پیشنهادهای شورای آتلانتیک به ترامپ برای مقابله با ایران

مشرق , 29 مهر 1396 ساعت 10:56

«شورای آتلانتیک» پنج استراتژی مختلف را برای مقابله دولت ترامپ با ایران ترسیم و از میان آن‌ها «پس‌راندن» را به رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد می‌کند.


پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: دونالد ترامپ روز جمعه (۲۱ مهر ۹۶) بالأخره بعد از ماه‌ها «بررسی سیاست‌هایش مقابل ایران» استراتژی جدید دولت آمریکا در قبال تهران را با جهان در میان گذاشت. البته این بررسی‌ها صرفاً منحصر به کاخ سفید نبوده و نیست، بلکه اندیشکده‌های آمریکایی نیز چه طی این چند ماه بررسی تا پیش از اعلام رسمی استراتژی جدید ترامپ، و چه طی این چند روزی که از سخنرانی روز جمعه وی می‌گذرد، به کمک واشینگتن شتافته‌اند تا زمینه‌های مختلفی را شناسایی و معرفی کنند که دولت جمهوری‌خواه آمریکا می‌تواند در آن‌ها با ایران مقابله کند.
 

 
سخنرانی کامل روز جمعه ترامپ و معرفی استراتژی جدید دولت وی علیه ایران

یکی از تأثیرگذارترین اندیشکده‌های آمریکایی که طی چند ماه گذشته و به خصوص در ماه سپتامبر و در آستانه اعلام رسمی استراتژی ضدایرانی ترامپ، روی این موضوع تمرکز ویژه‌ای داشته، اندیشکده «شورای آتلانتیک» است. این اندیشکده در کنار برگزاری نشستی سطح بالا میان سفرای سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان و همین‌طور سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا برای بررسی موضع اروپایی‌ها در قبال خروج احتمالی واشینگتن از توافق هسته‌ای با ایران (گزارش مشرق را از این‌جا بخوانید)، تا کنون گزارش‌های متعددی را با محوریت «مقابله با نفوذ منطقه‌ای و نقش بین‌المللی ایران» نوشته و در آن‌ها پیشنهاداتی را برای گنجاندن در استراتژی جدید آمریکا علیه تهران مطرح کرده است (گزارش مشرق را از این‌جا بخوانید).
یکی از آخرین گزارش‌های شورای آتلانتیک در همین موضوع، روز چهارشنبه ۱۰ اکتبر و به فاصله تنها دو روز از سخنرانی ضدایرانی ترامپ منتشر شد و تحت عنوان «گزینه‌های استراتژی آمریکا برای [مقابله با] چالش منطقه‌ای ایران[۱]» و در قالب پروژه «پس‌راندن: افشا و مقابله با [اقدامات و نفوذ] ایران» (Pushback: Exposing and Countering Iran) در این اندیشکده به قلم «کنث پولاک» کارشناس اندیشکده «مؤسسه امریکن‌اینترپرایز» و «بلال صعب» مدیر برنامه دفاع و امنیت اندیشکده «مؤسسه خاورمیانه» به بررسی استراتژی‌های احتمالی آمریکا مقابل ایران پرداخت.
 

برای خواندن متن کامل گزارش شورای آتلانتیک روی تصویر بالا یا همین نوشته کلیک کنید

آن‌چه در ادامه این گزارش می‌خوانید گزیده‌ای از مهم‌ترین نکات گزارش شورای آتلانتیک است. لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش‌ لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.

استراتژی‌های پنج‌گانه برای مقابله دولت ترامپ با ایران
شورای آتلانتیک در گزارش خود ابتدا ادعاهای رایج غربی علیه ایران را تکرار می‌کند و مشکلات غرب آسیا (خاورمیانه) را به گردن تهران می‌اندازد و سپس توضیح می‌دهد که بدون شک ترامپ نسبت به اوباما سیاست خصمانه‌تری در قبال ایران اتخاذ خواهد کرد. این گزارش پس از اشاره به «تهدیدات ایران» از نظر آمریکا و کشورهای منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)، به موضوع اصلی یعنی گزینه‌های پیش روی آمریکا برای تدوین استراتژی جدید ضدایرانی خود می‌پردازد.
نویسندگان گزارش شورای آتلانتیک، پنج گزینه را همراه با ملزومات، نقاط قوت و نقاط ضعف آن‌ها مقابل دولت ترامپ ترسیم می‌کنند که به ترتیب ریسک و نتیجه، یا به عبارت دیگر، هزینه و فایده به شرح زیر هستند:

۱- مهار حداقلی (Minimalist Containment): این گزینه عملاً «وضعیت موجود»، یعنی حداقلی‌ترین نوع سیاست آمریکا مقابل ایران از انقلاب سال ۱۹۷۹ در این کشور تا کنون و همان رویکرد دولت اوباما، به ویژه از زمان امضای برجام در سال ۲۰۱۵ به این‌طرف است. تعجبی ندارد که مهار حداقلی بدترین گزینه از نظر متحدان منطقه‌ای واشینگتن است، زیرا آن‌ها معتقدند این رویکرد مطلقاً در متقاعد کردن ایران به دست برداشتن از رفتارهای تهاجمی در غرب آسیا (خاورمیانه) شکست‌خورده است.
به طور کلی، مهار حداقلی به معنای حفظ حجم کنونی حضور نظامی آمریکا در منطقه برای جلوگیری از نفوذ آشکار از سوی ایران، محدود کردن تحریم‌های ضدایرانی به میزان حداقلی برای جلوگیری از درگیری بر سر برجام، ارائه صرفاً پشتیبانی نظامی لازم برای شکست دادن داعش در سوریه و عراق، و کمک حداقلی به عربستان مقابل یمن. این گزینه به معنای فرو رفتن در موضعی انفعالی مقابل بسیاری از اقدامات ایران در منطقه، از جمله تحرکات خطرناک نیروی دریایی این کشور در خلیج فارس است.
رویکرد مهار حداقلی هم‌چنین لزوماً به معنای تشویق شرکای منطقه‌ای آمریکا به انجام اقدامات بیش‌تر برای حل و فصل مشکلات خودشان با ایران و تمایل به تحمل عواقب اقدامات آن‌هاست. در صورت اتخاذ این رویکرد، توصیه مشهور اوباما به شرکای عربی آمریکا در حوزه خلیج [فارس] مبنی بر این‌که راه‌حل مؤثر و بلندمدت برای مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران، انجام اصلاحات داخلی جدی [در کشورهای عربی] است، هم‌چنان پابرجا باقی خواهد ماند. به طور خلاصه، مهار حداقلی عملاً بیش‌ترین بار یا مسئولیت وادار کردن ایران به توقف دخالت‌هایش در امور داخلی کشورهای منطقه را بر دوش آن دسته از کشورهایی در منطقه می‌گذارد که احساس می‌کنند بیش‌ترین تهدید از جانب ایران متوجه آن‌هاست.

نقاط قوت:
نقاط ضعف:
 
توضیحات صدای آمریکا درباره سیاست مهار آمریکا علیه ایران (زبان فارسی)

۲- مهار تقویت‌شده (Enhanced Containment): چنان‌که از نام این استراتژی نیز برمی‌آید، این گزینه به معنای اتخاذ رویکردی قوی‌تر از مهار حداقلی است، اما هم‌چنان بر جلوگیری از حمله متعارف نظامی توسط ایران علیه شرکای منطقه‌ای آمریکا تمرکز دارد و مهار یا مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران را به عهده متحدان واشینگتن می‌گذارد. با این وجود، تفاوت این استراتژی با گزینه قبلی در این است که در قالب این گزینه، آمریکا تلاش جدی‌تری را برای کمک به شرکای خود در مقابله‌شان با ایران خواهد کرد، نه تنها با فروش بیش‌تر سلاح، بلکه هم‌چنین با افزایش چشم‌گیر روابط امنیتی و سازوکارهای مشورتی در سطح تاکتیکی، عملیاتی و، در حالت ایده‌آل، استراتژیک.
این گزینه شامل اقدام آمریکا در زمینه‌های زیر می‌شود:
○ برگزاری تمرین‌های دوره‌ای نظامی (هوایی، زمینی و دریایی) با شرکای منطقه‌ای که مستقیماً روی مقابله عملی و آموزش مقابله با جنگ ترکیبی ایران تمرکز دارند.
○ اشتراک سریع‌تر و مؤثرتر اطلاعات درباره ایران با شرکای منطقه‌ای.
○ بهبود همکاری‌ها در زمینه امنیت سایبری و کمک به شرکای منطقه‌ای با هدف ایجاد صلاحیت و ظرفیت منطقه‌ای در حوزه سایبری.
○ مشاوره به شرکای منطقه‌ای در زمینه چگونگی ایجاد درک مشترک و مؤثر درباره اهداف عملیاتی.
○ اشتراک مؤثرترین روش‌ها در زمینه برقراری روابط نظامی مدنی-نظامی و برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی دفاعی با شرکای منطقه‌ای.
○ ارائه آموزش و برگزاری سمینار برای مقامات نظامی شرکای منطقه‌ای با هدف کمک به ایجاد یک جامعه بزرگ‌تر از متفکران استراتژیک با تخصص در زمینه عملیات‌های ویژه و اقدام ضدشورش، و تقویت فرهنگ مسئولیت‌پذیری و رویکرد «تیم قرمز[۲]» (یا نگاه به یک مشکل از دیدگاه دشمن).
○ پیاده کردن بسیاری از این فعالیت‌ها که طی نشست‌های قبلی میان آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] در کمپ دیوید و ریاض مورد بحث و توافق قرار گرفته‌اند.

نقاط قوت:
نقاط ضعف:  

به اعتقاد شورای آتلانتیک، تقویت همکاری‌ها با دشمنان منطقه‌ای ایران، باید یکی از عناصر مهم استراتژی ضدایرانی ترامپ باشد

۳- هزینه‌سازی (Sandbagging): این گزینه برای تقویت مقابله با ایران (هرچند در ابعاد کوچک) از طریق جلوگیری از دست‌یابی این کشور به پیروزی‌های بزرگ و به دردسر انداختن تهران با نبردهای فرسایشی در سراسر منطقه طراحی شده است و هدف از آن تضعیف تدریجی اراده، قدرت اقتصادی و کنترل سیاسی ایران است. این استراتژی می‌تواند در قالب افزایش حمایت آمریکا از معارضان در سوریه و دولت‌های عراق، یمن، ترکیه و حتی بحرین ظهور پیدا کند. هزینه‌سازی احتمالاً مستلزم جنگ سایبری سطح پایین اما مداوم با ایران است و مطمئناً اِعمال تحریم‌های بیش‌تر علیه ایران با هدف کاهش درآمدهای این کشور را نیز شامل خواهد شد.
هدف اصلی این استراتژی، تحمیل هزینه به ایران از تمام روش‌های ممکن با این انگیزه است که نهایتاً تهران، مانند اتحاد جماهیر شوروی، به علت عدم برخورداری از منابع کافی برای عمل به تعهدات خارجی خود، مجبور شود این تعهدات را کاهش دهد یا حتی رها کند. بهترین راه برای تقویت این استراتژی، اجرای یک کمپین بی‌امان و خلاقانه با هدف یافتن راه‌های جدید برای تحمیل هزینه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی بیش‌تر به تهران است.

نقاط قوت:
نقاط ضعف:  

کارشناسان شورای آتلانتیک معتقدند ترامپ برای موفقیت در سیاست ضدایرانی‌اش باید فراتر از اوباما گام بردارد

۴- پس‌راندن (Pushback): این استراتژی، نسخه‌ای قوی‌تر از استراتژی هزینه‌سازی، و به دنبال تضعیف چشم‌گیر نفوذ منطقه‌ای ایران و در صورت امکان، حذف این نفوذ در برخی کشورهای منطقه است. اتخاذ استراتژی پس‌راندن به معنای عمیقاً به چالش کشیدن ایران در حوزه‌هایی است که تهران تلاش می‌کند نفوذ خود را در آن‌ها گسترش دهد یا تعمیق نماید و منافع آمریکا در آن‌ها در معرض خطر است. به این ترتیب پس‌راندن مستلزم دخالت مستقیم‌تر آمریکا علیه ایران خواهد بود.
البته اتخاذ این استراتژی به معنای آن نیست که آمریکا باید به تنهایی علیه ایران اقدام کند یا با اعزام هزاران نیروی نظامی برای مقابله با نیروهای سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان شیعه که در سراسر منطقه حضور دارند، جنگی زمینی در غرب آسیا (خاورمیانه) به راه بیندازد. با این وجود، واشینگتن در قالب این استراتژی باید سرمایه‌گذاری‌های جدی بیش‌تری را در زمینه ظرفیت‌هایی انجام دهد که به ارتش آمریکا اجازه می‌دهند تا در مناطق خاکستری دست به عملیات بزند و با شیوه جنگی مورد علاقه ایران، مقابله کند؛ یا به طور مستقیم و یا از طریق نیروهای نیابتی و متحدان منطقه‌ای خودش (در مقابل نیروهای نیابتی و متحدان ایران).
علاوه بر این، آمریکا می‌تواند «مقررات درگیری» خود در خلیج فارس را آزادانه‌تر اجرا نماید و شناورهای نیروی دریایی خود را تشویق کند تا در مقابل تحریکات ایران عقب‌نشینی نکنند، بلکه با اجرای سخت‌گیرانه‌تر «قوانین دریاها» و مقررات «آزادی ناوبری»، زمانی که کشتی‌های ایران اقدامات تحریک‌آمیز و خطرناک انجام می‌دهند، مقابل آن‌ها کوتاه نیایند و مقاومت کنند.
پس‌راندن ممکن است مستلزم انجام اقدامات تهاجمی‌تر برای تضعیف متحدان ایران در سراسر منطقه، از جمله حکومت اسد، حزب‌الله و حماس باشد. هم‌چنین احتمالاً نیازمند یافتن راه‌های جدید و خلاقانه برای تحریم ایران یا تحمیل هزینه‌های مالی بیش‌تر به این کشور (در صورت آسیب رساندن تحریم‌ها به برجام) هم خواهد بود. به طور خاص، نقض بی‌پایان و غیرقابل‌دفاع حقوق بشر در ایران، هم از نظر اخلاقی الزام‌آور و هم فرصتی عالی برای اِعمال فشار مالی و سیاسی بیش‌تر علیه تهران است. تلاش بیش‌تر برای بسیج جامعه بین‌الملل به منظور وادار کردن ایران به پذیرش مسئولیت این اقدامات و تحمیل هزینه به تهران، این کشور را در لاک دفاعی فرو خواهد برد و مجبور خواهد کرد تا منابعش را در داخل خرج کند و احتمالاً آن‌ها را از بازارهای بین‌المللی [و متحدانش] دریغ نماید.
استراتژی پس‌راندن قطعاً نیازمند تقویت آن دسته از شرکای آمریکاست که تحت فشار ایران هستند، مانند بحرین و عربستان، هرچند که این کمک‌ها باید بیش از هر چیز دیگری روی ایجاد اصلاحات داخلی در این کشورها تمرکز کنند. این استراتژی ضمناً به احتمال زیاد مستلزم ایفای نقشی فعال‌تر در جنگ‌های داخلی عراق و سوریه خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که متحدان ایران نمی‌توانند پایانی باثبات را برای این جنگ‌ها رقم بزنند و سپس در دوران صلح، خود را بازسازی کنند.
روی هم رفته، یک تفاوت کلیدی میان استراتژی پس‌راندن و هزینه‌سازی این است که پس‌راندن نیازمند تلاش بیش‌تر آمریکا برای پایان دادن سریع‌تر به دست‌کم برخی از جنگ‌های داخلی منطقه‌ای است تا به این ترتیب، فرصت‌هایی که این جنگ‌ها برای گسترش نفوذ و فعالیت‌های ایران در منطقه ایجاد می‌کنند، از تهران گرفته شود.

نقاط قوت:
نقاط ضعف:
 
حمایت رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا از سیاست تغییر رژیم در ایران در نشست کمیته سیاست خارجی مجلس نمایندگان (زبان فارسی)

۵- تغییر رژیم (Regime Change): این استراتژی، گزینه‌ای پرخطر و پرفایده برای آمریکاست، اما نمی‌توان آن را نادیده گرفت، چون مورد علاقه برخی در انتهای طیف جناح راست [راست‌گرایان افراطی] در واشینگتن است. منطق پشت این گزینه این است که مقامات ایران هرگز رفتار مشکل‌آفرین خود در غرب آسیا (خاورمیانه) را تغییر نخواهند داد، چراکه «هویت‌شان همین است»؛ حکومتی ایدئولوژیک که به طور جدی متعهد به صادر کردن آرمان‌های خود است و نمی‌تواند مانند یک دولت غیرانقلابی عمل کند.
با در نظر گرفتن این عوامل و پذیرفتن این‌که نه مهار و نه بازدارندگی طی حدود چهار دهه گذشته، علیه جمهوری اسلامی کارساز نبوده است، واشینگتن ممکن است به این نتیجه برسد که مطمئن‌ترین و مؤثرترین روش برای پایان دادن به سیاست‌های منطقه‌ای خطرناک ایران، سرنگونی حکومت اسلامی آن و کمک به تشکیل حکومتی جدید در این کشور با ارائه انواع مختلف حمایت از نیروهای طرف‌دار دموکراسی در داخل ایران، پر و بال دادن به اقلیت‌های ناراضی در این کشور و انجام عملیات‌های خراب‌کارانه/جنگ سایبری علیه زیرساخت‌ها و تأسیسات دولتی در ایران است. دولت ترامپ حتی اگر تصمیم به اتخاذ کامل استراتژی تغییر حکومت نیز نگیرد، اما احتمالاً بخش‌هایی از این گزینه را به عنوان مکمل یکی از گزینه‌های قبلی عملی خواهد کرد.

نقاط قوت:
نقاط ضعف:
 
تحلیل بی‌بی‌سی از سیاست تغییر رژیم آمریکا در ایران و دلایل عدم موفقیت آن (زبان فارسی)

بهترین گزینه برای مقابله با ایران
شورای آتلانتیک در انتهای گزارش خود و پس از تأکید بر این‌که صرف‌نظر از هر استراتژی‌ای که انتخاب می‌شود، تحریم‌ها علیه ایران باید ادامه پیدا کند، و توضیح می‌دهد که از میان استراتژی‌های پنج‌گانه معرفی‌شده، استراتژی پس‌راندن «مؤثرترین روش برای تغییر رفتار ایران، با هزینه‌ای قابل‌پرداخت و بدون آغاز جنگ علیه جمهوری اسلامی» است. نویسندگان گزارش معتقدند که مهار حداقلی و مهار تقویت‌شده «با توجه به تنش‌های کنونی در غرب آسیا (خاورمیانه) و موفقیت‌های چشم‌گیری که ایران پیشاپیش به دست آورده» کاری از پیش نخواهند برد و «بازی دفاع و مهار نیز دیگر فایده‌ای ندارد.»
پولاک و صعب توضیح می‌دهند که البته تهدید ایران، انجام یک عملیات گسترده دیگر توسط آمریکا با هدف سرنگونی یک حکومت دیگر در غرب آسیا (خاورمیانه) را نیز توجیه نمی‌کند. کارشناسان اندیشکده شورای آتلانتیک دو گزینه هزینه‌سازی و پس‌راندن را به عنوان بهترین گزینه‌های پیش روی آمریکا برای مقابله با ایران توصیف می‌کنند و از میان این دو، پس‌راندن را ترجیح می‌دهند «چراکه به نظر نمی‌رسد [اتخاذ استراتژی هزینه‌سازی و] درگیری با ایران در قالب جنگی طولانی‌مدت در غرب آسیا (خاورمیانه) گزینه‌ای منطقی باشد.»
به عقیده نویسندگان گزارش، «اولاً، استراتژی هزینه‌سازی به سود ایران تمام خواهد شد، چون این کشور هم در درگیری‌های سطح پایین، برتری نسبی دارد و هم می‌تواند برای کاهش هزینه‌هایش به «غیرت ایرانی» متوسل شود. علاوه بر این، ایران نسبت به آمریکا یک برتری مهم جغرافیایی دارد: این کشور به طور فیزیکی و دائمی در غرب آسیا (خاورمیانه) قرار دارد، در حالی که آمریکا به وضوح از چنین حضوری در این منطقه برخوردار نیست. دوماً، استراتژی هزینه‌سازی ممکن است بیش از حد طول بکشد تا نتیجه‌بخش باشد؛ همچنین بیش از حد طول بکشد تا معادلات استراتژیک شرکای منطقه‌ای آمریکا را تغییر دهد، و در نهایت بیش از حد طول بکشد تا این استراتژی را از دیدگاه مردم آمریکا توجیه کند.»
 

به پیشنهاد شورای آتلانتیک، بهترین گزینه برای مقابله با ایران، استراتژی پس‌راندن و تکمیل آن با همکاری با شرکای منطقه‌ای است

گزارش ادامه می‌دهد: «نتیجه‌گیری ما این است که پس‌راندن می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد و این موفقیت را با پذیرش سطح قابل‌قبولی از هزینه و ریسک به دست بیارد، اگرچه اذعان داریم که هزینه و ریسک لازم برای پس‌راندن، از هزینه و ریسک رویکرد کنونی آمریکا بیش‌تر است. با این وجود و با توجه به ناکامی رویکرد فعلی واشینگتن، واضح است که آمریکا برای تضمین دست‌یابی به اهداف سیاستی خود در مقابل ایران، مجبور است نسبت به وضعیت کنونی، هزینه و ریسک بیش‌تری بکند.»
شورای آتلانتیک در ادامه گزارش خود ادعا می‌کند: «استراتژی پس‌راندن، لزوماً توافق هسته‌ای را تهدید نمی‌کند. ایران نشان داده است که برجام را بی‌ارتباط با فعالیت‌های منطقه‌ای خود می‌داند و سیاست‌های منطقه‌ای خود را بدون ترس از آن‌که برجام را به خطر بیندازند، به شکلی تهاجمی پی‌گیری کرده است. هیچ دلیلی وجود ندارد که آمریکا نیز همین کار را انجام ندهد.»
کارشناسان شورای آتلانتیک در انتهای توصیه‌های خود به دولت ترامپ نتیجه می‌گیرند که «پس‌راندن احتمالاً در صورتی بهترین نتیجه را خواهد داشت که با عناصری از مهار تقویت‌شده، از جمله ارتقای روابط امنیتی با شرکای منطقه‌ای، ترکیب شود. هم‌چنین آمریکا ممکن است مجبور شود بخش‌هایی از استراتژی هزینه‌سازی را نیز در حوزه‌های کم‌اهمیت‌تری اتخاذ کند که حاضر نیست در آن‌ها هزینه‌های بیش‌تر و ریسک بالاترِ انجام اقدامات قاطع [در قالب استراتژی پس‌راندن] را بپذیرد.»
پولاک و صعب بهره‌مند شدن آمریکا از مزایای کامل استراتژی پس‌راندن را نیازمند گذشت زمان زیادی می‌دانند، اما معتقدند: «اگر آمریکا، بر خلاف سال‌های گذشته، متعهد شود که نقش یک بازیگر فعال و شریک واقعی را در غرب آسیا (خاورمیانه) ایفا کند، آن‌گاه استراتژی پس‌راندن، شانس بیش‌تری را برای دست‌یابی به موفقیت در اختیار واشینگتن قرار خواهد داد.»
 


 
[۱] US Strategy Options for Iran’s Regional Challenge Link
[۲] Red team Link


 
د


کد مطلب: 390458

آدرس مطلب: http://www.hamandishi.ir/news/390458/

هم اندیشی
  http://www.hamandishi.ir