وقتی قاتل مرگ مقتول را تسلیت می‌گوید
این در حالی است که اسنادی که سال گذشته منتشر شد، نشان می‌دهد واشنگتن در حملات شیمیایی صدام ایفای نقش کرده و حتی عملیات حمله به حلبچه با استناد به اطلاعات و تصاویر ماهواره‌ای صورت گرفته که آمریکا در اختیار بغداد قرار داده بود.
در 25 اسفندماه سال 1366، «صدام» رئیس‌جمهور معدوم عراق به «علی حسن المجید» پسرعموی خود که معروف به «علی شیمیایی» بود، دستور داد مناطق کردنشین را بمباران شیمیایی کند که در نتیجه این حمله حدود پنج هزار نفر از مردم حلبچه که غیرنظامی بودند، جان خود را از دست دادند.
حمله شیمیایی حلبچه به کشتار حلبچه یا جمعه خونین معروف است و در واقع نسل‌کشی مردم کرد بود که در 16 مارس 1988 و در روزهای پایانی جنگ ایران و عراق به وقوع پیوست.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که نیروی هوایی عراق از انواع مواد شیمیایی از جمله گازهای اعصاب همچون «وی ایکس»، «سارین»، «تابون» و «گاز خردل» استفاده کرد.
این مقام آمریکایی در حالی چنین اظهاراتی را مطرح کرده است که حدود یکسال پیش، نشریه «فارین پالیسی» در گزارشی اختصاصی با استناد به اسناد سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) نوشت آمریکا از حملات شیمیایی عراق به ایران مطلع بوده و حتی با دادن تصاویر ماهواره‌ای به «صدام» در این حملات کمک می‌کرده است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد واشنگتن در جریان عملیات ایران برای فتح بصره که به اذعان آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا در صورت موفقیت می‌توانست به فروپاشی ارتش عراق بیانجامد، چطور به کمک عراقی‌ها آمد.
فارین پالیسی در این مورد نوشته است: «دولت آمریکا ممکن است گزینه اقدام نظامی علیه دولت سوریه را در پاسخ به حمله‌ای شیمیایی به یکی از مناطق حومه دمشق بررسی کند. اما یک نسل قبل‌تر، نهادهای نظامی و اطلاعاتی آمریکا از حملات شیمیایی‌ای مطلع بودند و هیچ‌کاری در قبال آن نکردند که بسیار بدتر از هر حمله‌ای بود که تاکنون در سوریه رخ داده است.»
در سال 1988، در روزهای پایانی جنگ ایران و عراق، آمریکا به واسطه تصاویر ماهواره‌ای متوجه شد که ایران در آستانه باز کردن معبری بزرگ در دل لایه‌های دفاعی عراق و رسیدن به دستاوردی راهبردی قرار دارد. مقامات اطلاعاتی آمریکا در حالی محل نفوذ نیروهای ایرانی را به اطلاع عراقی‌ها رساندند که به خوبی می‌دانستند «صدام» با تسلیحات شیمیایی از جمله عامل اعصاب «سارین» به آن‌ها حمله می‌کند.
مقامات آمریکایی همواره اطلاع و رضایت خود از حملات شیمیایی عراق را انکار کرده و تاکید کرده‌اند که دولت «صدام» هیچ‌گاه به آن‌ها اعلام نکرد که قصد دارد از این تسلیحات استفاده کند. اما «ریک فرانکونا» سرهنگ بازنشسته نیروهای هوایی آمریکا که در زمان حمله 1988 وابسته نظامی آمریکا در بغداد بود، تصویری تفاوت ارائه می‌دهد.
وی می‌گوید: «عراقی‌ها هیچ‌وقت به ما نگفتند که می‌خواهند از گاز اعصاب استفاده کنند. لازم نبود بگویند. ما از قبل می‌دانستیم.»
اسناد افشاشده سیا و اظهارات افرادی مثل فرانکونا نشان می‌دهد که آمریکا مستندات قاطعی از حملات شیمیایی عراق از اوایل سال 1983 در اختیار داشته است. در آن زمان ایران در مجامع عمومی می‌گفت عراق از تسلیحات غیرقانونی استفاده کرده و شکایتی را نیز برای ارائه به سازمان ملل آماده می‌کرد. اما این پرونده شواهد کافی علیه عراق نداشت. این در حالی است که نهادهای اطلاعاتی آمریکا در گزارش‌های فوق‌محرمانه و یادداشت‌هایی که در اختیار مقامات ارشد اطلاعاتی قرار گرفته بود، چنین شواهدی را در اختیار داشتند. با این حال، سیا از ارائه آن‌ها و اظهارنظر در مورد این پرونده خودداری کرد.
سه دهه قبل آمریکا رویکردی منفعلانه در قبال حملات شیمیایی پرتعداد و گسترده صدام علیه دشمنان و حتی مردم خودش در پیش گرفت. آنطور که فارین پالیسی پارسال گزارش داده بود،دولت دونالد ریگان به این نتیجه رسیده بود که این حملات می‌تواند به پایان جنگ کمک کند و بهتر است که ادامه داشته باشد. سیا به این جمع‌بندی رسیده بود که حتی در صورت افشای این حملات، اعتراضات و محکومیت‌های جهانی به راحتی خاموش می‌شود.
سیا در یکی از اسناد خود می‌نویسد که استفاده از عوامل اعصاب می‌تواند «تاثیر چشم‌گیری بر تاکتیک حملات جمعی ایران داشته باشد و آن‌ها را وادار به تغییر تاکتیک کند». ایرانی‌ها با استفاده از این تاکتیک به صورت جمعی و ناگهانی به سمت مواضع نیروهای نظامی عراق حمله می‌کردند، که این تاکتیک در برخی نبردها بسیار موثر واقع شده بود. سیا در مارس 1984 گزارش می‌کند که عراق «در جبهه البصره استفاده از عوامل اعصاب را آغاز کرده و به نظر می‌رسد تا اواخر پاییز بتواند میزان استفاده از این عوامل را به حدی برساند که از لحاظ نظامی بتواند در روند نبرد تاثیرگذار باشد.»
فارین پالیسی در ادامه می‌نویسد آمریکایی‌ها تا پیش از سال 1987 هرچند که از این حملات مطلع بودند و آن را افشا نمی‌کردند، اما از ارائه تصاویر و اطلاعات به دولت صدام هم خودداری می‌کردند. به گفته فرانکونا که در آن زمان در آژانس اطلاعات دفاعی فعالیت می‌کرد، این رویه در سال 1987 و زمانی که تصاویر ماهواره‌ای نشان داد ایرانی‌ها تعداد زیادی نیرو و مقادیر زیادی تجهیزات به شرق شهر بصره انتقال داده‌اند، تغییر کرد. آنچه که بیش از حمله تحلیلگران آژانس اطلاعات دفاعی را نگران کرده بود، این بود که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌داد ایرانی‌ها حفره‌ای را در لایه‌های دفاعی عراق در جنوب شرقی بصره شناسایی کرده‌اند. این شکاف در محل اتصال سپاه سوم عراق که در شرق شهر مستقر بود، و سپاه هفتم عراق که در جنوب شرقی شهر و اطراف جزیره فاو استقرار داشتند، ایجاد شده بود.
تصاویر ماهواره‌ای مشخص کرد که واحدهای مهندسی ایران به این منطقه و خطوط مقابل مواضع عراق اعزام شده‌اند. به گفته فرانکونا این نشانگر آن بود که این منطقه‌ای که قرار است نیروهای ایران از آن دست به حمله بزنند.
اواخر سال 1987 تحلیلگران آژانس امنیت دفاعی آمریکا گزارشی با کد رمز «در دروازه‌های بصره» نوشتند و در آن هشدار دادند که ایرانی‌ها در آستانه حمله‌ای قرار دارند که از حملات سابق بسیار بزرگ‌تر است و فرصت خوبی برای آنان است تا خطوط عراق را در هم بشکنند و بصره را فتح کنند. این گزارش هشدار داده بود که اگر بصره سقوط کند، ارتش عراق از هم می‌پاشد و ایران در جنگ پیروز می‌شود.
به گفته فرانکونا، ریگان این گزارش را می‌خواند و در حاشیه آن این یادداشت را برای «فرانک کارلوچی» وزیر دفاع وقت می‌نویسد: پیروزی ایرانی‌ها قابل پذیرش نیست.
پس از آن، تصمیمی در سطح بالای دولت آمریکا اتخاذ می‌شود (به احتمال قریب به یقین با دریافت مجوز از شورای امنیت ملی و سیا). آژانس امنیت دفاعی اجازه می‌دهد هرمیزان اطلاعات و جزئیاتی که در مورد استقرار و حرکت نیروهای ایرانی به دست آمده را در اختیار عراقی‌ها بگذارد. تصاویر ماهواره‌ای و احتمالا برخی جزئیات طبق‌بندی شده از جمله این اطلاعات بوده‌اند. تمرکز اصلی بر روی منطقه شرق بصره بود، جایی که آژانس امنیت دفاعی آمریکا می‌گفت قرار است محل حمله بزرگ بعدی ایرانی‌ها باشد. این آژانس همچنین اطلاعات مربوط به محل دقیق مراکز کلیدی لجستیکی و توان و استعداد نیروی هوایی و سامانه‌های پدافند هوایی ایران را در اختیار عراق گذاشت. فرانکونا این اطلاعات را «بسته‌های هدف» توصیف می‌کند که جنگنده‌های عراقی باید به آن‌ها حمله می‌کردند.
پس از آن بود که حمله با گاز سارین علیه این اهداف انجام گرفت.
به نوشته فارین پالیسی، اسناد سیا نشان می‌دهد دو سوم تمام حملات شیمیایی عراق در 18 ماه پایانی جنگ انجام گرفت. تا سال 1988 اطلاعات آمریکا آزادانه و به صورت مداوم برای ارتش عراق ارسال می‌شد. در مارس همان سال عراق حمله‌ای شیمیایی با استفاده از عامل اعصاب به روستای حلبچه در شمال عراق انجام داد.
/خ
منبع:فارس
