چرا روحانی به ژاپن میرود؟/ چراغ سبز آمریکا به ژاپن درباره سفر روحانی
نشریه ماینیچی ژاپن روز یکشنبه نوشت رئیس جمهوری اسلامی ایران قصد دارد با هدف کاهش تنش‌ها و خروج از بن‌بست پیش آمده در مساله توافق هسته‌ای، به ژاپن سفر کند.
پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی:حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران ممکن است چند هفته دیگر به ژاپن سفر کند. پیش از این سفر، پیام کتبی حسن روحانی به نخست وزیر ژاپن تحویل داده شد. برخی گزارش‌های غیررسمی رسانه‌ای حاکی از این است که ژاپن ممکن است بار دیگر میان ایران و آمریکا میانجیگری کند.
نخستین نشانه این امر، سفر احتمالی و شتابزده روحانی به ژاپن در روز‌های آینده است. اساسا ایران و ژاپن به رغم اینکه روابط حسنه‌ای با هم دارند، مقامات بلندپایه آنها به ندرت به کشورهای یکدیگر سفر می‌کنند. در چهل سال گذشته، نخست وزیر ژاپن فقط یک بار به ایران (در خردادماه) سفر کرد که البته سفرش به نتیجه‌ای نرسید. از سوی دیگر، روسای جمهوری ایران هم به ندرت به ژاپن سفر می‌کنند. آخرین رئیس‌جمهوری ایران که به ژاپن رفت، سید محمد خاتمی بود که در اکتبر 2000 به توکیو سفر کرد.
سفر احتمالی روحانی به ژاپن به شکل سریع و فوری برنامه‌ریزی می‌شود. به نحوی که حتی ژاپنی‌ها هم هنوز برای آن آماده نیستند. به گفته رسانه‌های ژاپنی، روحانی اواسط دسامبر برای شرکت در یک کنفرانس به مالزی سفر می‌کند. مقامات ایرانی به ژاپنی‌ها گفته‌اند روحانی می‌خواهد در جریان همین سفر توقفی در ژاپن داشته باشد. ژاپن فعلا پاسخی نداده و فقط گفته این درخواست را به دقت بررسی می‌کند. در این میان، دو نکته قابل توجه است: نخست آنکه انتظار می‌رفت که نخستین سفر رئیس جمهوری ایران به ژاپن در حدود دو دهه، مستلزم برنامه ریزی دقیق و مفصل باشد و حداقل چند ماه زودتر تعیین شود. دوم اینکه این سفر، ظاهرا در حاشیه سفر به مالزی انجام می‌شود. از این رو، این احتمال وجود دارد که یک موضوع مهمی باعث شده است که مقامات ایران این سفر را با این عجله برنامه ریزی کنند.
به نوشته خبرگزاری ژاپنی «جی جی پرس»، عراقچی گفته است روحانی توقع دارد که آبه به تلاش‌های خود برای کاهش تنش‌ها در منطقه ادامه دهد. آبه نیز در پاسخ گفت: «ژاپن تلاش‌های دیپلماتک مصرانه خود را ادامه خواهد داد.» همچنین روزنامه آساهی گزارش داد که عراقچی ابراز امیدواری کرده که ژاپن تلاش بیشتری برای کمک به آرام کردن وضعیت در خاورمیانه انجام دهد. با این حال، آساهی نوشت: «هنوز معلوم نیست که آیا آبه می‌تواند نقش موثری به عنوان پلی میان ایران و آمریکا بازی کند یا نه.»
از سوی دیگر، حسن روحانی بار دیگر بر امکان پذیر بودن مذاکره با آمریکا تاکید کرد. وی صبح روز چهارشنبه، در بیست و ششمین همایش ملی بیمه و توسعه در برج میلاد، با بیان اینکه «اکنون هم این بحث‌ها (دیدار با ترامپ) ادامه دارد و دوستان واسطه هستند»، گفت: «هر وقت آمریکا حاضر شود تحریم غلط، ظالمانه، نادرست و تروریستی خود را کنار بگذارد، بلافاصله سران 5+1 می‌توانند ملاقات کنند و ایران هیچ مشکلی ندارد. باید ذهن همه روشن شود که ما در مساله تحریم؛ نه آغازگر بودیم، نه مقصریم و نه امروز لج بازی می‌کنیم، موضوع سوم بسیار مهم است، چون بعضی‌ها در ذهن جوانان این گونه القا می‌کنند که ما لج بازی می‌کنیم، در حالی که اینگونه نیست و ما این بهانه را از آنها گرفتیم. تحریم غلط و ظالمانه است؛ آن را کنار بگذارند در این شرایط مشکلی برای مذاکره نداریم.»
معمولا قبل از مذاکرات مهم بین‌المللی، طرفین مذاکره از طریق دیپلماسی رسانه‌ای شروط کلی خود را مطرح می‌کنند. از این رو، اظهارات روحانی مبنی بر اینکه آمریکا ابتدا تحریم‌ها را بردارد سپس دیدار سران برگزار شود، می‌تواند نشانه‌ای از احتمال گفت وگو‌های پشت پرده واسطه‌ها باشد. افزون بر این، برخی رسانه‌ها نیز ادعا می‌کنند سفر روحانی به توکیو با آمریکا ارتباط دارد. در همین رابطه، روزنامه کویتی الجریده، با اشاره به گزارش خبرگزاری کیودو درباره پیشنهاد سفر روحانی به ژاپن، مدعی شد که این سفر با هدف حل بحران هسته‌ای میان ایران و آمریکا انجام می‌شود. با این حال، باید منتظر ماند و دید که آیا سفر روحانی به ژاپن انجام می‌شود یا نه و اگر انجام شود طرفین منازعه (ایران و آمریکا) تا چه اندازه برای مذاکره و امتیازدهی احتمالی آمادگی دارند.
استقبال واشنگتن از سفر روحانی به توکیو
رسانه های ژاپنی از استقبال مقامات آمریکایی از سفر آینده روحانی به توکیو خبر داده اند. این رسانه ها به نقل از مقامات آمریکایی نوشته اند که آنها خواستار درک پیام احتمالی روحانی به شینزوآبه هستند.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان هفته پیش و جهت رایزنی با مقامات بلندپایه چین و ژاپن به پکن و توکیو سفر کرده بود. در زمان حضور عراقچی در ژاپن، وی پیام روحانی به شینزوآبه را تحویل داده و همان زمان رسانه های ژاپنی از احتمال سفر روحانی به توکیو خبر داده بودند.
سید عباس عراقچی در ادامه و در گفتگویی با شبکه ان. اچ. کی ژاپن گفت: تمهیدات لازم برای تعیین تاریخ سفر رئیس‌جمهوری انجام شده است و امیدوارم به زودی در این زمینه تصمیم‌گیری شود.
شینزو آبه و نخست‌وزیر ژاپن در تیر ماه امسال برای نخستین بار طی چهل سال اخیر در سفری دو روزه به تهران آمده و با رهبر انقلاب و رئیس جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده بود.
رسانه های ژاپنی از جمله «ژاپن تایمز» و «ماینیچی» امروز و به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش کردند آمریکا از طرح توکیو برای سفر روحانی به ژاپن استقبال کرده است.
ماینیچی روز یکشنبه نوشت رئیس جمهوری اسلامی ایران قصد دارد با هدف کاهش تنش‌ها و خروج از بن‌بست پیش آمده در مساله توافق هسته‌ای، به ژاپن سفر کند.
ژاپن تایمز هم گزارش داد آمریکا از توکیو خواسته است نتیجه دیدار احتمالی روحانی و شیزو آبه به آنها اطلاع داده شود.
بر اساس گزارش رسانه های ژاپنی، مقامات ایرانی و ژاپنی دیدار روحانی و آبه را برای 29 آذر برنامه‌ریزی کرده اند.
به گفته منابع دیپلماتیک، نخست وزیر ژاپن احتمالا در این دیدار از ایران خواهد خواست که به برجام پایبند بماند. تهران طی ماههای گذشته به صورت گام به گام از برخی از تعهدات خود در برجام در واکنش به عدم اجرای تعهدات کشورهای اروپایی عقب نشینی کرده است.
ژاپن و فرصت میانجیگری میان ایران و آمریکا
در همین رابطه، ژاپن تایمز،در گزارشی به تلاش ژاپن برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن پرداخته و معتقد است ژاپن صلاحیت ایفای نقش میانجی گر را دارد.
ممکن است ژاپن یک انتخاب عجیب و غریب به نظر برسد، اما پنج دلیل وجود دارد که گزینه ای معقول برای میانجیگری میان ایالات متحده و ایران است.
نخست: ژاپن روابط خوبی با هر دو کشور دارد، به ویژه در سطح دولتی که آبه روابط خوبی هم با ترامپ و هم با حسن روحانی دارد. ژاپن یک متحد کلیدی برای ایالات متحده است و رابطه ویژه «دونالد ـ شینزو» سهم خود را از بازی رسانه ای به دست آورده است، به خصوص با دیداری که یک هفته پیش اتفاق افتاد. با این حال، رابطه آبه با روحانی کنتر آشکار شده، در حالی که او در شش سال گذشته به صورت متوالی با روحانی دیدار کرده است.
دوم: ژاپن هیچ سابقه تسخیر یا استعمار در خاورمیانه ندارد و فقدان تنش های مذهبی که در جاهای دیگر وجود دارد، پایه ای پایدارتر از اعتماد را در قیاس با سایر میانجی‌گران را فراهم می سازد. این امر به ویژه در رابطه با ایران که یک حکومت مذهبی است می تواند از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.
چهارم، دولت ژاپن طرفدار قوی قوانین بین المللی است. تمایل ژاپن برای دفاع از حقوق بین الملل به خوبی آن را در نقش یک بازیگر موثر برای ایالات متحده و رهبران ایران در جهت پاسخ دادن به خواسته هایش به کار خواهد انداخت.
پنجم، ژاپن از حل و فصل صلح آمیز اختلافات ایران و آمریکا نفع می برد. هرچند تنها حدود 5 درصد منابع انرژی خود را مستقیم از ایران وارد می کند، در مجموع حدود 80 درصد از انرژی آن از منطقه خاورمیانه وارد می شود و از طریق تنگه هرمز عبور می کند که یک نقطه ی استراتژیک است که ایران می تواند آن را با اخلال مواجه کند. این امر موجب توجه دولت ژاپن می شود و به این معناست که آبه مایل است از منازعه خشونت بار میان ایران و آمریکا جلوگیری کنند.
البته، نقش ژاپن در میانجیگری بدون چالش نیست. دولت آبه باید توانایی تأثیر بر تصمیم گیری ایالات متحده را نشان دهد. واقعیت این است که ژاپن جدا از دولت ترامپ در مسائل مربوط به اسرائیل و فلسطین ممکن است پایه و اساس اعتمادی را با مقامات ایران ایجاد کند، اما اگر آبه واقعا قصد دارد میانجی باشد، باید از امتیازات دو طرف بهره مند شود.
چالش دیگر این که دولت ژاپن بعد از جنگ هیچ سابقه میانجیگری میان کشورها را نداشته است. موفقیت یا شکست تلاش ها برای میانجیگری، تعامل یا تقابل دیپلماتیک آینده را به تصویر می کشد، به این معنا که گام های اشتباه نه تنها این تلاش را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه فرصت های بالقوه ای در آینده را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
ع
نخستین نشانه این امر، سفر احتمالی و شتابزده روحانی به ژاپن در روز‌های آینده است. اساسا ایران و ژاپن به رغم اینکه روابط حسنه‌ای با هم دارند، مقامات بلندپایه آنها به ندرت به کشورهای یکدیگر سفر می‌کنند. در چهل سال گذشته، نخست وزیر ژاپن فقط یک بار به ایران (در خردادماه) سفر کرد که البته سفرش به نتیجه‌ای نرسید. از سوی دیگر، روسای جمهوری ایران هم به ندرت به ژاپن سفر می‌کنند. آخرین رئیس‌جمهوری ایران که به ژاپن رفت، سید محمد خاتمی بود که در اکتبر 2000 به توکیو سفر کرد.
سفر احتمالی روحانی به ژاپن به شکل سریع و فوری برنامه‌ریزی می‌شود. به نحوی که حتی ژاپنی‌ها هم هنوز برای آن آماده نیستند. به گفته رسانه‌های ژاپنی، روحانی اواسط دسامبر برای شرکت در یک کنفرانس به مالزی سفر می‌کند. مقامات ایرانی به ژاپنی‌ها گفته‌اند روحانی می‌خواهد در جریان همین سفر توقفی در ژاپن داشته باشد. ژاپن فعلا پاسخی نداده و فقط گفته این درخواست را به دقت بررسی می‌کند. در این میان، دو نکته قابل توجه است: نخست آنکه انتظار می‌رفت که نخستین سفر رئیس جمهوری ایران به ژاپن در حدود دو دهه، مستلزم برنامه ریزی دقیق و مفصل باشد و حداقل چند ماه زودتر تعیین شود. دوم اینکه این سفر، ظاهرا در حاشیه سفر به مالزی انجام می‌شود. از این رو، این احتمال وجود دارد که یک موضوع مهمی باعث شده است که مقامات ایران این سفر را با این عجله برنامه ریزی کنند.
به نوشته خبرگزاری ژاپنی «جی جی پرس»، عراقچی گفته است روحانی توقع دارد که آبه به تلاش‌های خود برای کاهش تنش‌ها در منطقه ادامه دهد. آبه نیز در پاسخ گفت: «ژاپن تلاش‌های دیپلماتک مصرانه خود را ادامه خواهد داد.» همچنین روزنامه آساهی گزارش داد که عراقچی ابراز امیدواری کرده که ژاپن تلاش بیشتری برای کمک به آرام کردن وضعیت در خاورمیانه انجام دهد. با این حال، آساهی نوشت: «هنوز معلوم نیست که آیا آبه می‌تواند نقش موثری به عنوان پلی میان ایران و آمریکا بازی کند یا نه.»
از سوی دیگر، حسن روحانی بار دیگر بر امکان پذیر بودن مذاکره با آمریکا تاکید کرد. وی صبح روز چهارشنبه، در بیست و ششمین همایش ملی بیمه و توسعه در برج میلاد، با بیان اینکه «اکنون هم این بحث‌ها (دیدار با ترامپ) ادامه دارد و دوستان واسطه هستند»، گفت: «هر وقت آمریکا حاضر شود تحریم غلط، ظالمانه، نادرست و تروریستی خود را کنار بگذارد، بلافاصله سران 5+1 می‌توانند ملاقات کنند و ایران هیچ مشکلی ندارد. باید ذهن همه روشن شود که ما در مساله تحریم؛ نه آغازگر بودیم، نه مقصریم و نه امروز لج بازی می‌کنیم، موضوع سوم بسیار مهم است، چون بعضی‌ها در ذهن جوانان این گونه القا می‌کنند که ما لج بازی می‌کنیم، در حالی که اینگونه نیست و ما این بهانه را از آنها گرفتیم. تحریم غلط و ظالمانه است؛ آن را کنار بگذارند در این شرایط مشکلی برای مذاکره نداریم.»
معمولا قبل از مذاکرات مهم بین‌المللی، طرفین مذاکره از طریق دیپلماسی رسانه‌ای شروط کلی خود را مطرح می‌کنند. از این رو، اظهارات روحانی مبنی بر اینکه آمریکا ابتدا تحریم‌ها را بردارد سپس دیدار سران برگزار شود، می‌تواند نشانه‌ای از احتمال گفت وگو‌های پشت پرده واسطه‌ها باشد. افزون بر این، برخی رسانه‌ها نیز ادعا می‌کنند سفر روحانی به توکیو با آمریکا ارتباط دارد. در همین رابطه، روزنامه کویتی الجریده، با اشاره به گزارش خبرگزاری کیودو درباره پیشنهاد سفر روحانی به ژاپن، مدعی شد که این سفر با هدف حل بحران هسته‌ای میان ایران و آمریکا انجام می‌شود. با این حال، باید منتظر ماند و دید که آیا سفر روحانی به ژاپن انجام می‌شود یا نه و اگر انجام شود طرفین منازعه (ایران و آمریکا) تا چه اندازه برای مذاکره و امتیازدهی احتمالی آمادگی دارند.
استقبال واشنگتن از سفر روحانی به توکیو
رسانه های ژاپنی از استقبال مقامات آمریکایی از سفر آینده روحانی به توکیو خبر داده اند. این رسانه ها به نقل از مقامات آمریکایی نوشته اند که آنها خواستار درک پیام احتمالی روحانی به شینزوآبه هستند.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان هفته پیش و جهت رایزنی با مقامات بلندپایه چین و ژاپن به پکن و توکیو سفر کرده بود. در زمان حضور عراقچی در ژاپن، وی پیام روحانی به شینزوآبه را تحویل داده و همان زمان رسانه های ژاپنی از احتمال سفر روحانی به توکیو خبر داده بودند.
سید عباس عراقچی در ادامه و در گفتگویی با شبکه ان. اچ. کی ژاپن گفت: تمهیدات لازم برای تعیین تاریخ سفر رئیس‌جمهوری انجام شده است و امیدوارم به زودی در این زمینه تصمیم‌گیری شود.
شینزو آبه و نخست‌وزیر ژاپن در تیر ماه امسال برای نخستین بار طی چهل سال اخیر در سفری دو روزه به تهران آمده و با رهبر انقلاب و رئیس جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده بود.
رسانه های ژاپنی از جمله «ژاپن تایمز» و «ماینیچی» امروز و به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش کردند آمریکا از طرح توکیو برای سفر روحانی به ژاپن استقبال کرده است.
ماینیچی روز یکشنبه نوشت رئیس جمهوری اسلامی ایران قصد دارد با هدف کاهش تنش‌ها و خروج از بن‌بست پیش آمده در مساله توافق هسته‌ای، به ژاپن سفر کند.
ژاپن تایمز هم گزارش داد آمریکا از توکیو خواسته است نتیجه دیدار احتمالی روحانی و شیزو آبه به آنها اطلاع داده شود.
بر اساس گزارش رسانه های ژاپنی، مقامات ایرانی و ژاپنی دیدار روحانی و آبه را برای 29 آذر برنامه‌ریزی کرده اند.
به گفته منابع دیپلماتیک، نخست وزیر ژاپن احتمالا در این دیدار از ایران خواهد خواست که به برجام پایبند بماند. تهران طی ماههای گذشته به صورت گام به گام از برخی از تعهدات خود در برجام در واکنش به عدم اجرای تعهدات کشورهای اروپایی عقب نشینی کرده است.
ژاپن و فرصت میانجیگری میان ایران و آمریکا
در همین رابطه، ژاپن تایمز،در گزارشی به تلاش ژاپن برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن پرداخته و معتقد است ژاپن صلاحیت ایفای نقش میانجی گر را دارد.
ممکن است ژاپن یک انتخاب عجیب و غریب به نظر برسد، اما پنج دلیل وجود دارد که گزینه ای معقول برای میانجیگری میان ایالات متحده و ایران است.
نخست: ژاپن روابط خوبی با هر دو کشور دارد، به ویژه در سطح دولتی که آبه روابط خوبی هم با ترامپ و هم با حسن روحانی دارد. ژاپن یک متحد کلیدی برای ایالات متحده است و رابطه ویژه «دونالد ـ شینزو» سهم خود را از بازی رسانه ای به دست آورده است، به خصوص با دیداری که یک هفته پیش اتفاق افتاد. با این حال، رابطه آبه با روحانی کنتر آشکار شده، در حالی که او در شش سال گذشته به صورت متوالی با روحانی دیدار کرده است.
دوم: ژاپن هیچ سابقه تسخیر یا استعمار در خاورمیانه ندارد و فقدان تنش های مذهبی که در جاهای دیگر وجود دارد، پایه ای پایدارتر از اعتماد را در قیاس با سایر میانجی‌گران را فراهم می سازد. این امر به ویژه در رابطه با ایران که یک حکومت مذهبی است می تواند از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.
چهارم، دولت ژاپن طرفدار قوی قوانین بین المللی است. تمایل ژاپن برای دفاع از حقوق بین الملل به خوبی آن را در نقش یک بازیگر موثر برای ایالات متحده و رهبران ایران در جهت پاسخ دادن به خواسته هایش به کار خواهد انداخت.
پنجم، ژاپن از حل و فصل صلح آمیز اختلافات ایران و آمریکا نفع می برد. هرچند تنها حدود 5 درصد منابع انرژی خود را مستقیم از ایران وارد می کند، در مجموع حدود 80 درصد از انرژی آن از منطقه خاورمیانه وارد می شود و از طریق تنگه هرمز عبور می کند که یک نقطه ی استراتژیک است که ایران می تواند آن را با اخلال مواجه کند. این امر موجب توجه دولت ژاپن می شود و به این معناست که آبه مایل است از منازعه خشونت بار میان ایران و آمریکا جلوگیری کنند.
البته، نقش ژاپن در میانجیگری بدون چالش نیست. دولت آبه باید توانایی تأثیر بر تصمیم گیری ایالات متحده را نشان دهد. واقعیت این است که ژاپن جدا از دولت ترامپ در مسائل مربوط به اسرائیل و فلسطین ممکن است پایه و اساس اعتمادی را با مقامات ایران ایجاد کند، اما اگر آبه واقعا قصد دارد میانجی باشد، باید از امتیازات دو طرف بهره مند شود.
چالش دیگر این که دولت ژاپن بعد از جنگ هیچ سابقه میانجیگری میان کشورها را نداشته است. موفقیت یا شکست تلاش ها برای میانجیگری، تعامل یا تقابل دیپلماتیک آینده را به تصویر می کشد، به این معنا که گام های اشتباه نه تنها این تلاش را تحت تأثیر قرار می دهد، بلکه فرصت های بالقوه ای در آینده را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد.
ع
کد مطلب: 409461
مرجع : آریا
