هاشمی طبقات بالا و طبقات سکولار را در این کشور پروار کرد

سید احمد فردید
سید احمد فردید یکی از منتقدان جدی مدرنیته بود .وی هرجند اثر مکتوبی از خود به جا نگذاشت اما شاگردان وی همچون شهید آوینی ، دکتر داوری اردکانی و مرحوم مددپوربه شرح افکار وی پرداختند.

مرحوم سید احمد فردید در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اوضاع سیاسی کشور را دنبال میکرد و در این ارتباط خطبه های نماز جمعه تهران و حتی شهرستانها را گوش میکرد یا در روزنامه ها میخواند. وی پس از استماع خطبه نماز جمعه از سوی آقای هاشمی رفسنجانی در دیماه ۱۳۶۵، در سخنان خود مطالبی درباره موضوعات آن بیان کرد.

در خطبه های فوق الذکر نکات قابل توجه و بحث انگیزی در مفاهیمی از قبیل "ارتجاع و ترقی" یا "انقلابی و مرتجع"، "میانه روی و دگماتیسم" بود که باعث شد دکتر سید احمد فردید در اظهار نظری به شخصیت شناسی و رفتار شناسی ایشان بپردازد.

نظرات دکتر فردید درباره شخصیت ها همیشه جای دقت دارد و در نوع خودش جالب است. وی در این اظهار نظر آقای رفسنجانی را دانا به دوز و کلک های سیاسی معرفی کرده است:

«رفسنجانی تضاد شرع و سیاست و مراعات دوز و کلک های سیاسی را می داند و عمل می کند. [آیه الله]خامنه ای جهت ایمانی دارد و هم ذوق دارد و عقلش نیز مرتب است. ایمان عقلی اش بهتر است .»


دکتر حسین کچویان:
دکتر کچوئیان استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران وهمچنین عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است .وی در چند مقطع به نقد دیدگاههای هاشمی رفسنجانی پرداخته است که بخش هایی از آن در ادامه می آید:

*در دولت آقای هاشمی طبقات بالا، متنعم و بعضا سکولار شکل گرفته بودند و در سیاست با هم چفت شده بودند و پیوند ثروت و سیاست ایجاد شده بود.


*در دورهٔ ۸ سالهٔ‌ آقای هاشمی و همچنین در دورهٔ ۸ سالهٔ آقای خاتمی مردمی که انقلاب کرده بودند خیلی مورد بی‌توجهی، بی‌مهری و سرکوب قرار گرفته بودند

*آقای هاشمی طبقات بالا و طبقات سکولار را در این کشور پروار کرد.
دکتر کچویان همچنین درباره مصاحبه هاشمی در باره مذاکره با آمریکا با عنوان" نگاهی به آینده " که در اوایل سال 91 انجام شد واکنش نشان داد ، وی یک یادداشت انتقادی در کیهان منتشر کرد که اهم مطالب آن از نظر می گذرد:

"
آقاي رفسنجاني كه آشكار در اين مصاحبه به نقد مواضع كشور در حوزه روابط خارجي، خاصه در مورد آمريكا دست مي زند، نمي تواند از اين غافل باشد كه با اين مصاحبه در منازعه كنوني در چه صحنه و به نفع كدام يك از طرف هاي اين منازعه بازي مي كند. در وضعيتي كه پايداري و مقاومت همدلانه مردم حول نظام در برابر موج گسترده و همه جانبه اقدامات خصمانه جديد و فشارهاي تجاوزكارانه آمريكا عمده ترين، اگر نگوييم تنها، سلاح راهبردي و تعيين كننده كشور در مبارزه كنوني است، بديهي است كه اين مصاحبه تا اين حد با استقبال و خوشايند محافل سياسي و رسانه اي ضدانقلاب و استكبار مواجه شده و آن را به معناي آشكار شدن تاثير تحريم ها و بروز شكاف در ميان سياسيون بر سر درستي مقاومت و پايداري بر مواضع هسته اي كشور قلمداد كنند."

***اما آقاي رفسنجاني، خواسته يا ناخواسته، فراتر از تشكيك در اين صحنه به نفع خصم عمل كرده است زيرا صراحتاً آنهم با ارجاعاتي مسئله دار به حضرت امام(ره) اين سياست ها را نادرست و غلط وانمود كرده و حتي بالاتر از اين با تمسك به منابع متني و تاريخي دين از جمله آيات و روايت نوع رابطه و مواضع كشور در برابر آمريكا را غيراسلامي مي نماياند.

******وي بطور مشخص با اظهارات خود بطور اجتناب ناپذيري ولو ناخواسته در جهت هدف يا خواستي عمل مي كند كه آمريكايي ها در طراحي موج تازه فشار و ارعاب بر عليه كشور بدنبال دست يابي به آن مي باشند.

****آقاي رفسنجاني نمي تواند از اين آگاه نباشد كه با نقد سياست عدم مذاكره جمهوري اسلامي ايران و رد درستي نفي رابطه انقلاب اسلامي با آمريكا در اين مقطع زماني، نظراً و عملاً مردم و نظام كشور را دقيقاً در جهت تحقق خواست آمريكا، يعني نشستن به دور ميز مذاكره و برقراري رابطه با اين قدرت سلطه طلب تحت فشار قرار مي دهد.

"از زمان ماجراي مك فارلين كه آقاي رفسنجاني بدون آگاهي ديگر مسئولين بالاي كشور اقدام به ارتباط گيري با آمريكايي ها نمود- و نهايتا با مداخله حضرت امام(ره) اين ماجراي خطرناك ناكام ماند- همگان و از جمله آمريكايي ها كه پس از آن در دوره اي سياست هاي خود را بر يافتن سياست مداران باصطلاح معتدل و ميانه رويي از نوع وي متمركز كردند، ديدگاه ها و مواضع آقاي رفسنجاني در اين زمينه شناخته شده بوده است."
"متأسفانه پس از ورود به رقابت هاي انتخاباتي سال ۸۴ و شكست در آن، اختلافات آقاي رفسنجاني با آقاي احمدي نژاد موجب زاويه گيري وي نسبت به كليت نظام گرديده است كه از تبعات آن موضع گيري هاي انتقادي وي در مواردي مختلف بر عليه سياست هاي كلي كشور در راستايي هماهنگ و موافق با سياست هاي آمريكا بر عليه كشور بوده است."

دکتر ابراهیم فیاض

دکتر ابراهیم فیاض استاد مردم شناسی دانشگاه تهران است و تعدد مقالات وی در نشریات و روزنامه های داخلی اورا به یک چهره مشهور تبدیل کرده است.وی نیز یکی از منتقدان جدی سیاست های هاشمی رفسنجانی به شمار می رود.بخش هایی ازدیدگاههای این استاد دانشگاه تهران درادامه می آید:

"آقای هاشمی رفسنجانی، به نظر من، فرق چندانی با بازسازی دوره ناصرالدین شاه نداشت. واقعاً دوره آقای هاشمی با دوره ناصرالدین شاه چه فرقی داشت ؟ به نظر من آقای هاشمی درست عین ناصرالدین شاه خیلی سعی می‌کرد که سفر خارجی برود. یکی از نزدیکان شهید باهنر به من گفت در سال ۱۳۵۲ قرار بود شهید باهنر از طرف دولت برای شرکت در یک سمینار جهانی آموزش و پرورش به خارج از کشور برود. هاشمی هم با او می‌رود. هاشمی در آمریکا بدون لباس بود اما شهید باهنر با لباس بود. این‌ها خیلی معنا دارد. هاشمی بعد از آن هم به آمریکا می‌رود و - به قول خودش - تمام آمریکا را می‌بینید. تصویری که هاشمی از آمریکا بدست می‌آورد، خیلی نزدیک است به تصویری که ناصرالدین شاه از غرب بدست آورده بود. هاشمی و ناصرالدین شاه، هر دو، نوعی نوسازی توریستی داشتند. همه در ایران این گونه بودند. مگر نوسازی امیرکبیر چیزی به غیر از این بود؟ داریوش شایگان یکبار به من گفت مگر کارهایی که رضا شاه انجام داد، غیر از کارهایی بود که امیرکبیر می‌خواست انجام دهد؟ امیرکبیر زورش نرسید ولی رضا شاه با قلدری موفق شد آن سیاست‌ها را عملی کند. بنابراین می‌خواهم بگویم شما این ساختارها را به عنوان اموری بازتولید شده در نظر بگیرید.

در دوران آقای هاشمی که سیاست‌های ما به کلی از خط امام جدا شد. یعنی نوعی برگشت به دوران پیش از انقلاب بود.


نوسازی ناصری (نمی‌گویم نوسازی امیرکبیری) در دوره پهلوی هم اجرا شده بود ولی به شکل خودش. شاهنشاه آریامهر عملاً پول شویی می‌کرد ولی در دوره ناصرالدین شاه اصلاً احتیاجی به چنین کاری نبود. اقتصاد در دست انگلیسی‌ها بود. بانک‌ها هم در دست آنها بود. حرف من این است که سیستمی که در دوره هاشمی شکل گرفت، فرق چندانی با سیستم دوره ناصری نداشت. ببینید جهش‌های ما جهش‌هایی غیرساختاری است. چه در دوره هاشمی و چه در دوره خاتمی، سیاستی که در چهار سال اول در پیش گرفته شد، در چهار سال دوم افول کرد. این اتفاق در دوره احمدی نژاد هم در حال تحقق است.

این افول نشان می‌دهد که جهش‌های ما غیرساختاری است و در حقیقت بازتولید ساختار منجر به از بین رفتن این جهش‌ها می‌شود. البته ممکن است در این میان، کمی اوضاع فرق کند. مثلاً در دههاول انقلاب در اثر جنگ، از این حیث اوضاع تا حدی تغییر کرد. شما فکر می‌کنید اگر جنگ در نمی‌گرفت، چه اتفاقی در ایران رخ می‌داد؟ ما خیلی سریع تر به سیاست‌های پس از جنگ روی می‌آوردیم؛ یعنی هشت سال زودتر برمی گشتیم به همان سیاست‌های قبل از انقلاب. هاشمی قبل از اتمام جنگ به ژاپن رفت و در آن جا گفت که ژاپن الگوی خوبی برای بازسازی ایران پس از جنگ است. !!من یادم است که در همان زمان محسن رضایی و وزیر جنگ از این حرف هاشمی به شدت ناراحت شدند. آنها می‌گفتند به جای اینکه پول کشور را در جنگ خرج کنند، در حال ساخت جاده تهران - شیراز هستند. کمی بعد، یعنی پس از خاتمه جنگ، کره جنوبی الگوی بازسازی ایران شد. کمی بعد به مالزی رضایت دادند و سرانجام آقای هاشمی گفت ترکیه الگوی خوبی برای بازسازی ایران است. یعنی الگوی ما از ژاپن به ترکیه سقوط کرد. نوسازی ما نوسازی توریستی است. ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه و سپهسالار هم به هر سفر خارجی ای که می‌رفتند، چنین حرفهایی می‌زدند.



عباس سلیمی نمین:

عباس سلیمی نمین رئیس دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران است .کسی که از افراد فعال در پیگیری مفاسد صورت گرفته در دانشگاه ازاد اسلامی در دوره ریاست جاسبی بود.برخی از نقد های وی به عملکرد هاشمی درادامه می آید.

*اولین کسی که تلاش کرد اصلاح طلب را از مدار قانون خارج کند هاشمی رفسنجانی بود.

*در سال ۸۸ هاشمی به عنوان تنها بازیگردان عرصه انتخابات بود .

*هاشمی رفسنجانی در جریان اصلاح طلب بازیگردانی جدی را انجام می دهد.
وی درباره ثبت نام مجدد هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری هم در دانشگاه مشهد در جمع دانشجویان گفت: در حال حاضر هاشمی رفسنجانی هم بازیگر و هم بازیگردان صحنه است. او می تواند هم در درون اصولگرایان و هم در درون اصلاح طلبان بازیگری کند.



/ش