عجايب حكمت در «دعای عرفه» امام حسين(ع)
دعای حضرت سيد الشهدا(ع) در روز عرفه دارای سير و هدفی است و مسايلی اساسی در آن مطرح شده است كه برخی از آنها عبارتند از: توحيد و صفات الهی و شهادت به ربوبيت؛ اشاره به نعمت‌ها و الطاف الهی و منشاء هدايت؛ درخواست‌های ارزشمند معنوی و روحی؛ حمد و سپاس به‌جهت تربيت‌های خدايی و...
به گزارش هم اندیشی، دعای حضرت سيد الشهدا(ع) در روز عرفه به مانند ديگر دعاها دارای يك سير و هدف است و در آن مسايلی اساسی مطرح شده است كه مسايل كلی مورد اشاره در اين دعا عبارتند از: توحيد و صفات الهی و شهادت به ربوبيت و مراتب خلقت؛ اشاره به نعمت‌ها و الطاف الهی و منشاء هدايت؛ درخواست‌های ارزشمند معنوی و روحی؛ حمد و سپاس به‌جهت تربيت‌های خدايی و بيان درخواست‌های تربيتی با قالب‌های مختلف اقرار به صفات الهی و اشاره به الطاف الهی بر پيامبران و بيان درخواست‌های مختلف از خداوند از محورهای اين دعای با عظمت است.
دعای عرفه با حمد و ستايش خداوند آغاز می‌شود. اين روشی است كه در اكثر دعاهای رسيده از امامان معصوم(ع) ديده می‌شود و به ما طريقه خواستن را می‌آموزد. از امام صادق(ع) نيز روايت است كه «هرگاه كسی اراده كرد، چيزی از امور دنيا يا آخرت را درخواست نمايد، ابتدا خداوند را ثنا و حمد گويد و بر پيامبر صلی الله عليه و آله درود فرستد و آن‌گاه حاجت خويش را بخواهد».
اشاره به نعمت‌های الهی، لطف و احسان خداوند و اقرار به زمينه‌ساز بودن پروردگار مهربان برای هدايت بشر، قسمت‌های بعدی دعا است كه در ذيل به آن اشاره شده است: اشاره به مراتب خلقت بشر و رشد جسمی، اشاره به الطاف خداوند پس از تولّد، اشاره به اكمال فطرت و اتمام نعمت؛ اشاره به الهام معرفت، اتمام حجّت و وجوب طاعت؛ اشاره به نعمت‌های ظاهری و برشمردن نعمت‌های بدنی و لطايف آن و استدلال به آيات الهی بر بيكران بودن نعمت‌ها و وحدت خداوند.
«اَوجَبْت‌َ علی‌َّ حجتّك يأن الهمتنی معرفتك وروَّعْتَنی بعجايب‌ِ حكمتك‌َ واَيقظْتَنی لِما ذَرَأت‌َ فی سمائك وأرضك من بدايع خلقك، ونبَّهتَنی لشُكرك‌َ وذكرِك...؛ حجت را بر من تمام كردی به اين‌كه معرفت خود را به من الهام فرمودی و عجايب حكمت را در ضميرم انداختی و مرا بيدار و آگاه ساختی از اسرار آفرينش در آسمان و زمين، و بيدارم كردی تا شكر تو گويم و ياد تو باشم...» اباعبدالله(ع) در اين فراز به معرفت‌شناسی خدادادی اشاره می‌كنند.
در روايت آمده است كه در قسمت ديگری از اين دعا، اباعبدالله(ع) اهتمام بيشتر ورزيدند و اشك از چشمان مباركشان جاری بود و گفتند: «اللّهم‌ّ اجعلنی اخشاك كانّی أراك وأسعدنی بتقواك ولا تشقنی بمعصيتك...؛ خدايا آن‌گونه قرارم ده كه فقط از تو بيم داشته باشم؛ آن‌چنان كه گويا تو را می‌بينم و مرا با تقوايت به سعادت رسان و با معصيتت مرا شقی و بدبخت مساز...».
«اللّهم‌ّ لك الحمد كما خلقتنی فجعلتنی سميعاً بصيراً...؛ خدايا حمد مخصوص توست، آن‌چنان كه مرا آفريدی، پس شنوا و بينا قرارم دادی». اُوج و قُله اين دعا شايد آن قسمت از دعا باشد كه حضرت می‌گويند: خدايا! به من توفيقی بده از كسانی باشم كه ترسم از تو به گونه‌ای باشد كه گويا می‌بينمت. خدايا! خشيت خودت را به گونه‌ای نصيب ما بفرما كه گويا تو را می‌بينيم.
اگر اين‌گونه باشد، ديگر از خوف آتش عبادت و بندگی نمی‌كنی. همه وجودت خدايی می‌شود.
يادداشت از حجت‌الاسلام علی جلائيان اكبرنيا
مدير مركز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی
/خ
دعای عرفه با حمد و ستايش خداوند آغاز می‌شود. اين روشی است كه در اكثر دعاهای رسيده از امامان معصوم(ع) ديده می‌شود و به ما طريقه خواستن را می‌آموزد. از امام صادق(ع) نيز روايت است كه «هرگاه كسی اراده كرد، چيزی از امور دنيا يا آخرت را درخواست نمايد، ابتدا خداوند را ثنا و حمد گويد و بر پيامبر صلی الله عليه و آله درود فرستد و آن‌گاه حاجت خويش را بخواهد».
اشاره به نعمت‌های الهی، لطف و احسان خداوند و اقرار به زمينه‌ساز بودن پروردگار مهربان برای هدايت بشر، قسمت‌های بعدی دعا است كه در ذيل به آن اشاره شده است: اشاره به مراتب خلقت بشر و رشد جسمی، اشاره به الطاف خداوند پس از تولّد، اشاره به اكمال فطرت و اتمام نعمت؛ اشاره به الهام معرفت، اتمام حجّت و وجوب طاعت؛ اشاره به نعمت‌های ظاهری و برشمردن نعمت‌های بدنی و لطايف آن و استدلال به آيات الهی بر بيكران بودن نعمت‌ها و وحدت خداوند.
«اَوجَبْت‌َ علی‌َّ حجتّك يأن الهمتنی معرفتك وروَّعْتَنی بعجايب‌ِ حكمتك‌َ واَيقظْتَنی لِما ذَرَأت‌َ فی سمائك وأرضك من بدايع خلقك، ونبَّهتَنی لشُكرك‌َ وذكرِك...؛ حجت را بر من تمام كردی به اين‌كه معرفت خود را به من الهام فرمودی و عجايب حكمت را در ضميرم انداختی و مرا بيدار و آگاه ساختی از اسرار آفرينش در آسمان و زمين، و بيدارم كردی تا شكر تو گويم و ياد تو باشم...» اباعبدالله(ع) در اين فراز به معرفت‌شناسی خدادادی اشاره می‌كنند.
در روايت آمده است كه در قسمت ديگری از اين دعا، اباعبدالله(ع) اهتمام بيشتر ورزيدند و اشك از چشمان مباركشان جاری بود و گفتند: «اللّهم‌ّ اجعلنی اخشاك كانّی أراك وأسعدنی بتقواك ولا تشقنی بمعصيتك...؛ خدايا آن‌گونه قرارم ده كه فقط از تو بيم داشته باشم؛ آن‌چنان كه گويا تو را می‌بينم و مرا با تقوايت به سعادت رسان و با معصيتت مرا شقی و بدبخت مساز...».
«اللّهم‌ّ لك الحمد كما خلقتنی فجعلتنی سميعاً بصيراً...؛ خدايا حمد مخصوص توست، آن‌چنان كه مرا آفريدی، پس شنوا و بينا قرارم دادی». اُوج و قُله اين دعا شايد آن قسمت از دعا باشد كه حضرت می‌گويند: خدايا! به من توفيقی بده از كسانی باشم كه ترسم از تو به گونه‌ای باشد كه گويا می‌بينمت. خدايا! خشيت خودت را به گونه‌ای نصيب ما بفرما كه گويا تو را می‌بينيم.
اگر اين‌گونه باشد، ديگر از خوف آتش عبادت و بندگی نمی‌كنی. همه وجودت خدايی می‌شود.
يادداشت از حجت‌الاسلام علی جلائيان اكبرنيا
مدير مركز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی
/خ
کد مطلب: 164729
