبان در کلام رسول خدا
ابن عبّاس گوید: پیامبر خدا صلّى اللَّه علیه و آله در حالى که یارانش در باره فضیلتهاى ماه شعبان گفتگو مى کردند فرمود: ماهى بزرگ است و آن ماه من است و حمل کنندگان عرش الهى، آن را بزرگ مى دارند و به حقّ و منزلت آن آگاهى دارند و آن ماهى است که روزى مؤمنان در آن ماه براى ماه رمضان فزونى یابد و بهشت ها در آن ماه آراسته گردند و همانا از آن رو «شعبان» نام گرفت که روزى مؤمنان در آن ماه فراخ گردد و آن ماه کردار است که پاداش کردار هفتاد بار افزون شود و بدى مردم فرو ریخته شود و گناه آنان بخشوده گردد و نیکى پذیرفته آید و خداوند تواناى شکوهمند، بر بندگانش ببالد و از عرش خویش بر روزه داران و عبادت گران بنگرد و پیش روى حملکنندگان عرش بر بندگان ببالد؛ پس على بن ابى طالب علیه السّلام به پا خاست و گفت: پدر و مادرم فداى شما باد اى پیامبر خدا! اندکى از فضیلت ماه شعبان را براى ما بازگو تا شوق ما بر روزه دارى و به پا دارى عبادت فزونى یابد و در آن ماه براى خداوند شکوهمند شب زنده دارى کنیم. پس پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله در مورد ثواب روزهداری و پاداش تعداد روزهایی که روزهداری کنیم در این ماه مطالبی را بیان میفرمایند.
ماه شعبان در کلام امام راحل
امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی درباره فضیلت ماه شعبان، توجه مخاطبان خویش را به مناجات شعبانیه جلب مینمایند.
ایشان دراینباره میفرمایند: «در این ماه شعبان با «مناجات شعبانیه» که از اول تا آخر این ماه دستور خواندن آن وارد شده، خداى تبارکوتعالی را هیچ مناجات کردید؟ و از مضامین عالى و آموزنده آن در ایمان و معرفت بیشتر نسبت به مقام ربوبیت استفاده نمودید؟ درباره این دعا وارد شده که این مناجات حضرت امیر علیه السلام و فرزندان آن حضرت است؛ و همه ائمه طاهرین، علیهمالسلام، با آن خدا را مى خوانده اند. و کمتر دعا و مناجاتى دیده شده که درباره آن تعبیر شده باشد که همه ائمه علیهمالسلام آن را مىخواندهاند و با آن خدا را مناجات مىکردهاند. این مناجات در حقیقت مقدمه اى جهت تنبه و آمادگى انسان براى پذیرش وظایف ماه مبارک رمضان مى باشد؛ و شاید براى این باشد که به انسان آگاه ملتفت انگیزه روزه و ثمره پر ارج آن را تذکر دهد».
یادداشت حضرت آیتالله خامنهای درباره مناجات شعبانیه
مناجات مأثورهی ماه شعبان - که روایتشده اهلبیت (علیهمالسلام) بر آن مداومت داشتند - یکی از دعاهایی است که لحن عارفانه و زبان شیوای آن، با مضامین بسیار والا و سرشار از معارف عالی همراه است که نظیر آن را در زبانهای معمولی و محاورات عادی نمیتوان یافت و اساساً با آن زبان قابل ادا نیست.
این مناجات، نمونه کاملی از تضرع و وصف حال برگزیدهترین بندگان صالح خدا با معبود و محبوب خود و ذات مقدس ربوبی است. هم درس معارف است، هم اسوه و الگوی عرض حال و درخواست انسان مؤمن از خدا.
مناجاتهای پانزدهگانه که از امام زینالعابدین حضرت علیبنالحسین علیهالسّلام نقل شده، گذشته از خصوصیت بارز دعایی مأثور از اهلبیت علیهمالسّلام، این مزیت را داراست که به مناسبت حالات مختلف مؤمن، مناجات را انشا فرموده است.