رئیس کمیسیون عمران مجلس:
دولت ریخت و پاش‌ها را کم کند نه حقوق معلمان و کارکنان را!/دولت بیش از 500 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی مغفول مانده دارد
فارس , 1 مرداد 1397 ساعت 13:16
محمدرضا رضایی کوچی با بیان اینکه اعتراف می‌کنیم قیمت تمام شده مسکن در کشور بالا است، گفت: بخاطر نارضایتی‌ها و افزایش صعودی قیمت مسکن از آخوندی توضیح می‌خواهیم.
پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: محمدرضا رضایی کوچی با بیان اینکه اعتراف می‌کنیم قیمت تمام شده مسکن در کشور بالا است، گفت: بخاطر نارضایتی‌ها و افزایش صعودی قیمت مسکن از آخوندی توضیح می‌خواهیم.
چرا اجاره خانه‌ها بالا است؟ اعمال قیمت‌ها در این حوزه با چه کسی است؟ چرا تعیین هزینه‌های مسکن سلیقه‌ای شده؟ مهم‌ترین دلیل افزایش نرخ اجاره با وجود کنترل تورم چیست؟ متولی امر تنظیم قیمت‌ها چه دستگاهی است؟ چرا نظارتی بر بالا رفتن صعودی قیمت مسکن وجود ندارد؟ قرار است همچنان شاهد افزایش قیمت‌ها باشیم؟ چرا هیچکس پاسخگوی سوالات ما در این بخش نیست؟ علل رشد ناگهانی اجاره خانه در بازار مسکن چیست؟ چرا...؟
در هر جمعی که می‌نشینی جسته گریخته این سوالات شنیده می‌شود، ابهاماتی از جنس دغدغه گرانی‌ها و آمیخته با اجاره خانه‌های بالا و البته سلیقه‌ای اعمال کردن قیمت‌ها. در کنار همه این موارد به نظر می‌رسد نظارت دقیق و جدی در این میان وجود ندارد و این خود سبب نوعی نارضایتی در عموم مردم شده است.
در این میان یک مدل از مشارکت در حوزه عمرانی و البته مسکن با بخش خصوصی است که البته برخی کارشناسان با انتقاد از عدم مشارکت و واگذاری پروژههای عمرانی به بخش خصوصی از برخی پروژه‌ها با عنوان «پروژه شکست خورده مسکن مهر»، «پروژه های عمرانی روی هم تلنبار شده» و «راه‌آهن فلج کشور» یاد می‌کنند.
ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که از جمله برنامه عمرانی پنجساله که برنامه جامعی را شامل می‌شود که به مدت پنج سال تنظیم و به تصویب مجلسین می رسد و ضمن آن هدف‌ها و سیاست‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی طی همان مدت مشخص می شود. در این برنامه کلیه منابع مالی دولت و همچنین منابعی که از طرف شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی صرف عملیات عمرانی می‌شود از یک طرف و اعتبارات جاری و عمرانی دولت و هزینه‌های عمرانی شرکت‌های دولتی و بخش خصوصی از طرف دیگر جهت وصول به هدف‌های مذکور پیش‌بینی می‌شود.
اما به نظر می‌رسد طرح‌های عمرانی کشور، املاک و مستغلات همواره مورد نقد جدی افراد حقیقی و حقوقی مختلف قرار می‌گیرند چرا که بر اساس نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران بودجه تخصیص یافته به این بخش به قدری کم است که در دولت‌های مختلف با کلنگ‌زنی پروژههای مختلف، تنها پروژههای جدید زخمی می‌شوند و عملا توفیقی در پروژههای اجرایی کشور نخواهد داشت.
همین امر و البته قصه پرغصه مسکن -که مزید بر علت دغدغه‌های اقتصادی مردم شده است- ما را بر این داشت تا به سراغ یکی از صاحب‌نظران این بخش برویم. کسی که سه سال است ریاست کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی را بر عهده دارد.
زمانی که با او گفت‌وگویمان را آغاز کردیم دیدیم او هم انتقادات جدی از پروژههای نیمه تمام دولت دارد و بر این اعتقاد است که بعضاً 10، 20 سال عمر پروژههای عمرانی است و زمانی که این پروژه به نتیجه نرسد اصلا توجیه اقتصادی و فنی ندارد. پروژه‌ای که در زمان خود به بهره‌برداری نرسد معنایی ندارد چه برسد به اینکه بعد از زمان مقرر باشد و در آن صورت اصلا کارایی نخواهد داشت، اصلا مقرون به صرفه هم نیست که بخواهیم این پروژه را تمام کنیم.
او البته ضمن نقد جدی‌اش به دولت و به ویژه وزیر راه و شهرسازی،گریزی هم به موضوع قیمت بالای مسکن و اجاره خانه‌ها می‌زند و می‌گوید در حوزه مسکن هیچ متولی مشخصی برای کنترل قیمت‌ها ندارد؛ شما نمی‌دانید در محله 22 تهران ساختمانی با 10 سال عمر با این کیفیت و معماری به چه میزان می‌ارزد و قیمت آن چه مقدار است؛ لذا هیچ سامانه و ضابطه‌ای برای تعریف قیمت اجاره خانه وجود ندارد.
چالش‌ها و موضوعات راه و ساختمان و مباحث عمرانی کشور را با محمدرضا رضایی کوچی نماینده مردم جهرم و رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح ان در ذیل آمده است::
فارس: رئیس کمیسیون عمران مجلس خبرگزاری فارس را چگونه می‌بیند؟
*خبرگزاری فارس از اعتماد خوبی در جامعه برخوردار است
رضایی: خوشحال هستیم که انصافاً خبرگزاری فارس به لحاظ تأثیرگذاری، کیفیت و کمیت خبر در کشور برای خود جایی باز کرده است و حرفی برای گفتن دارد. چه در حوزه خبر و چه در حوزه تحلیل به عنوان یک خبرگزاری مرجع شناخته می‌شود که معمولا از آن استفاده می‌کنند. در سطح جامعه هم از اعتماد خوبی برخوردار است و مردم به آن اعتماد زیادی دارند.
*پیمانکاران شاکله عمرانی کشور هستند
فارس: آقای دکتر چه خبر از کمیسیون عمران؟
رضایی: کمیسیون ما که یک کمیسیون تخصصی و عمرانی است که حوزه سیاسی در آن کمرنگ‌تر است و بیشتر به صورت تخصصی در حوزه عمرانی کشور کار می‌کنیم. ارتباط مجموعه خبرگزاری فارس هم با کمیسیون بسیار خوب است.
*بدعت تامین اعتبار عمرانی کشور با اوراق مشارکت یک آسیب جدی است
در کشور در حوزه عمرانی متأسفانه چند سالی است که بدعتی گذاشته شده و طلب پیمانکاران و اعتبار حوزه عمرانی را با اسناد خزانه و اوراق مشارکت تأمین می‌کنیم که این به نظر من آسیب جدی به حوزه عمرانی کشور وارد می‌کند؛ یعنی تأمین مالی برای پروژه‌ها صرفاً با اسناد خزانه‌داری صورت می‌گیرد. در حقیقت برگه به دست آنها می‌دهیم و می‌گوییم 3 ـ 4 سال دیگر تبدیل به نقد خواهد شد.
پیمانکاری که امروز با گرفتاری خود را روی پا نگه داشته و نقش مهمی در عمران و توسعه کشور دارد، با این مدل رفتاری که ما با او انجام می‌دهیم و می‌خواهیم طلبش را با اوراق و اسناد جبران کنیم، مجبور است اسناد را به بازار ببرد و 25 تا 30 درصد زیر قیمت واقعی بفروشد.
*با روند تزریق منابع کنونی پیمانکار و شرکت‌های عمرانی کشور تضعیف می‌شوند
خب این پیمانکار و شرکت‌هایی که سالیان سال زحمت کشیدند و امروز شرکت عمرانی خوب و رتبه برتری ایجاد کرده‌اند با این روند تزریق منابع پروژههای عمرانی تضعیف می‌شوند.
اینها شاکله عمرانی کشور هستند و نقش مهمی در عمران کشور دارند اگر اینها ضربه بخورند و آسیب به آنها وارد شود، خیلی سخت است که بتوانند دوباره روی پای خود بایستند. استنباط من این است که این مدل تأمین مالی برای پروژههای عمرانی کشور به زودی به بن‌بست می‌رسد؛ یعنی ما هم در پروژههای عمرانی کشور دچار آسیب می‌شویم و هم شرکت‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند دچار آسیب‌های جدی می‌شوند و تا زمانی که بخواهند شرکت‌های خود را مجدد احیا کنند سالیان سال طول می‌کشد.
*با این مدل تأمین مالی پروژههای عمرانی به زودی به بن‌بست می‌خوریم
فارس: پس به این موضوع اعتقاد دارید که افزایش اوراق مشارکت و افزایش آن در بودجه سال 97 مشکلات عدیده‌ای به همراه خواهد داشت؟
رضایی: بله؛ اینگونه است که مخصوصا ما اصرار و تأکید داریم و دولت برای بودجه سال آینده بحث اسناد و اوراق و مشارکت را منتفی و منابع مالی را به صورت نقدی برای پروژههای عمرانی تأیید کند.
*دولت بحث اوراق و اسناد مشارکت را منتفی کند
یعنی اسنادی که سال گذشته داده شده امسال تازه سررسید آن فرارسیده است و یا پروژه‌ای که امسال به آن اوراق مشارکت تعلق گیرد طی دو یا سه سال آینده نقد خواهد شد. این فاصله باعث شده که آسیب جدی هم به پروژههای عمرانی و هم به پیمانکاران وارد شود؛ ضمن اینکه 300 هزار میلیارد تومان بودجه عمومی کشور است که بیش از 270 هزار میلیارد تومان آن صرف هزینه جاری می‌شود و مبلغ کمی از آن صرف بودجه عمرانی می‌شود که این نشان می‌دهد حجم سنگینی از درآمد کشور در اجرا هزینه می‌شود لذا به نظر می‌رسد دولت باید کوچک‌سازی کرده و از هزینه‌های جاری خود کم کند.
فارس: در حال حاضر بودجه عمرانی کشور در لایحه بودجه سال 97 کل کشور چه مبلغی است؟
رضایی‌کوچی: با توجه به اینکه اعداد را به سمت اسناد خزانه اسلامی و بانک‌ها بردند حدود 60 هزار میلیارد تومان به بخش عمرانی کشور در لایحه بودجه 97 تخصیص یافته که عمدتاً مربوط به اسناد خزانه‌داری است. یعنی به صورت نقدی تقریباً هیچ است؛ در واقع شاید 5 درصد این 60 هزار میلیارد تومان را به صورت نقدی می‌توانیم به پروژههای عمرانی تزریق کنیم یعنی همه آن را باید به سمت اسناد خزانه‌داری و اوراق مشارکت سوق دهیم و به صورت نقدی نمی‌توانیم پروژههای عمرانی اعتباری تزریق کنیم.
فارس: فکر می‌کنم سال گذشته هم کمیسیون عمران موضوع منتفی کردن اوراق مشارکت و اسناد را به دولت داد اما به نظر می‌رسد در لایحه بودجه سال 97 این موضوع دیده نشده است.
*تنها 5 درصد از 60 هزار میلیارد را می‌توان به پروژههای عمرانی تزریق کرد
رضایی‌کوچی: بله همین طور است ما سال گذشته پیشنهاد حذف اوراق مشارکت و اسناد را به دولت دادیم اما نهایتاً به نتیجه نرسید یعنی امسال همه اعتبارات پروژههای عمرانی توسط همین اسناد خزانه تأمین می‌شود.
فارس: روی اسناد خزانه هم که نمی‌توان خیلی حساب باز کرد؛ چرا که به هر حال پروژه‌هایی که نقدا انجام می‌شوند نمی‌توان آنها را با اوراق به نتیجه رساند.
رضایی‌کوچی: بله، حتی برای تملک اراضی هم در مسیر پروژه‌ها، اسناد به مردم داده می‌شود، به عنوان مثال برای یک خانه 200 متری یا با قیمت 50، 30 و یا 40 میلیونی هزینه نقدی وجود ندارد لذا مجبوریم که به این افراد چه به صورت فردی چه به صورت گروهی اسناد خزانه‌داری بدهیم.
*دولت باید هزینه‌های جاری خود را کم و صرفه جویی کند
این موضوع به پروژههای عمرانی آسیب بسیار جدی وارد می‌کند. ما در پروژههای عمرانی از آنجایی که هزینه‌های جاری را بالا برده‌ایم کل درآمدهای کشور صرف هزینه‌های جاری می‌شود. لذا دولت باید هزینه‌های جاری خود را کم کرده و هر چه می‌تواند از جاهای مختلف صرفه‌جویی کند.
فارس: این کاهش هزینه‌های جاری که فرمودید به چه معنا است؟
رضایی: اینکه می‌گویم هزینه جاری کم شود به معنای کاهش حقوق کارکنان و معلمان نیست چرا که گاهی می‌گویند حقوق معلمان و کارمندان را کم کنیم خیر اینگونه نیست، بسیاری از هزینه‌ها صرف همایش‌ها و اجلاس‌های غیرضروری و هزینه‌های آب و برق و همچنین بسیاری از مسافرت‌ها و ریخت و پاش‌ها جز هزینه‌های جاری محسوب می‌شود بنابراین باید این هزینه‌ها کم شود تا بتوانیم از طریق آن منابع آنها را به سمت حوزه عمرانی ببریم.
*دولت اجلاس‌های غیرضروری و ریخت و پاش‌ها را کم کند نه حقوق معلمان و کارکنان را
فارس: می‌توانید مقایسه‌ای داشته باشید نسبت به اینکه بودجه چند سال قبلی حتی در دولت‌های گذشته در بخش عمرانی به چه میزان بوده و آیا کمتر شده است یا خیر؟
رضایی‌کوچی: شاید به لحاظ عددی بیشتر شده باشد اما ارزش پول هم کم شده است.
فارس: بله، همین طور است. در مقایسه با بودجه کلان چطور؟
رضایی‌کوچی: بنده اکنون اعداد دقیقی را در این زمینه ندارم که بخواهم قیاس کنم اما ....
*درصد بودجه عمرانی نسبت به سالهای گذشته بسیار کمتر شده است
فارس: خب این درصد بودجه عمرانی نسبت به سالهای گذشته کمتر شده است یا بیشتر؟
رضایی‌کوچی: حتماً کمتر شده است و به خاطر این است که هم هزینه جاری ما افزایش پیدا کرده است و هم رویکرد اوراق و اسناد به پروژههای عمرانی آسیب وارد می‌کند؛ باید این را مراقب باشیم و مجلس و دولت باید به صورت جدی در دستور کار خود قرار دهند.
موضوع بعد این است ما تا چه میزان توانستیم بخش خصوصی را در حوزه عمرانی فعال کنیم، متأسفانه نتوانستیم در این بخش فعال باشیم. حال اعداد 1400 و 1500 هزار میلیارد تومان پول‌هایی که در دست مردم است در بازار خودرو، ارز، سکه، زمین و بسیاری از شغل‌هایی که در اشتغال و زیرساخت کشور به لحاظ توسعه‌ای کمک نمی‌کند و این نشان می‌دهد که ما نتوانستیم بخش خصوصی را در پروژههای عمرانی دخیل کنیم.
* دولت بیش از 500 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی مغفول مانده دارد
فارس: البته پروژههای عمرانی نیمه تمام و مغفول مانده هم در دولت کم نیست!
رضایی: بله متاسفانه؛ امروز دولت بیش از 500 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی دارد. حال این موضوع مطرح است که دولت چگونه می‌خواهد اینها را جمع کرده و به سرانجام برساند. بعضاً 10، 20 سال عمر پروژههای عمرانی است این پروژه وقتی به نتیجه نرسد اصلا توجیه اقتصادی و فنی ندارد. پروژه‌ای که در زمان خود به بهره‌برداری نرسد معنایی ندارد چه برسد به اینکه بعد از زمان مقرر باشد و در آن صورت اصلا کارایی نخواهد داشت، اصلا مقرون به صرفه هم نیست که بخواهیم این پروژه را تمام کنیم.
فارس: پروژه‌هایی عمرانی که فرمودید مغفول واقع شده‌اند بیشتر در بخش روستایی است یا شهری؟
رضایی‌کوچی: همه مدل را شامل می‌شود. هم در بخش شهری است و هم روستایی.
فارس: به نظر می‌رسد دولت در سالهای اخیر بودجه بخش روستایی را نسبت به شهرها افزایش داد آیا این باعث نمی‌شود پروژههای عمرانی در شهرهای کلان مغفول واقع شوند؟
*با مکانیزم تأمین مالی موجود امید نداریم پروژه‌ها به نتیجه برسند
رضایی‌کوچی: البته که پروژههای عمرانی مغفول‌مانده در بخش روستایی بسیار کمتر است و طبیعتاً پروژههای بلاتکلیف و بهره‌برداری نشده عمدتا مربوط به پروژههای ملی هستند مانند شبکه‌های ریلی، بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها و همچنین سدسازی و تأمین آب شرب و همچنین تصفیه‌خانه‌ها و بسیاری از پروژههای بزرگی که در کشور مانده است.
با این مکانیزم تأمین مالی برای پروژه‌ها ما نمی‌توانیم امید داشته باشیم که پروژه‌ها به نتیجه برسند.
*با افتتاح پروژههای جدید تنها پروژه‌ها را زخمی می‌کنیم
فارس: فکر می‌کنم یک جلسه غیرعلنی مختص به طرح‌های نیمه‌کاره عمرانی در مجلس هم برگزار شد.
رضایی‌کوچی: بله، جلسه‌ای در این خصوص برگزار کردیم و در قوانین بالادستی و در برنامه پنجم و ششم هم دولت را مکلف کردیم که حتی در بودجه هم سامانه‌ای تشکیل دهد و اطلاعات شفاف راجع به پروژههای عمرانی در این سامانه تعریف و یا جاذبه برای بخش خصوصی ایجاد کند تا افرادی که در این حوزه می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند تشویق شوند اما تاکنون در این زمینه اقدامی صورت نگرفته است و دولت نتوانسته برای پروژههای عمرانی جاذبه ایجاد کند تا بتوانند شرکت و سرمایه‌گذاری کنند.
* دولت نتوانسته برای پروژههای عمرانی جاذبه ایجاد کند
یا در سامانه، اطلاعات خیلی مبهمی بوده و یا مشوق‌های لازم را برای این پروژه‌ها تعریف نکرده‌ایم و اکنون شرایط بگونه‌ای شده که بسیاری از پروژه‌هایی که دولت 60 یا 70 درصد آنها را پیش برده است اگر به بخش خصوصی در همین حالت هم واگذار شود، به نفع دولت است. به عنوان مثال پروژه‌ای را 20 سال شروع کرده‌ایم و 60 درصد آن را پیش بردیم دیگر نمی‌توانیم آن را ادامه دهیم لذا باید این پروژه را واگذار کرد.
گاهی برای واگذاری‌های پروژه‌ها به قدری سخت‌گیری می‌شود که کسی جرأت نمی‌کند به سمت دولت بیاید. چه در بحث واگذاری کامل و چه بحث مشارکت جاذبه‌ای ایجاد نشده است یعنی روال روان و راحت برای حضور بخش خصوصی در پروژههای عمرانی دیده نشده است.
*سخت‌گیری در واگذاری‌ها به قدری است که جرأت نمی‌کنند سمت دولت بیایند
فارس: در بخش واگذاری‌ها فکر می‌کنید به چه میزان رانت وجود دارد؟ یعنی این پروژه‌ها را مدیران به افراد خاص بدهند و یا به نوعی برخی پروژه‌ها را خصولتی کنند.
رضایی: بله، متأسفانه این اتفاق افتاده است یعنی گاهی که ما از دولت خواسته‌ایم بر اساس اصل 44 قانون اساسی برخی پروژههای نیمه‌تمام را به بخش خصوصی واگذار کند، اما متأسفانه واگذار نکرده است یعنی به درستی واگذار نشده‌اند، یعنی به نوعی زیرمجموعه دستگاههای دولتی شده‌اند و در واقع بخش خصوصی را جدی ندیدیم.
فارس: ریشه این مسئله را در چه می‌بینید؟
رضایی: به عقیده بنده بخش خصوصی به دولت‌ها اعتماد ندارد، یعنی اعتماد بین دو بخش خصوصی و دولت شکل نگرفته است، به عنوان مثال ما به شستا و سازمان تأمین اجتماعی گفتیم که پروژه‌ها را به بخش خصوصی واگذار کند اما متأسفانه نتوانستند این واگذاری را به خوبی انجام دهند. به هر حال پروژههای عمرانی شرایط سخت‌تری دارند بنابر این ما باید با هم به اصل 44 باز گردیم و این اصل را بازسازی کنیم و شرایطی برای آن تعریف کنیم تا بتوانیم واقعا این پروژه‌ها را واگذار کنیم یعنی واگذاری به بخش خصوصی به صورت واقعی انجام شود.
* بخش خصوصی به دولت‌ها اعتماد ندارد/بسیاری از پروژه‌ها واقعا توجیه اقتصادی ندارند
باید بخش خصوصی به دولت اعتماد کند و بداند در این حوزه هم امنیت سرمایه‌گذاری برای آن وجود دارد و هم اینکه پول و سرمایه آن برمی‌گردد یعنی سرمایه‌گذاری مطمئنی برای او به وجود آید اما متأسفانه تا کنون این شرایط به وجود نیامده است؛ یعنی اعتماد بین بخش خصوصی به دولت‌ها وجود ندارد و در این دولت و دولت‌های دیگر در این حوزه اصلاً موفق عمل نکرده‌اند و نتوانستند پروژه‌ها را واگذار کنند واین لطمه بزرگی را به کشور وارد می‌کند. هر سال هم ما پروژههای جدیدی در قانون بودجه تعریف می‌کنیم.
فارس: این تلنبار شدن پروژه‌ها که یک نقص اساسی در دولت محسوب می‌شود.
رضایی: بله؛ علیرغم اینکه پروژههای عمرانی از قبل روی زمین مانده است اما پروژههای جدید هم به آن اضافه می‌شود. جالب است بدانید بسیاری از همین پروژه‌هایی که افتتاح می‌شوند واقعا توجیه اقتصادی ندارند. ما حتی در همین منابع محدود کشوری که داریم و به صورت اسناد خزانه آنها را ارائه می‌کنیم بعضاً همین‌ها را هم الویت‌بندی نمی‌کنیم یعنی نمی‌دانیم پول را کجا باید هزینه کنیم و پول را به پروژه‌ای می‌دهیم که اولویت ندارد.
*تلنبار شدن پروژه‌ها نقص اساسی دولت محسوب می‌شود
پروژه‌ای که اولویت دارد به عنوان مثال در حوزه آب شرب و یا در بحث سلامت ضروری است و یا بخش اعظمی از آن مثلا 90 درصد پروژه پیش رفته است به جای آنکه آن را به اتمام برسانیم این کار را انجام نمی‌دهیم و دوباره پروژه‌ای را از صفر آغاز می‌کنیم و پروژه قبلی را نگه می‌داریم و با این کار پروژه جدید را زخمی می‌کنیم. این باعث می‌شود پروژه قبلی که 90 درصد سرمایه کشور در آن هزینه شده به بهره‌برداری نرسیده عملا مستهلک شده و سرمایه کشور از بین می‌رود و دوباره با سرمایه کشور پروژه ناقص دیگری را کلنگ می‌زنیم، این به معنای آن است که ما در حوزه برنامه‌ریزی، تأمین منابع،اولویت‌بندی و استفاده از بخش خصوصی خیلی ضعیف عمل کردیم و نتیجه آن این شده است که سالانه ما در کشور 16 هزار کشته می‌دهیم.
* حوادث جاده‌ای سالانه 16 هزار کشته از ما می‌گیرد
یعنی جاده‌های ما کیفیت ندارد و یا در بخش خودروسازی میبینیم که خودروها بسیار بی کیفت است. به نظر می‌رسد به جای اینکه کیفیت خودرو سال به سال ارتقاء پیدا کند سال به سال وضعیت بدتری پیدا می‌کنند. ما بیش از 3 هزار نقطه حادثه‌خیز در حال حاضر در کشور داریم و نتیجه آن این شده است که هزار نفر سالانه از ما کشته می‌گیرد و این یعنی به اندازه یک جنگ تمام عیار ما کشته می‌دهیم.
فارس: این یعنی ساعتی یک کشته می‌دهیم و این فاجعه‌بار است.
رضایی: بله، متأسفانه، این نشان می‌دهد ما در این حوزه درست برنامه‌ریزی نکردیم یعنی برای پروژههای عمرانی اولویت‌بندی و متأسفانه ظرفیت‌های بخش خصوصی را استفاده نکردیم، مگر می‌شود کشوری که با این نیروی انسانی قوی توان ساخت موشک‌های با کیفیت بسیار بالا دارد در خودرو به قدری ضعیف باشیم که امسال کیفیت خودرو نسبت به سال گذشته تنزل پیدا کند، امروز در دنیا به گونه‌ای ماشین ساخته می‌شود که اگر یک راننده‌ای خواب رفت و یا جاده‌ای به هر دلیلی مشکل پیدا کرد اگر این خودرو واژگون و از جاده منحرف شود ایمنی آن به قدری بالاست که حداقل آسیب به سرنشین وارد می‌شود اما در ایران اگر خودرویی از جاده منحرف و واژگون شد دیگر احتمال اینکه فردی در آن سالم باشد خیلی ضعیف است و این نشان می‌دهد که ما در این حوزه‌ها خوب برنامه‌ریزی نکردیم.
*سه‌هزار نقطه حادثه خیز کشور به اندازه یک جنگ تمام عیار کشته گرفته است
فارس: احتمالا می‌خواهند راه‌های رسیدن به بهشت را تسهیل کنند!
رضایی: احتمالا..!
فارس: شما به موضوع رفع نقاط حادثه‌خیز و امنیت جاده‌ای اشاره کردید و البته بخشی از سخنانتان هم به موضوع خودرو مربوط می‌شد. با توجه به جلسات برگزارشده باری ایمنی خودروها تاکنون چه اقداماتی انجام داده‌اند و چه تدابیری برای ایمن‌سازی خودروها انجام داده‌اند.
*بازدید از صنعت خودروسازی کشور توسط اعضای کمیسیون عمران
رضایی: البته نظارت در بخش خودروسازی بیشتر برعهده کمیسیون صنایع است، اما ما هم به لحاظ تأثیر و آثارش در بحث تصادفات ما در این بخش هم احساس وظیفه می‌کنیم و در موضوع ارتقای ایمنی و افزایش کیفیت تأکید داریم و قرار است که به زودی هم یک بازدیدی از صنعت خودروسازی کشور در کمیسیون عمران داشته باشیم.
*سرانه جاده‌ای به نسبت تعداد خودروها بسیار پایین است
فارس: آقای رضایی بخشی از موارد تصادفات به ایمنی جاده‌ها برمی‌گردد، اما در این رابطه نمایندگان چندین بار موضوع استیضاح عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی را مطرح کردند که یکی از محورهای آن ناامن بودند و عدم ایمنی جاده‌ها بود.
رضایی: بله این موضوع مورد قبول است؛ قبلاً هم اشاره کردم بیش از 3 هزار نقطه حادثه‌خیز اکنون در کشور داریم با توجه به اینکه در حال حاضر در کشور حدود 200 هزار کیلومتر جاده در کشور داریم که حداقل نزدیک 4 هزار میلیارد تومان باید اعتبار وجود داشته باشد که جاده‌های موجود را نگهداری کنند. در صورتی که سرانه این جاده‌ای به نسبت تعداد خودروهایی که ما داریم بسیار پایین است. این سرانه به نسبت کشوهای همسایه عدد بالایی نیست.
*با تخصیص اعتبار فعلی نمی‌توان در توسعه راه‌ها و شبکه ریلی موفق عمل کنیم
زمانی که کل اعتباری که در بودجه برای هم نگهداری و هم توسعه راه‌ها اختصاص دادیم، این مبلغ عددی حدود 5 هزار میلیارد تومان است که 4 هزار میلیارد تومان آن را باید برای نگهداری جاده‌ها نگه داشت طبیعی است که نمی‌توان در حوزه توسعه راه‌ها و شبکه ریلی خیلی موفق عمل کنیم، چرا که منابعی که در این حوزه تعریف شده منابعی محدود است و مشکل آن این است که به هر صورت بیشتر از این نمی‌توانیم درآمد کسب کنیم.
یک درآمد ما از طریق نفت و درآمدهای مرتبط با مالیات است مشکل این است که همه بار روی دوش دولت گذاشته شده است بنابر این باید بار به سمت بخش خصوصی برود اما در این میان حضور ندارد از آنجایی که ما حضور بخش خصوصی را نداریم دولت هم توان ندارد و ما روز به روز در حوزه کسب کار، توسعه راه‌ها و شبکه ملی دچار مشکل می‌شویم.
*شبکه ریلی کشور دچار مشکل شده است
فارس: به عنوان مثال بزرگراه تهران ـ شمال یکی از آسیب‌های جدی در این دولت و دولت‌های قبلی است تقریبا مغفول مانده و یکی از نقاط ضعف جمهوری اسلامی به شمار می‌رود.
رضایی: بله همینگونه است. چند سال است که دولت درگیر این آزادراه تهران ـ شمال است و در هر دولت شعار دادیم که تمام می‌شود اما هیچ اتفاقی نمی‌افتد. متاسفانه باید بگوییم شبکه ریلی در کشور دچار مشکل است.
فارس: مشکل از کجاست؟
رضایی: مشکل اینجاست که همه بار روی دوش دولت است؛ از آنجایی که بار این مسائل متوجه دولت است و مشارکت بخش خصوصی را در این میان کمرنگ میبینیم.
فارس: یک مدت هم بخشی از این پروژه به چین و سایر کشورها سپرده شد.
*ضمانت‌های اجرایی برای عمده پروژههای عمرانی اخذ نمی‌شود
رضایی: درست است؛ ما پروژه‌ها را برای اینکه از روی دوش خودمان برداریم به کشورهای دیگر واگذار می‌کنیم که این واگذاری‌های ما صحیح نیست.
فارس: پس چه شد؛ مگر با چین قرارداد نبسته بودند که فلان سال این پروژه به اتمام برسد چه اتفاقی افتاد که به سرانجام نرسید؟
رضایی: متأسفانه قرارداد، ضمانت ندارد. در واقع ما ضمانت‌های لازم در قراردادهایمان نمی‌آوریم، حال قسمتی از آن تابع مسائل سیاسی است، چینی‌ها سر ما خیلی کلاه گذاشتند چند سال است که چینی‌ها قرار است راه‌اندازی قطار تهران به مشهد را چینی‌ها برای ما انجام دهند هر سال هم می‌گویند قرار است کار شروع شود، اما یک سانت هم از کار انجام نشده است.
*چینی‌ها در پروژه قطار تهران- مشهد سر ما کلاه گذاشتند
فارس: مشکل از کجاست مگر نه اینکه زمانی که قراردادی عقد می‌شود به ازای آن پولی پرداخت می‌شود و ضمانتی وجود دارد.
رضایی: بله همین طور است اما متأسفانه اینگونه شده است که ما این موارد را جدی نمی‌گیریم و در این حوزه بگونه‌ای شده است که هر کسی می‌گوید «آهسته برو و آهسته بیا!»؛کسی حاضر نیست کار بزرگی انجام دهد. هر کس به هر دلیلی توجیهی می‌آورند برخی‌ها می‌گویند ما از دستگاه نظارتی می‌ترسیم و برخی هم خود اراده ندارند برخی هم می‌گویند به ما چه که خود را فدا کنیم! در واقع مشکلی که در کشور وجود دارد این است که آن روحیه انقلابی و جهادی کمرنگ شده است.
*کار دستگاههای ما «آهسته برو و آهسته بیا!» شده
یک زمان در جنگ و اوایل انقلاب یادمان است که جوانان سر این رقابت داشتند که چه کسی روی مین برود و یا چه کسی روی سیم‌خاردار بخوابد و دیگران از روی آن رد شوند، شب‌ها و روزها در روستاها و مناطق محروم خدمت و کار عمرانی می‌کردند اما این روحیه اکنون کمرنگ شده است یعنی ما باید اعتراف کنیم که مدیران انقلابی و جهادی (نمی‌گویم نداریم) به جد کمتر شده‌اند. یعنی خلاء این مدیران اکنون احساس می‌شود.
زمانی که مدیر جهادی انقلابی نداشته باشیم طبیعی است که آن ریسک لازم را انجام نمی‌دهد و شجاعت و شهامت لازم برای کارهای بزرگ را ندارد قراردادهایی هم که می‌نویسد دقت لازم را ندارد و صلاحیت طرف قراردادشان را هم مورد جدیت قرار نمی‌دهد و آن را جدی نمی‌گیرد، ته آن این می‌شود که ما یک قرارداد می‌نویسیم اما اجرای آن به موقع صورت نمی‌گیرد ما یک قرارداد به این صورت با شرکت‌های خارجی می‌بندیم و در نتیجه به راحتی قرارداد یک طرفه فسخ می‌شود و هیچ تعهدی برای طرف مقابل در قبال خدمات ندارند.
* مدیران انقلابی و جهادی ما کم شده‌اند
فارس: یعنی ضمانت‌های لازم برای اجرا وجود ندارد.
رضایی: بله دقیقا همین طور است به عنوان مثال هواپیمایی خریداری می‌شود آن را وارد کشور می‌کنیم و بعد تعهد تأمین قطعه برای آن تعریف نشده است و یا خدمات پس از فروش در این قرارداد قید نشده است. هواپیمایی به ما داده می‌شود حال که می‌خواهیم قطعه بخریم هیچ تعهدی از سوی طرف مقابل وجود ندارد. زمانی که قطعه وجود ندارد باید چه کنیم در این صورت باید دور بزنیم و از کشورهای دیگر با قیمت 10 برابر کار را تهیه کنیم و یا اینکه نهایتاً هواپیما را باید بخوابانیم و تبدیل به اوراق و استفاده از قطعات آن برای سایر هواپیماها استفاده شود.
این مسئله مهمی است قراردادهایی که برای پروژههای کلان کشور بسته می‌شود در حوزه عمرانی برای خرید و انجام کارهای بزرگ باید ضمانت‌های لازم دیده شود که بعضا دیده نمی‌شود و یک طرفه قرارداد فسخ می‌شود.
فارس: در اخبار هم دیدیم که بوئینگ هم اعلام کرده است از ایران خارج شود بدون اینکه غرامت و یا خسارتی پرداخت کند.
*در خرید هواپیمای خارجی دچار ذوق‌زدگی شدیم
رضایی: بله متأسفانه ما این همه هزینه و رفت و آمد می‌کنیم، ساعت‌ها وقت می‌گذاریم، هزینه‌های آنچنانی، وقت مدیران حق مسافرت اختصاص می‌یابد اما نهایتا یک طرفه قرارداد را فسخ می‌کنند مگر در برجام آمریکا قرارداد را یکطرفه فسخ نکرد چه اتفاقی افتاد؟
فارس: بخشی از آن بُعد نگاه آنها است که نگاهشان بر اساس منفعت و مکتب فکری‌شان است.
رضایی: بله خود ما باید دقت لازم را در این میان داشته باشیم.
اگر ما واقعا در بحث خرید هواپیماها و برجام و یا بسیاری از پروژههای دیگر کشور بتوانیم آینده را به درستی تحلیل و پیش بینی کنیم این مشکلات به وجود نخواهد آمد
فارس: ما کم نداشتیم، ذوق‌زدگی رسانه‌های دولتی و شخص وزیر را درباره بحث بوئینگ و صحبت‌هایی که آقای روحانی می‌کرد؛ می‌گفت که عده‌ای دوست ندارند در هواپیمای نو بنشینند. بروید و در هواپیماهای قدیمی بنشینید حال نمی‌خواهیم بحث را خیلی به این سمت و سو بکشیم اما به هر حال مقصر کیست و چه اتفاقی افتاده است.
* در برجام و بسیاری از پروژه‌ها باید برای آینده تحلیل و پیش‌بینی می‌کردیم/دستمان خالی ماند
رضایی: به نظر من باید در کشور مدیران انقلابی و جهادی داشته باشیم، اینها خیلی مهم هستند؛ افرادی که واقعاً وجدان کاری و تعلقات خودشان را به نظام و مردم بسیار بالا باشد و آدم‌های زیرک و توانمند به لحاظ فهم‌شان از مسائل کلان کشور و آینده دنیا باشند. این مدیران باید به این فکر کنند که در این حوزه‌ها نهایتا چه اتفاقی خواهد افتاد اگر ما واقعا در بحث خرید هواپیماها و برجام باید بسیاری از پروژههای دیگر کشور بتوانیم آینده را به درستی تحلیل و پیش بینی کنیم؛ حتما در نوشتن و امضای قراردادها این برای ما مهم است که توجه بیشتری داشته باشیم. ما اگر از قبل پیش‌بینی می‌کردیم که این پروژه آمریکا قابل پیش‌بینی بود نتیجه اینگونه نمی‌شد ما از قبل باید پیش‌بینی می‌کردیم، دیدیم آمریکا به راحتی از برجام خارج شد و دست ما خالی خالی است.
* آخوندی باید برای خرید هواپیماها و عقد قراردادهای بی‌ضمانت پاسخگو باشد
فارس: اکنون واکنش مجلس و کمیسیون عمران در این رابطه چه خواهد بود؟ آیا بازخواستی از وزیر راه خواهد شد.
رضایی: بله، قطعاً این موضوع در دستور کار کمیسیون هست؛ اتفاقا ما این موضوع را دنبال می‌کنیم که برای قراردادها چه اتفاقی می‌افتد. قرار است در آینده این همه رفت و آمد و خرید هواپیما و پول‌هایی که رد و بدل شده است چه اتفاقی برای آنها بیفتد و برای خدمات پس از فروش و خرید قطعات آن چه اتفاقی برای کشور می‌افتد اگر قرار باشد هواپیمایی خریداری و در کشور زمین‌گیر شود به هر حال این سرمایه کشور بر باد رفته است. در هر صورت این موضوع با جدیت در دستور کار کمیسیون است و این موضوع را دنبال می‌کنیم.
* اگر قرار باشد هواپیمایی خریداری و زمین‌گیر شود سرمایه کشور بر باد رفته است
فارس: بحث دیگری که در کنار بوئینگ مطرح است این است که آمریکا تمام شرکت‌های فعال خودروسازی ایران و اروپایی را تهدید به تحریم کرده است، به عنوان شرکت‌های پژو و رنو رسما اعلام کردند که ممکن است قراردادهایمان را با شرکت‌های ایرانی لغو کنیم. تکلیف این مسائل چه می‌شود مگر نه اینکه باید در این صورت پرداخت غرامتی از سوی طرف قرارداد انجام شود.
*باید با علم اینکه آمریکایی‌ها از هرگونه تحریم کوتاهی نمی‌کنند معادلات سیاسی و اقتصادی را تعریف کنیم
رضایی: بله مشکل همین جاست و این بستگی دارد، ما در تعهدات اولیه در قراردادهایی که با پژو داشتیم این پیش‌بینی را باید می‌داشتیم که نکردیم و همه اینها به توافقات قبلی و قراردادی که منعقد شده است بازمی‌گردد. ما با علم به اینکه آمریکایی‌ها از هرگونه تحریم، فشار، دشمنی کوتاهی نخواهند کرد باید بتوانیم معادلات سیاسی و اقتصادی کشور را تعریف کنیم این خیلی ساده‌انگاری است که فکر کنیم آمریکا کاری از دستش بربیاید که تضعیف کشور و مردم ما را با آن انجام ندهد خیر اینگونه نیست، آمریکا از ابتدای پیروزی انقلاب دشمنی‌اش را با ایران داشته و روز به روز هم دشمنی‌اش را بیشتر می‌کند، چرا که هر چه ایران قدرتمند و تأثیراتش در منطقه بیشتر می‌شود به همان نسبت آنها احساس خطر و دشمنی خودشان را با ما بیشتر می‌کنند و طبیعی است که در حوزه اقتصادی هم فشار می‌آورند و ما را تحت تأثیر قرار دهند.
* خیلی ساده‌انگاری است که فکر کنیم از آمریکا کاری بربیاید اما اعمال فشار نکند
فارس: به هر حال اگر پژو از همکاری و قرارداد با ما خارج شود و لغو همکاری کند، لازم نیست که در این رابطه پرداخت غرامت اتفاق بیفتد؛ چراکه در این رابطه خسارت به ما وارد شده است و البته که یکی از برندگان برجام همین بخش خودروسازی بود که در این رابطه ما تأمین هزینه می‌کردیم.
رضایی: بله دقیقاً همینگونه است. ما در این زمینه بسیاری از فعالیت‌هایمان را در برجام متوقف کردیم و امیدواریم در این حوزه هم تضامین لازم دیده شود که در صورت لغو قراردادهای این‌چنینی به سبب خسارت‌های وارده غرامت آن هم متناسب با خسارات وارد شده پرداخت شود.
* بسیاری از فعالیت‌هایمان را در برجام متوقف کردیم و متضمن ضرر شدیم
فارس: برای موضوع خودروها چطور؟ آیا کمیسیون عمران می‌تواند ورود پیدا کند، با توجه به اینکه گفته بودید به صورت مشترک با کمیسیون صنایع جلساتی برای افزایش چشمگیر قیمت خودروها برگزار می‌کنید.
رضایی: البته این در حیطه و وظیفه کمیسیون عمران نیست، اما قرار است طی یک جلسه مشترکی با کمیسیون صنایع این موضوع را بررسی کنیم که البته به صورت تخصصی کار کمیسیون صنایع است. طی این جلسه قرار است در قراردادهای خودرو و ساخت خودروها به لحاظ کیفیت و ایمنی و همچنین نقشی که در تصادفات دارند بیشتر ورود کنیم.
*روایت قصه پرغصه مسکن و گرانی‌هایش..
فارس: ممنون از ارائه توضیحاتتان در این بخش از مصاحبه، اما اگر اجازه بدهید در ادامه همین صحبت‌ها به سراغ قصه پرغصه مسکن برویم. به هر حال بخش عمده‌ای از این حوزه موضوع مسکن مهر است که در یک بلاتکلیفی خاصی قرار دارد. در کمیسیون عمران باخبر هستیم جلسات مستمر برای این امر برگزار شده است. پس از بازدید از مسکن مهر پرند پردیس قولی دادید مبنی بر اینکه مسکن مهر با تدابیر ویژه و البته وعده وزیر راه از این بلاتکلیفی دربیاید. این موارد به کجا رسیده است؟
رضایی: بله همین طور است. در حال حاضر تعداد 2 میلیون و 200 هزار واحد مسکن مهر داریم که یک میلیون و 700 هزار واحد به مردم واگذار شد. البته در این یک میلیون و 700 هزار واحد هم به لحاظ زیرساختی مشکل داریم. حال بماند که کیفیت ساختمان‌ها در برخی موارد مطلوب نیست، به عنوان مثال محوطه آنها کامل نیست و یا مشکل آب شرب و دسترسی نامناسب به جاده وجود دارد. اما در هر صورت یک میلیون و 700 هزار واحد به مردم واگذار شده است.
* 400 هزار واحد مسکن مهر هنوز به مردم واگذار نشده است
کمتر از 400 هزار واحد هم هنوز به مردم واگذار نشده است و جالب است که این واحدها، واحدهایی هستند که تقریباً تمام شده‌اند اما زیرساخت لازم را ندارند، یعنی ساختمان درست شده است، آب، برق و گاز ندارند و یا دسترسی مناسب به جاده و خیابان ندارند و یا در محوطه‌سازی‌اش مشکل وجود دارد و عمدتاً خدمات زیربنایی ندارند. به عنوان مثال در مجتمع 400 هزار واحدی مدرسه، بیمارستان و یا درمانگاه و خدمات اداری و آموزشی ممکن است نداشته باشند؛ چراکه این واحدها که ملاک اسکان به آن می‌دهند باید زیرساخت لازم را دارا باشند که متأسفانه اینها وجود ندارند و عملاً دولت نتوانسته است اینها را واگذار کند.
تقریباً کمتر از 100 هزار واحد مسکونی از مسکن مهر وجود دارد که متقاضی ندارد، بنابراین مقرر شد براساس بودجه به کمیته امداد و دستگاه‌هایی از این قبیل واگذار کنیم.
فارس: شنیدیم تعدادی از واحدها هم درگیر موارد قضایی است.
*پرونده 40 هزار واحد مسکونی در دادگاه/ درگیری مالکان و دولت
رضایی: درست است، حدود 40-30 هزار واحد هم در پرونده‌ای است که در دادگاه مالکان را دولت درگیر هستند و در مجموع ما برای واحدهایی که ساخته شده و هنوز زیرساخت لازم را ندارد نزدیک 10 تا 11 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم تا زیرساخت‌های مسکونی را انجام دهیم.
طبیعی است که وقتی زیرساخت نداشته باشند مردم هم نمی‌توانند استفاده کنند، بنابراین دولت باید همه‌جانبه به میدان بیاید و تمام عیار پشت این قضیه وارد شود. البته قول‌هایی داده‌اند و بر اساس رایزنی‌هایی که انجام داده‌ایم گفته شده نزدیک 1000 میلیارد تومان به این حوزه اختصاص داده شود و این را وزیر راه و شهرسازی در نشست اخیر ما با وی قول داد که در هیأت وزیران مصوب خواهد شد که برای مسکن مهر این مبلغ تخصیص داده شود، اما اینکه این مسئله به چه میزان عملیاتی شود مشخص نیست.
مسئله مهم در این میان این است که برای تکمیل مسکن مهر مبلغ 11 هزار میلیارد تومان برای زیرساخت‌های آن لازم است. زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، گاز و جاده‌های دسترسی به آنکه اگر اینها تأمین نشوند،طبیعی است که اگر این اعتبار تأمین نشود ممکن است 400 هزار واحدی که ساخته شده فقط به مردم واگذار شود.
فارس: قرار است این 10 هزار میلیارد تومان باقیمانده چگونه تأمین شود؟
*قول هزار میلیاردی هیأت دولت برای تکمیل مسکن مهر
رضایی: باید دولت بتواند این را تأمین کند، حال قسمتی از آن از طریق فروش املاکی که در شهرهای جدید و حاشیه مسکن مهر وجود دارد تامین می‌شود، هرچند قیمت این زمین‌ها بالا نیست و همچنین از طریق منابع داخلی دولت می‌تواند تأمین اعتبار کند و نهایتاً 400 هزار واحدی که ساخته شده به مردم تحویل دهد و اگر زیرساخت‌های آن انجام نشود طبیعی است که مردم بر اساس قرارداد خود پول هم داده‌اند اما متأسفانه این واحدها قابل استفاده نیستند.
فارس: تحقق قول این هزار میلیارد تومانی که دولت برای بخش مسکن مهر داده است، تا پایان سال خواهد بود؟
رضایی: قرار است که به زودی تخصیص داده شود. یعنی اکنون بحث این است که قرار است به زودی در دولت این مسئله مطرح شود و هزار میلیارد تومان برای مسکن مهر در هیأت وزیران تصویب شود.
*متاسفانه هنوز فهم درستی از نیاز کشور نسبت به مسکن پیدا نکرده‌ایم
فارس: دکتر اخیرا در این حوزه مشکل بسیار بزرگی داریم که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و به واقع صدای مردم را درآورده است، با توجه به رکود و تورم ایجاد شده و به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام میبینیم که این امر بهانه‌ای برای بالا رفتن هزینه اجاره خانه‌ها شده است، این مسئله صدای مردم را درآورده و باعث نارضایتی‌هایی شده است، حال به غیر از موضوع نظارتی مجلس، به نظر شما نباید قوه قضائیه و دادستانی به صورت جدی به این امر جهت جلوگیری از سوءاستفاده‌ها ورود کند؟ چرا که بسیاری از افراد حقیقی و حقوقی از این امر سوءاستفاده می‌کنند و به نوعی با سلیقه‌ای عمل کردن تعرفه‌ها باعث شدند که قیمت مسکن چند برابر شود.
*دولت وظیفه دارد شرایط تولید مسکن را فراهم و تسهیلات ارزان‌قیمت ارائه کند
رضایی: اتفاقا یکی از اولویت‌های اصلی و مهم ما در سال جدید بحث مسکن است، اعتقاد من این است که ما هنوز برداشت و فهم درستی از نیاز کشور نسبت به مسکن نداریم، یعنی اگر دستگاههای مختلف بخواهند به شما اطلاعات دهند، هرکدام گزارش مختلفی می‌دهد، یکی می‌گوید ما اکنون سه میلیون واحد مسکونی در کشور کم داریم و یا یک دستگاه مانند مجلس، وزارت راه و شهرسازی و یا مرکز پژوهش‌ها می‌گوید 800 هزار واحد جدید در کشور نیاز داریم، باز هم این بدنه از دولت بر این اعتقاد است که ما در کشور مسکن نیاز نداریم و اشباع شدیم و همین مسکن موجود کفایت می‌کند.
آمریکا از ابتدای پیروزی انقلاب دشمنی‌اش را با ایران داشته و روز به روز هم دشمنی‌اش را بیشتر می‌کند، چرا که هر چه ایران قدرتمند و تأثیراتش در منطقه بیشتر می‌شود به همان نسبت آنها احساس خطر و دشمنی خودشان را با ما بیشتر می‌کنند و طبیعی است که در حوزه اقتصادی هم فشار می‌آورند و ما را تحت تأثیر قرار دهند.
* کمبود سه میلیون واحد مسکونی در کشور
از آنجایی که فهم مشترک و واقعی از نیاز کشور نسبت به مسکن وجود ندارد، باعث شده یک سیاستگذاری صحیح و درستی در حوزه مسکن نداشته باشیم. طبیعی است که ما براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و همچنین تحلیل‌های حوزه وزارت راه و شهرسازی، اکنون نزدیک به سه میلیون واحد مسکونی در کشور کم داریم.
زمانی که ما می‌گوییم در حوزه مسکن سرمایه‌گذاری کنیم، به این معنا نیست که دولت وارد شود، تا اسم سرمایه‌گذاری می‌آوریم فکر می‌کنند دولت باید ساختمان بسازد، خیر این گونه نیست، دولت وظیفه دارد شرایط را برای تولید مسکن فراهم و تسهیلات ارزان‌قیمت ارائه کند.
*اعتراف می‌کنیم که قیمت تمام شده مسکن در کشور بالا است
باید اعتراف کنیم که قیمت تمام شده مسکن در کشور بالا است، آن هم به نسبت سبد خانواده، مسکن یک کالای گرانی محسوب می‌شود و قسمت عمده‌ای از درآمد خانواده‌ها باید به سمت مسکن برود، طبیعی است که دولت باید سیاستگذاری صحیحی در این بین داشته باشد و با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت متناسب با درآمد مردمی که از دهک‌های متوسط به پایین هستند داشته باشد.
فارس:دولت تاکنون در این رابطه چکرده؟
*قشر متوسط و ضعیف جامعه فرصتی برای خانه‌دار شدن ندارند
رضایی: اکنون دولت صندوق پس‌انداز تعریف کرده است که بر این اساس مردم در آنجا سپرده‌گذاری و مدتی صبر کنند تا دولت به آنها تسهیلات ده، در این باره این نقطه قابل توجه است که بسیاری اصلا قدرت تأمین آن سرمایه اولیه را هم ندارند، حتی اگر سپرده اولیه را هم داشته باشند، با آن پولی که دولت به آنها می‌دهد، 45 تا 50 درصد قیمت یک ساختمان می‌شود، حال 50 درصد دوم آن را ندارند، حال با این تفاسیر اگر 50 درصد دوم آن را هم بتوانند تأمین کنند، بازپرداخت تسهیلات به قدری زیاد است که متناسب با حقوق و درآمد آنها نیست و سرجمع مباحث این است مواردی که ما برای پرداخت تسهیلات تعریف کرده‌ایم، شاید بتواند دهک‌هایی از جامعه را پوشش دهد، اما به جرأت می‌توانیم بگوییم دهک‌های پایین جامعه را اصلا نمی‌تواند پوشش دهد، یعنی عملا افراد ضعیف جامعه فرصتی برای خانه‌دار شدنشان وجود ندارد و از این فرصت‌هایی که دولت تعریف کرده است متأسفانه مشمول آنها نمی‌شود.
* حوزه مسکن هیچ متولی مشخصی برای کنترل قیمت‌ها ندارد
زمانی که تولید مسکن کم باشد و تقاضا برای مسکن بالا برود و در نتیجه آن تناسب عرضه و تقاضا به هم بخورد، طبیعی است که قیمت مسکن افزایش پیدا می‌کند، ضمن اینکه در کنار این عدم تعادل تولید مسکن و تقاضا، بحث عدم نظارت هم وجود دارد، یعنی زمانی که در بازار می‌روی، کالاها تقریبا یک قیمت و برچسب مشخصی دارند، سازمان تعزیرات هم برای نظارت در این امر وجود دارد، اما در حوزه مسکن هیچ متولی مشخصی برای کنترل قیمت‌ها ندارد. شما نمی‌دانید در محله 22 تهران ساختمانی با 10 سال عمر با این کیفیت و معماری به چه میزان می‌ارزد و قیمت آن چه مقدار است.
فارس: بله متأسفانه قیمت‌ها بسیار بالا و پایین دارند و محله به محله این اختلاف قیمت‌ها کاملا مشهود است.
*هیچ سامانه و ضابطه‌ای برای تعریف قیمت اجاره خانه وجود ندارد
رضایی: بله همین را می‌خواهم بگویم، هیچ سامانه و ضابطه‌ای برای اینکه مردم بدانند قیمت مسکن چه میزان است وجود ندارد و همین‌ها براساس توافق بنگاه، مالک و خریدار است و به صورت سلیقه‌ای اعمال می‌شود، هیچ ضابطه و سامانه‌ای وجود ندارد و تعریفی از قیمت مسکن انجام نشده است؛ از طرفی هم با کاهش تولید مسکن روبه‌رو هستیم و همه اینها باعث شده است که قیمت‌ها 50 تا 60 درصد هم در بحث اجاره و هم در حوزه خرید و فروش شاهد باشیم.
فارس: با این تفاسیر، کدام دستگاه و یا افراد باید به این مسئله ورود کنند، چه کسی مسئول و پاسخگو است؟
رضایی: طبیعی است که هم دستگاه های نظارتی و هم دولت یعنی وزارت راه و شهرسازی حتما وظیفه دارند و باید نظارت کند، همچنین سازمان تعزیرات هم باید به این حوزه ورود کند.
* وزارت راه و سازمان تعزیرات به قیمت‌های سلیقه‌ای مسکن ورود کنند
فارس: آیا کمیسیون عمران به عنوان یکی از کمیسیون‌های مجلس که به صورت تخصصی به این مسئله نظارت دارد نباید از عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی سوال کند و از وی توضیح بخواهد؟
رضایی: اتفاقا یکی از بحث‌ها ما همین است. البته ما نمی‌گوییم که وزیر بیاید و قیمت‌گذاری کند، چرا که قیمت‌گذاری کار وزیر نیست اما او می‌تواند سامانه قیمت‌گذاری را با کمک دستگاههای نظارتی تعریف کند، یعنی تا سامانه‌ای وجود نداشته باد تا قیمت ها ضابطه‌مند نباشند و براساس فرمول تعریف‌شده‌ای نباشند، طبیعی است که هر کسی با سلیقه خود قیمتی را تعریف می‌کند و البته مردم هم مجبور به خرید هستند.
یک زمانی ما آمار می‌دهیم که امسال نسبت به سال قبل 20 تا 25 درصد خرید و فروش مسکن و یا اجاره مسکن افزایش پیدا کرده است، از آنجایی که مردم دیگر قدرت انتخاب ندارند و مجبورند با این قیمتی که اعلام می‌شود مسکن اجاره کرده ویا بخرند و غیر از این چیزی وجود ندارد این به معنای این نیست که بگوییم در مسکن و تولید آن رونق شکل گرفته است و یا حوزه مسکن روان و فعال شده است، خیر اینگونه نیست این یک اشتباه محرزی است.
* بخاطر نارضایتی‌ها و افزایش صعودی قیمت مسکن از آخوندی توضیح می‌خواهیم
فارس: پس ما می‌توانیم با توجه به نارضایتی‌های اخیر مردم در حوزه مسکن از شما قول بگیریم که با ترتیب جلسه ویژه‌ای در این رابطه از وزیر راه توضیح بخواهید.
رضایی: اتفاقا تاکنون دو جلسه با حضور وزیر راه و شهرسازی برگزار کرده‌ایم و به زودی جلسه سوم هم برگزار خواهد شد و طی آن، موضوع اجاره‌خانه‌ها و تولید مسکن و خرید آن موارد مورد بحث است که سود تسهیلاتی که به بخش مسکن تخصیص می‌دهیم بسیار بالاست و بسیاری از مردم نمی‌تواند از آن استفاده کند، لذا دولت باید تسهیلات ارزان‌قیمت ارائه و بستری فراهم کند تا مردم بتوانند از این طریق به سمت تولید مسکن بروند و نیاز خود را تأمین کنند.
فارس: البته در این رابطه کمیسیون عمران طرحی برای اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه تهیه کرده است و بر این اساس دهک‌های پایین هم بتوانند صاحب مسکن شوند، این طرح به کجا رسید؟
رضایی: بله همینطور است، در حال کار کردن روی این موضوع هستیم، ما در کمیسیون عمران به همراه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و وزارت راه و شهرسازی روی این موضوع کار می کنیم با این مکانیزم که اقشار ضعیف جامعه خارج از صندوقی که دولت تعریف کرده است و برای آن سپرده نیاز است، بتوانند از این فرصت برای خانه‌دار شدن استفاده کرده و بهره ببرند.
فارس: براساس این طرح چه اتفاقی خواهد افتاد، یعنی تعداد اقساط تسهیلات آن بیشتر خواهد شد یا درصد سود آنها کمتر؟
رضایی: اعتقاد بنده این است که ما تسهیلات ارزان‌قیمت متناسب با دهک‌های پایین به مردم دهیم، حال اگر این سپرده گذاشته شود، پس از پیگیری‌هایی که داشتیم، تسهیلات به شش درصد در بافت فرسوده کاهش داده شد، در بافت معمولی هم 8 درصد تعریف شده است اما هنوز هم این میزان جواب نمی‌دهد چرا که مردم هنوز این سپرده‌ها را ندارند که تأمین کنند. اعتقاد بنده بر این است که درصد باید کمتر شود و براساس این طرح، بازپرداخت هم طولانی‌تر خواهد شد.
*اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه صاحب خانه می‌شوند
فارس: نهایتا این طرح در چه مرحله‌ای است؟
رضایی: ما یک بحث را در کمیسیون عمران به چند حوزه تقسیم کردیم که وضعیت راه‌ها، رفع نقاط حادثه‌خیز که با حوزه راهداری هم جلسات جداگانه‌ای گذاشتیم، همچنین بحثی هم با صنعت خودروسازی درباره تصادفات جاده‌ای داریم که سلسله جلساتی با آن برگزار شد و طی جلسه اخیر هم معاونت راه‌سازی و راهداری و مسئولان مربوطه حضور داشتند، البته در حوزه کیفیت خودروها هم جلساتی را در کمسیون عمران برگزار کردیم ضمن اینکه کمیسیون عمران خوشبختانه در بحث نظارت اجرای قوانین و موادی که در برنامه‌های بالادستی و برنامه و بودجه بسیار قوی ورود کرده و خوب عمل می‌کند که دستگاههای اجرایی را به صورت جداگانه در جلسات خود دعوت کرده و تکالیفی که برای آنها تعیین کرده‌ایم نظارت می‌شود که تا چه میزان وظایف خود در حوزه رفع نقاط حادثه‌خیز و تأمین مسکن انجام داده‌اند.
فارس: باخبر شدیم برای تابستان هم برنامه هایی در دستور کار دارید.
*برنامه کمیسیون عمران برای کاهش تصادفات جاده‌ای در تابستان
رضایی:بله، ما با تدبیری که در قوانین بودجه و برنامه ششم توسعه داریم طبیعی است که یکی از وظایف ما همین است. البته در فصل نوروز و تعطیلات ایام نوروزی هم و هم تابستان برای کاهش تصادفات و آسیب‌هایی که به مردم وارد می‌شود سعی می‌کنیم دستگاه‌هایی که در این حوزه دخیل هستند دعوت کنیم و هم تذکرات لازم را می‌دهیم؛ همچنین مسئولان مربوطه را دعوت کرده و ارائه گزارش برنامه مربوطه را که از سوی دستگاه اجرایی انجام می‌شود نهایتاً به سمتی می‌رویم که کاهش تصادفات را داشته باشیم. در همین راستا هم این جلسات ذکرشده ادامه خواهد داشت.
فارس: ممنون از پاسخ‌های کامل شما؛ از حضورتان در خبرگزاری فارس و شرکت در این گفت‌وگو تشکر می‌کنیم.
رضایی: بنده هم از شما و مجموعه خبرگزاری فارس تشکر می‌کنم که موضوعات عمرانی کشور را به خوبی رصد می‌کنید و اخبار را دراختیار مردم و مسئولان قرار می‌دهید.
کد مطلب: 402865
آدرس مطلب: http://www.hamandishi.ir/news/402865/
هم اندیشی
http://www.hamandishi.ir