«ابزار ویژه مالی»: تنفس مصنوعی یا اُتانازی برجام/ آیا سازوکار اروپایی «برنامه جامع اقدام موشکی» است؟/ آقای ظریف! از چاله JCPOA به چاه SPV نیفتیم
مشرق , 9 بهمن 1397 ساعت 10:53
سازوکار اتحادیه اروپا برای دور زدن تحریمهای آمریکا بیشتر به «برجام ۲» شباهت دارد و میتواند به چماق اروپاییها برای اِعمال فشار علیه ایران به بهانههای موشکی و منطقهای تبدیل شود.
پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: خبرهایی که طی روزهای گذشته درباره سازوکار تراکنشهای بانکی میان ایران و اروپا، موسوم به «ابزار ویژه مالی»، منتشر شدهاند، از یک طرف خوب و امیدوارکننده هستند و از طرف دیگر بد و ناامیدکننده. خبر خوب، این است که این مکانیسم قرار است به دو طرف برای دور زدن تحریمهای آمریکا و دمیدن روح در جسد برجام کمک کند، اما خبر بد، آن است که مکانیسم مذکور اگرچه با هدف بیاثر کردن تحریمهای آمریکا طراحی شده است، اما ظاهراً توسط کشورهایی میزبانی و مدیریت خواهد شد که خودشان، مستقل از آمریکا، ایران را تحریم کردهاند. گفته میشود ابزار ویژه مالی طی هفته آینده، شاید دوشنبه، به نتیجه خواهد رسید، اما آیا چیزی هست که شما هم باید در اینباره بدانید؟
«ابزار ویژه مالی» چیست؟
اولین نکتهای که درباره ابزار ویژه مالی باید دانست، تعریف و سابقه آن است. بر خلاف آنچه که ممکن است تصور شود، «ابزار ویژه مالی [۱]» یا، اگر بخواهیم عبارت انگلیسی آن را دقیقتر ترجمه کنیم، «وسیله هدفْویژه» ( Special-Purpose Vehicle ) یک مفهوم تازه یا یک ابداع مرتبط با ایران و برجام نیست. این سازوکار که با نامهای دیگری مانند «نهاد هدفویژه [۲]» یا «سازمان وسیله مالی [۳]» نیز شناخته میشود، ابزاری مالی است که از سالها قبل مورد استفاده بوده است. یکی از تعاریف رسمیای که برای ابزار ویژه مالی ارائه شده، «سازمانی محصور با اهدافی ازپیشتعیینشده و هویتی حقوقی [۴]» است. در تعریف سادهتر میتوان ابزارهای ویژه مالی را شرکتها یا شراکتهای محدودی تعریف کرد که برای تأمین یک هدف خاص یا موقت ایجاد شدهاند. کمپانیهای بزرگ معمولاً از این ابزارها برای مدیریت ریسک در پروژههای بزرگ استفاده میکنند. به این منظور، یک شرکت صوری (ترجیحاً با هویت حقوقی کاملاً مستقل از کمپانی اصلی) ایجاد میشود و بخشی از داراییهای کمپانی بزرگتر برای اجرای یک پروژه به آن شرکت تخصیص داده میشود. به این ترتیب در صورت شکست پروژه، شرکت صوری است که متضرر یا حتی ورشکسته میشود، در حالی که کمپانی اصلی صرفاً بخشی از داراییهای خود را از دست خواهد داد و به اعتبارش (به خصوص از دیدگاه سهامداران) آسیبی نمیرسد.
طبیعتاً امکان سوءاستفاده از ابزارهای ویژه مالی نیز وجود دارد. مثلاً برخی کمپانیها برای دستکاری در صورتحسابهای مالی خود با هدف فریب سهامداران اقدام به استفاده از ابزارهای ویژه مالی میکنند یا برای فرار مالیاتی، شرکتهایی را به همین منظور در نقاطی تأسیس میکنند که قوانین و مقررات مالیاتی در آنها به سود این کمپانیهاست. یکی از شناختهشدهترین موارد استفاده غیرقانونی از ابزارهای ویژه مالی در سال ۲۰۰۱ تحت عنوان «رسوایی اِنران [۵]» رسانهای شد. کمپانی آمریکایی «انران» که در حوزههای مختلفی از جمله انرژی (نفت، گاز، برق و غیره) فعالیت میکرد و یکی از بزرگترین کمپانیهای حوزه انرژی در جهان نیز به شمار میرفت، با استفاده از صدها ابزار ویژه مالی قصد فرار مالیاتی و فریب سهامداران با پنهان کردن بدهیهایش را داشت، اما این ماجراجویی نهایتاً منجر به ورشکستگی کامل انران با ۶۳/۴ میلیارد دلار دارایی شد و به این ترتیب بزرگترین ورشکستگی تاریخ آمریکا تا آن زمان رقم خورد. با این وجود، استفاده از ابزارهای ویژه مالی منحصر به کاربردهای نامشروع نیست، بلکه چنانکه گفته شد، ایزوله بودن این شرکتها، اجازه استفادههای هوشمندانه از آنها را به کمپانیهای غولپیکر یا حتی دولتها و اتحادیههای بینالمللی میدهد. علاوه بر آنچه که گفته شد، تأمین امنیت داراییهای کمپانی هنگام دریافت وام و جلوگیری از افشای جزئیات طرحها و حفاظت از مالکیت معنوی یک نوآوری نیز از دیگر موارد استفاده از ابزارهای ویژه مالی هستند. مثلاً «هیولتپکرد» (اچپی) و اینتل وقتی به ساختاری جدید برای ساخت پردازندههای مرکزی دست پیدا کردند، حقوق معنوی این فناوری را به یک شرکت صوری سپردند تا رقبا امکان دستیابی به این فناوری با بررسی اظهارنامههای آنها را نداشته باشند.
کد مطلب: 405340
آدرس مطلب: http://www.hamandishi.ir/news/405340/