محرم درکوچه باغ های دهلی نو

پایگاه خبری تحلیلی هم اندیشی : اگر شما معتقد به مبانی دین اسلام و مذهب تشیع باشید، حتما برای شما جذاب خواهد بود که بدانید مردم کشورهای دیگر نسبت به آئین‌های این مذهب چه رویکردی دارند و این آئین‌ها را با توجه به بافت‌های فرهنگی و اجتماعی خاص منطقه خود، چگونه انجام می‌دهند. چه این که مذهب تشیع صرفا محدود به مرزهای کشور ما نمی‌شود و دامنه آن هر روز گسترده تر شده و جغرافیای این مذهب پویا هر روز در گسترش است.

با این تعریف باید گفت کتاب «مناسک و آئین‌های شیعی در هند» برای این دسته از مخاطبان کتابی خواندنی خواهد بود. کتابی که خواندن آن، صرف‌نظر از وجوه پژوهشی این کتاب، برای تمامی مخاطبان دلچسب خواهد بود. کتاب را «جبار رحمانی» تالیف کرده است. رحمانی پژوهشگری است که برای تالیف این کتاب و آشنایی با رسم و رسوم خاص هندی‌ها، مدت‌ها در این کشور زندگی کرده است. در «مناسک و آئین‌های شیعی در هند» دو مراسم عمده که در مذهب تشیع به آن‌ها توجه بسیاری شده است مورد توجه نویسنده قرار دارد. یکی برگزاری مراسم نیمه شعبان و دیگری برگزاری مراسم‌های آئینی مرتبط با محرم و واقعه‌ی عاشورا.

این کتاب صرف نظر از جذابیت‌هایی که برای مخاطبان خود دارد، برای آن‌هایی که دلباخته‌ی فرهنگ عاشورا هستند نیز جالب خواهد بود. این که بدانند مردم کشورها و ملت‌های دیگر علاقه و ارادت خود را به سید شهیدان چگونه نشان می‌دهند و به عنوان مثال در زمان ایام محرم، مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان را چگونه برگزار می‌کنند، مهم و جالب خواهد بود. چه این که امام حسین نیز به عنوان یکی از نمادهای شاخص در مذهب تشیع در جهان، تنها متعلق به کشور ما و چه بسا تنها متعلق به شیعیان جهان نیست؛ بلکه شخصیت این امام همام و قیام او بر علیه دشمن فاسد، قیامی جهانی است و صرف نظر از تمام وجوه معنوی و اعتقادی‌ای که حرکت امام حسین و ایستادگی او در مقابل دشمن برای ما شیعیان دارد، بسیاری از افراد دیگر در نقاط مختلف دنیا، با تاثیرپذیری از این حرکت جاودانه، در کشورهای خودشان، قیام‌هایی را بر علیه مستکبران و حاکمان دیکتاتور خود انجام داده‌اند و نمونه‌های آن در تاریخ کم نیست. به عنوان مثال مهاتما گاندی از جمله مبارزانی است که به تاثیرپذیری از شخصیت جهانی امام حسین اذعان کرده‌ است. این رهبر سیاسی و معنوی هند با اشاره به قیام کربلا می‌‌گوید: «من برای مردم هند چیزی تازه نیاورده‌ام، فقط نتیجه‌ای را كه از مطالب و تحقیقاتم درباره تاریخ زندگی قهرمان كربلا به دست آورده‌ بودیم، ارمغان ملت هند كردم. اگر بخواهیم هند را نجات دهیم واجب است همان راهی را بپیماییم كه حسین ‌بن علی پیمود».

جنبه‌های تاریخی در کتاب جبار رحمانی پررنگ است. مخاطب الزاما یک کتاب پژوهشی نمی‌خواند؛ بلکه انگار داستانی تاریخی از سرگذشت واقعه‌ی عاشورا را در هند مي‌خواند. نثر نویسنده روان است و البته او کوشیده تا در نگارش این کتاب از تعابیر رایج در کتاب‌های پژوهشی استفاده نکند تا کتاب برای همه مخاطبان، از هر گروه سنی و با هر میزان تحصیلات مناسب و همه‌فهم باشد.


در بخشی از این کتاب که در خصوص موضوع شب حضرت قاسم تنظیم و نگارش شده است، می‌خوانیم:
«هفتم محرم به مراسم حضرت قاسم معروف است که "جلوس مهندی" یا جلوس حنا به یادبود دامادی حضرت قاسم برگزار می‌شود. یکی از مهمترین مراسم عزاداری در لاکنهو [شهری در مرکز هند که به عنوان شیراز هند هم شناخته می‌شود]، مراسم "آگ پر ماتم" یعنی "ماتم بر روی آتش" است که در فضایی به ابعاد یک در دو متر و به عمق ده سانتی متر آتش روشن کرده و وقتی که هیزم‌ها به ذغال‌های روشن تبدیل شدند، عزاداران مرد در حال مرثیه خواندن و سینه‌زدن از روی آن‌ها مي‌گذرند و معتقدند که علاقه و عشق آن‌ها به امام حسین سبب می‌شود که آتش و حرارت ذغال نتواند به آن‌ها صدمه‌ای بزند. اوج مراسم عزاداری در روز عاشورا است که اعضای هر خانواده در این روز همه با هم تعزیه و ضریح‌هایی را که در خانه و امامباره خانوادگی گذاشته بودند، بر می‌دارند و جمعی به سمت کربلاها می‌روند. در کنار این کربلاها، بخشی از فضای حیاط آنجا به نوعی قبرستان این تعزیه‌ها است. مردم معتقدند که به خاطر آنکه بدن امام حسین در صحرای کربلا بر زمین ماند، آن‌ها در این روز به طور نمادین، این تعزیه‌ها را به نشانه بدن مطهر امام دفن می‌کنند. سپس عصر روز عاشورا مراسم فاقه شکنی دارند. شیعیان لاکهنو روز عاشورا از صبح تا عصر هیچ چیزی نمی‌خورند، عصر به امامباره‌ها و کربلاها رفته در آنجا غذای نذری (برنج و ماش یا برنج و قیمه) می‌خورند که بدان فاقه‌شکنی می‌گویند. روز عاشورا در مسیر حرکت خانواده‌ها به سمت کربلای اصلی شهر، «تالکه توره کربلا»، عده‌ای از جوانان نیز قمه‌زنی مي‌کنند و یا زنجیرهایی را که بر سر آن‌ها تیغه‌های چاقو مانندی نصب شده، استفاده می‌کنند و زنجیر می‌زنند. هرچند عموم روحانیون این رفتار را قبول ندارند، اما آ‌ن‌ها در مقابل این حرکت مردم سکوت می‌کنند. مراسم‌های محرم در لاکهنو نیز تا هشتم ربیع‌الاول ادامه پیدا می‌کند که پایان عزاداری و آغاز عید امامت است. شب آخر تمام امامباره‌ها و کربلاها چراغانی می‌شوند».

جالب است که بدانیم فرهنگ هندوها پیوند زیادی با فرهنگ ایرانی دارد. چه در مذهب و چه در وجوه دیگر فرهنگی مانند زبان و البته شاید برای شما جالب‌تر شود اگر بدانید که زبان فارسی در رقابت با زبان انگلیسی در پارلمان هند تنها با اختلاف یک رای نتوانست به عنوان زبان رسمی هندوها به کار گرفته شود. در وجوه دیگر فرهنگی، اجتماعی و آئینی نیز هندی‌ها مشابهت‌های بسیاری با مردم کشورمان دارند.
«مناسک و آئین‌های شیعی در هند» را انتشارات خیمه منتشر کرده است. این کتاب، صرف‌نظر از وجوه ارزشمند محتوایی، طرح جلد بسیار مناسبی نیز دارد. بر روی جلد، رباعی معروفی که هندوها در زمان عزاداری سید شهیدان می‌خوانند آورده شده است: «شاه است حسین، پادشاه است حسین/ دین است حسین، دین‌پناه است حسین/ سر داد و نداد دست در دست یزید/ حقا که بنای لا اله است حسین». این کتاب در هزار نسخه و با قیمت شش هزار تومان در سراسر کشور توزیع شده است.

شما می‌توانید این کتاب را از کتابفروشی‌ها خریداری کرده یا پس از تماس با مرکز پخش خیزش نو به شماره ۶۶۹۷۷۵۸۰ بدون پرداخت هزینه پستی در سراسر کشور تهیه کنید.
ش