توصيه مطلب

 

سازمان انرژی اتمی ایران با تایید این ادعاها اجازه می‌دهد بازرسان آژانس از سایت نطنز نمونه‌برداری کرده و بر اساس این نمونه‌برداری‌ها آژانس در گزارش بعدی  خود اطلاع می‌دهد که در نقاط نمونه‌برداری شده، آلودگی‌های غنی‌سازی اورانیوم با درصد بالا کشف شده است. گزارش آژانس باعث می‌شود شورای حکام آژانس قطعنامه‌ی تندی در سپتامبر 2003 علیه ایران صادر نماید و پرونده‌ی ایران تا یک قدمی ارجاع به شورای امنیت پیش برود.

 

تیم مسئول پرونده‌ی هسته‌ای سعی می‌کند با اجرای اقدامات اعتمادساز نظیر توقف کلیه‌ی فعالیت‌های غنی‌سازی در نطنز، امضای پروتکل الحاقی و ارائه دسترسی بدون محدودیت به آژانس از ارجاع پرونده‌ی هسته‌ای ایران به شورای امنیت جلوگیری نماید؛ اما آژانس در ارزیابی خود  جمع‌بندی کرد: «داده‌های نمونه‌برداری محیطی ادعای ایران را مبنی بر خارجی بودن مبدا آلودگی‌های هسته‌ای تایید می‌کند، اما نمی‌توان توضیحات محتمل دیگر را کنار گذاشت و آژانس به تحقیقات خود برای تایید خارجی بودن مبدا آلودگی ادامه می‌دهد». در نهایت با وجود ادامه‌ی اقدامات اعتمادساز از سوی ایران، به دلیل فشارهای آمریکا و همراهی کشورهای اروپایی با آمریکا، پرونده‌ی ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده شد . 

 

توجه به اتفاقات دو سال اخیر در پرونده‌ی هسته‌ای ایران نشان می‌دهد که روند اتفاقات سال‌های 81 تا 84 در حال تکرار شدن است:

 

در 5 مهرماه 1397، نخست وزیر رژیم صهونیستی در مجمع عمومی سازمان ملل با نشان دادن تصویری از یک واحد قالیشیویی در اطراف تهران، ادعا نمود که مکان مذکور، انبار مواد و تجهیزات برای ساخت تسلیحات هسته‌ای است . نتانیاهو از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست نمود که فورا مکان مذکور را تا زمانی که ایران اقدام به پاکسازی آن نکرده است، بازرسی نماید.

 

پس از گذشت شش ماه یکی از دیپلمات های سازمان ملل متحد که نخواست نامش فاش شود اعلام کرده است که بازرسان آژانس تاسیسات مورد ادعای نخست وزیر اسرائیل در تهران را از نزدیک مورد بررسی قرار داده اند . کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز در مصاحبه با العام تایید نمود ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازدید از سایت ترقوزآباد دسترسی داده است . آژانس بین‌المللی در گزارش اجرای توافق پادمان به تاریخ 20 آبان‌ماه 1398، اعلام نمود که در سایت اعلام نشده توسط ایران (ترقوزآباد) ذرات اورانیوم طبیعی با منشا انسانی کشف کرده است . 

 

علاوه بر سایت ترقوزآباد، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی رافائل گروسی اعلام داشت که آژانس بین المللی انرژی اتمی با استناد به اطلاعات خاص خود، خواستار دسترسی به دو مرکز در ایران با حضور احتمالی مواد هسته ای اعلام نشده بر اساس اطلاعات خاص خود شده است. در اسفندماه 1398، کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در سازمان بین المللی انرژی اتمی در وین، اظهار داشت که تهران موظف نیست درخواست های آژانس انرژی هسته ای انرژی اتمی را برای دسترسی به تأسیسات هسته ای خود که مبتنی بر اطلاعات جعلی از اطلاعات اسرائیلی و آمریکایی است، قبول کند .

 

مقاومت ایران برای عدم دسترسی مکمل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، منجر به صدور قطعنامه در تاریخ خردادماه 1399 شد . کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس در این رابطه گفت : «این قطعنامه نه موجب ترغیب ایران به ارائه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بی اساس می شود و نه موجب اعمال فشار به آن. جمهوری اسلامی ایران، این قطعنامه را کاملا رد می نماید و اقدام مقتضی و مناسب را در واکنش به آن اتخاذ خواهد نمود که مسئولیت و عواقب آن، بر عهده بانیان چنین قطعنامه ای خواهد بود».

 

دوشنبه 4 شهریورماه گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران سفر کرد و با رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و مقامات وزارت خارجه دیدار کرد. نتیجه‌ی این دیدار صدور بیانیه‌ای مشترک بود که در آن سازمان انرژی اتمی ایران موافقت نمود به دو سایت مورد درخواست آژانس دسترسی بدهد . آژانس در آخرین گزارش خود به تاریخ 21 آبان‌ماه 1399 در رابطه با نمونه برداری از دو سایت اعلام شده (سایت آباده و یک سایت اطراف تهران) اعلام نمود که یافته‌های آژانس با اطلاعاتی که ایران ارائه داده است، تطابق ندارد و یافته‌های دیگری وجود دارد که ایران بایستی نسبت به آنها شفاف‌سازی نماید و سوال‌های آژانس را پاسخ بدهد. علاوه بر این، آژانس در بروزرسانی یافته‌های خود در ترقوزآباد اعلام کرده است که در این سایت، ذرات اورانیوم 236 با درصد غنی‌سازی پایین و اورانیوم ضعیف شده پیدا کرده است و توضیحات ایران در این رابطه را به دلیل «عدم اعتبار کارشناسی»، راضی کننده ندانست .

 

 

با توجه به روند اتفاقاتی که در بالا توضیح داده شد، به نظر می‌رسد آمریکا و کشورهای اروپایی به دنبال امنیتی سازی پرونده هسته‌ای ایران درست مانند اوایل دهه‌ی 80 شمسی هستند؛ و با دسترسی‌هایی که به سایت ترقوزآباد و دو سایت دیگر داده شده، پازل پرونده‌سازی امنیتی علیه ایران تکمیل شده است. در همین راستا سه دیپلمات اروپایی جمعه ۱۷ بهمن به روزنامه وال استریت ژورنال گفته‌اند، بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی شواهدی تازه‌ای از سایت‌های اعلام نشده ایران به دست آوردند که پرسش‌های تازه‌ای در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور مطرح می‌کند.  این دیپلمات‌ها اضافه کرده‌اند، بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی پاییز امسال در جریان بازدید از دو سایت هسته‌ای اعلام نشده ایران نمونه‌هایی برداشتند که پس از آزمایش این نمونه‌ها مشخص شده که آنها حاوی آثار مواد رادیواکتیو هستند. این گزارش می‌افزاید، این نمونه‌ها می‌توانند نشان دهنده باشند که ایران فعالیت‌هایی مرتبط با سلاح هسته‌ای را انجام داده است. 

 

گزارش وال استریت ژورنال در رابطه با پیدا کردن مواد رادیواکتیور در سایت‌های اعلام نشده و این ادعا که نمونه‌های رادیواکتیو یافته شده می‌تواند به معنای سابقه کار تسلیحات هسته‌ای در ایران باشد، به این معناست که کشورهای اروپایی به دنبال امنیتی‌سازی مجدد پرونده‌ی هسته‌ای ایران هستند. از آنجا که دولت‌های اروپایی کاملا با آمریکا هماهنگ هستند، این مسئله می‌تواند به این معنا باشد که احتمالا یافته‌های آژانس در سایت‌های اعلام نشده، منجر به کمپین و فشار سیاسی علیه ایران بشود و کشورهای غربی امتیازات بیشتر در بحث هسته‌ای از ایران مطالبه نمایند.

 

 

دولت بر اساس اینکه آژانس دلایل و مستندات خود را از منابع باز نگرفته است، از ارائه بازرسی خودداری نمود اما از آنجا که ارزیابی می‌کرد هر گونه اقدام تنش‌زا، بازی در پازل ترامپ و وجه المصالحه قرار دادن ایران در انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست ، تصمیم گرفت به آژانس دسترسی بدهد. هم‌چنین اندیشکده‌هایی نظیر گروه بحران که رد پای آن در تصمیمات دولت دیده می‌شود، در گزارش مردادماه خود توصیه می‌کند ایران به منظور جلوگیری از تشدید تنش‌ها به آژانس دسترسی بدهد . دولت به امید اینکه با روی کار آمدن بایدن، امکان تعامل و بازگشت به برجام مجددا برقرار می‌شود، به آژانس با وجود دلایل غیرمنطقی و نامعتبر دسترسی داد و این دسترسی لوازم اجماع سیاسی علیه پرونده‌ی هسته‌ای ایران را فراهم نمود. مهم‌تر اینکه با این اقدام دست بایدن برای طلب امتیازات بیشتر از ایران پُرتر شده است. و شاید با توجه به همین موضوعات باشد که دولت بایدن وقیحانه می‌خواهد که ایران ابتدا به برجام بازگردد و هم‌چنین برای مذاکره بر سر موضوعات دیگر که یکی از آنها رسیدگی به بندهای غروب توافق هسته‌ای است، اعلام آمادگی نماید.