هـفتمین رئیـس‌جمهــور؟
انتخابات ریاست جمهوری در ایران به عنوان یک پدیده نو تعریف می شود و فقط 10 دوره سابقه برگزاری بعد از انقلاب داشته است چرا که پیش از آن حکومت های مستبد شاهنشاهی در ایران حاکم بوده است و مردم ایران برای اولین بار در تاریخ بعد از انقلاب اسلامی و در سال 58 اقدام به تعیین رئیس جمهور کردند.
به گزارش هم اندیشی به نقل از خبرنامه دانشجویان ایران»؛ بر همین اساس یکی از مهمترین اتفاقاتی که در تاریخ جمهوری اسلامی به صورت منظم و هر ۴ سال یکبار اتفاق می افتد انتخابات ریاست جمهوری است از همین رو بررسی ده دوره گذشته این انتخابات که بخش مهمی از تاریخ جمهوری اسلامی را تشکیل می دهد خالی از لطف نیست.
*اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری وفعالیت احزاب و گروه ها
.jpg)
پس گذشت ۲۷۵ روز از عمر دولت موقت مهندس بازرگان در ۱۳ آبان ۵۸ بعد از اشغال سفارت آمریکا استعفا می دهد و در پی آن اداره کشور بر عهده ی شورای انقلاب گذاشته می شود که در ۵ بهمن ۱۳۵۸ اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ایران برگزار می شود و ابوالحسن بنی صدر به عنوان اولین رئیس جمهور انتخاب می شود.
در این دوره انتخابات ریاست جمهوری ۱۲۴ نامزد شرکت کردند که پس از اعلام انصراف یا استعفای برخی از نامزدها در نهایت ۹۶ نامزد در روز انتخابات به رقابت با یکدیگر پرداختند. ابوالحسن بنی صدر، احمد مدنی (جبهه ملی)، داریوش فروهر(حزب ملت)، صادق قطب زاده(حزب پان ایرانیست)، حسن ابراهیم حبیبی(حزب جمهوری اسلامی)، کاظم سامی(نهضت آزادی)،حسن آیت، صادق طباطبایی(مستقل)، صادق خلخالی، محمد مکری، صفر علی خلیلی، از جمله نامزدهای اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران بودند.
مسعود رجوی رهبر سازمان منافقین (مجاهدین خلق) مشهورترین چهره و یکی از معدود داوطلبانی بود که در این انتخابات امکان رقابت نیافت و رد صلاحیت شد.
جلال الدین فارسی کاندیدای مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی نیز به دلیل انتشار خبر مربوط به عدم ایرانی الاصل بودن (پدر ایشان از مهاجرین افغانی - شهر هرات - به ایران بودند ) رقابت های انتخاباتی کناره گرفت.
در نهایت ابوالحسن بنی صدر با کسب ۱۰ میلیون و ۷۵۳ هزار و ۷۵۲ رای از مجموع ۱۴ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۸۸۷ نفر رای ماخوذه به عنوان نخسیتن رئیس جمهور ایران انتخاب شد.
نفر دوم سید احمد مدنی کاندیدای مورد حمایت جبهه ملی نفر دوم شد و حسن حبیبی کاندیدای مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی در جایگاه سوم قرار گرفت .
از تحولات و حوادث مهم این دوره می توان به مسائل ذیل اشاره کرد:
۷ خرداد ۱۳۵۹: تشکیل اولین دوره مجلس شورای اسلامی
۲۳ خرداد ۱۳۵۹: صدور فرمان تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی از سوی امام خمینی
۱۹ مرداد ۱۳۵۹: معرفی محمدعلی رجایی به عنوان نخست وزیر به مجلس
۳۱ شهریور ۱۳۵۹: آغاز جنگ عراق با ایران
۳۰ دی ۱۳۵۹: آزادی آخرین گروگانهای آمریکایی و پایان بحران گروگانگیری
۲۰ خرداد ۱۳۶۰: برکناری ابوالحسن بنی صدر از فرماندهی نیروهای مسلح
۲۵ خرداد ۱۳۶۰: اعلام ارتداد اعضای جبهه ملی توسط امام خمینی
۳۰ خرداد ۱۳۶۰: ورود سازمان مجاهدین خلق به جنگ مسلحانه با حکومت
۳۱ خرداد ۱۳۶۰: رای مجلس اول به عدم کفایت سیاسی رئیس جمهوری
۱ تیر ۱۳۶۰: برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری به وسیله امام خمینی
*فرار خائن و برگزاری یک انتخابات زود هنگام
پس از عزل ب.jpg)
ني صدر و فرار وي از کشور، مردم براي انتخاب رئيس جمهور جديد آماده شدند که مجموعاً هفتاد و یک نفربرای انتخابات ثبت نام کردند که شورای نگهبان از بین آنها صلاحیت چهار نفر یعنی‌عباس شیبانی، علی‌اکبر پرورش، حبیب‌اللّه عسگراولادی و محمدعلی رجایی را تأیید و در تاریخ یکشنبه ۲۱/۴/۱۳۶۰ رسماً اعلام کرد.
به‌دنبال ابلاغ تأییدیه شورای نگهبان طی اطلاعیه‌ای توسط وزارت کشور،فعالیت‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست‌جمهوری نیز رسماً شروع شد.
رجایی به خودی‌خود اعتقادی به نحوه‌ی انتخابات مرسوم در جامعه نداشت و دست به چنین کاری نیزنزد. او می‌گفت: «من معتقدم که این‌گونه تبلیغاتی که برای کاندیداها می‌شود، تبلیغات‌ناشی از نظام سرمایه‌داری است« و او آرزو داشت که روزی فرا برسد که تبلیغات‌انتخاباتی نیز مردمی بشود.
در نهایت محمدعلی رجایی با کسب ۱۲ میلیون و ۷۷۰ هزار و ۵۰ رای (۹۰٪) از مجموع ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۸۰۳ رای ماخوذه رئیس جمهور ایران شد.
میزان مشارکت در این دوره ۶۴٫۲ درصد بود. در این انتخابات عباس شیبانی در رتبه دوم اکبر پرورش سوم و حبیب الله عسگر اولادی چهارم شدند.
تحولات و حوادث مهم این دوره:
(پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری، دولت محمدعلی رجایی تا تشکیل دولت بعدی به نخست وزیری محمدجواد باهنر به کار خود ادامه داد. درگیری میان حکومت و سازمان مجاهدین خلق ایران ادامه یافت. روز ۷ تیر ۱۳۶۰ دفتر حزب جمهوری منفجر شد و رهبر آن محمد بهشتی و عده زیادی از اعضای حزب کشته شدند)
۱۳ مرداد ۱۳۶۰: معرفی محمدجواد باهنر به عنوان نخست وزیر به مجلس
۸ شهریور ۱۳۶۰: کشته شدن محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر در انفجاری در ساختمان نخست وزیری
*سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری در بحبوحه جنگ و ترور
سوم.jpg)
ین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز در شرایطی برگزار شد که کشور در اوج بحران سیاسی قرار داشت. تداوم جنگ تحمیلی و نیاز نیروهای جبهه به حمایت های لجستیکی، انسانی و همچنین تشدید ترورهای کور منافقین علیه مردم عادی کوچه و بازار دو بحران عمده کشور بود.
مهمترین تحول سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری حضور روحانیت در فهرست كاندیداهای انتخابات بود پیش از این امام خمینی بارها بر عدم حضور روحانیت در مناصب اجرایی تاكید كرده بود در نظر ایشان هدایت امور اجرایی مستلزم ویژگی هایی بود كه روحانیت از آن سررشته ای نداشت. تلاش های جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و شخصیت های نظام نیز برای كسب رضایت ایشان موثر واقع نشد اما در آستانه انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری ایشان با تجدید نظر در این دیدگاه رویه جدیدی در ساختار حكومت بنا نهادند.
در این انتخابات ۴۶ نفر ثبت نام کردند اما ۴۲ نفری توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. از میان رد صلاحیت شدگان می توان از دکتر ابراهیم یزدی مسوول دفتر سیاسی نهضت آزادی و نماینده مجلس شورای اسلامی (دوره اول ) نام برد . همچنین غایب بزرگ این انتخابات نخست وزیر وقت یعنی آیت الله مهدی مهدوی کنی بود که به دلیل اعلام نامزدی آیت الله سید علی خامنه ای دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی و در پی برگزاری چند جلسه از حضور در رقابتهای انتخاباتی منصرف شد.
آیت الله سید علی خامنه‌ای، سید علی اکبر پرورش، حسن غفوری فرد و سید رضا زواره‌ای نامزدهای این دوره از انتخابات بودند و در نهایت سید علی خامنه‌ای با کسب ۱۵ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۹۸۷ رای (۹۵٪) از مجموع ۱۶ میلیون و ۸۴۷ هزار و ۷۱۷ رای ماخوذه رئیس جمهور ایران شد میزان مشارکت در این دوره ۷۴٫۲ درصد بود.
در انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری علی اكبر ولایتی نیز قصد شركت داشت كه به علت ماموریت خارج از كشور و ارسال مدارك توسط شخص دیگری آن هم دیرتر از موعد نامزدی او مورد پذیرش قرار نگرفت ولایتی از اعضای برجسته حزب جمهوری بود كه در ان زمان برای ماموریت به بین المجالس كشورهای اسلامی رفته بود و در كشور حضور نداشت البته حضور وی نیز چندان تاثیر قابل توجهی نمی توانست بر نتیجه انتخابات داشته باشد.
این دوره ریاست جمهوری اولین دوره ای بود که به طور کامل ۴سال ادامه یافت.
تحولات و حوادث مهم دوره سوم:
(پس از انفجار دفتر نخست وزیری و کشته شدن رئیس جمهوری و نخست وزیر،آیت الله مهدوی کنی مأمور تشکیل دولت موقت و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شد. دولت او روز ۵ مهر ۱۳۵۹ تشکیل ستاد بسیج اقتصادی را تصویب و سهمیه بندی کالاهای اساسی را آغاز کرد)
۵ آبان ۱۳۶۰: معرفی میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر به مجلس
۳ خرداد ۱۳۶۱: آزادی خرمشهر
۲۷ آذر ۱۳۶۱: بازگشایی دانشگاه ها پس از انقلاب فرهنگی
۷ خرداد ۱۳۶۳: آغاز به کار دوره دوم مجلس شورای اسلامی
*برگزاری چهارمین دوره انتخابات و اولین رئیس جمهوری ۸ ساله
چهارمين دوره انتخابات رياست جمهوري، ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ در حالي برگزار شد كه شرايط كشور از چندين بُعد، بسيار ويژه بود. طولانيشدن دفاع مقدس و گرفتار بودن تمام توان كشور در مشكلات جنگ از يك سو و اختلافاتي كه پس از استعفاي وزراي مخالف نخست‌وزير علني‌تر شده بود از سوي ديگر سبب گرديده بود فضاي انتخابات رنگ‌وبوي متفاوت‌تري از ۹ انتخابات پيش از خود داشته باشد.
پس از چند سال حوادث تلخ، انتخابات رياست جمهوري دوره چهارم در شرايط نسبتاً آرام و بدون مشكل در برنامه‌ريزي و اجراي آن به‌وقوع پيوست. با پاك شدن فضاي سياسي كشور از نفاقي كه در سال‌هاي نخست بروز كرده بود و اتفاق نظر نيروهاي وفادار به انقلاب نسبت به تداوم رياست جمهوري آيت‌الله خامنه اي، نامزد مشخص حاضر در صحنه از مدت‌ها پيش مشخص شده بود. اما در اين زمان جريان ليبرال كه پيش از اين با تحريم انتخابات دومين دوره مجلس، عملاً از حاكميت خارج شده بود؛ نامزدي مهدي بازرگان را پيگيري مي‌كرد.
با قطعي بودن حمايت تشكل‌هاي عمده از نامزدي آيت‌الله خامنه‌اي و با توجه به تصويب قانوني كه لزوم كناره‌گيري از مناصب عالي دولتي را براي شركت در انتخابات شرط كرده بود؛ چهره‌هاي مطرح كمي در انتخابات ثبت نام كردند و از ميان ۵۰ نفر كه براي نامزدي انتخابات ثبت نام كرده بودند، تنها صلاحيت ۳ نفر تأييد شد.
با رد صلاحيت بازرگان، جريان موسوم به نهضت آزادي با صدور اطلاعيه‌ها و مصاحبه با رسانه‌هاي بيگانه به سم‌پاشي عليه شوراي نگهبان پرداخت. این در حالی بود كه به‌واسطه مواضع مغاير فضاي انقلابي كه از سوي نهضت آزادي اتخاذ مي‌شد، در صورت تأييد صلاحيت نیز، او هيچ شانسي براي پيروزي نداشت. با این حال، بازرگان در مصاحبه با نيوزويك علت رد صلاحيت خود را چنين توضيح داد "چون حاكميت مي‌ديد كه ممكن است ما در انتخابات حائز اكثريت باشيم، چنين تصميمي گرفت."
پس از اين جنجال‌ها، آيت‌الله خزعلي از اعضاي وقت شوراي نگهبان در مصاحبه‌اي دلايل رد صلاحيت بازرگان را رسماً اعلام کرد. عمده دلايل رد صلاحيت او، اعلام موضع براي انحلال مجلس خبرگان، استعفا از دولت در اعتراض به تسخير لانه جاسوسي امریکا، حمايت از مواضع ضد اسلامي حسن نزيه، مخالفت با ولايت فقيه و مباني جمهوري اسلامي بود.
در این دوره از میان ۵۰ نفر نامزد انتخاباتی صلاحیت ۳ نفر به ترتیب از حزب موتلف اسلامی (عسگر اولادی)، نامزد مستقل دکتر سید محمود کاشانی (فرزند آیت الله کاشانی) و حزب جمهوری اسلامی (آیت الله خامنه‌ای) موردتایید قرار گرفت.
در نهایت آیت الله خامنه‌ای با کسب ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رای (۸۵٪) از مجموع ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر برای دومین بار به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب و اولین رئیس جمهور ۸ ساله ایران شدند.
در این اتتخابات دکتر سید محمود مصطفوی کاشانی یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۵۴۸ رای رتبه دوم و حبیب الله عسگر اولادی مسلمان با ۲۷۶ هزار و ۵۰۲ رای رتبه سوم را کسب کردند.
تحولات و حوادث مهم این دوره:
۱۸ مهر ۱۳۶۴: معرفی دوباره موسوی به نخست وزیری،
۱۲ خرداد ۱۳۶۶: انحلال حزب جمهوری اسلامی به دلیل بروز اختلاف در مورد مشی اقتصادی
۱۶ دی ۱۳۶۶: نامه امام خمینی به علی خامنه ای در انتقاد از سخنانش در نماز جمعه و تأکید بر مطلقه بودن ولایت فقیه
۱۷ بهمن ۱۳۶۶: دستور تشکیل مجمع تشخیص مصحلت از سوی امام خمینی برای حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان
۲۵ فروردین ۱۳۶۷: موافقت امام خمینی با تشکیل مجمع روحانیون مبارز توسط انشعاب کنندگان از جامعه روحانیت مبارز تهران
خرداد ۱۳۶۷: تشکیل سومین دوره مجلس شورای اسلامی با اکثریت جناح چپ
۲۹ تیر ۱۳۶۷: پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران
۱۵ شهریور ۱۳۶۷: مخالفت امام خمینی با استعفای میرحسین موسوی از نخست وزیری
۲۵ بهمن ۱۳۶۷: صدور فتوای قتل سلمان رشدی توسط امام خمینی
۸ فروردین ۱۳۶۸: برکناری آیت الله منتظری از قائم مقامی رهبری
۱۳ خرداد ۱۳۶۸: درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی
۱۴ خرداد ۱۳۶۸: انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی توسط مجلس خبرگان
۶ مرداد ۱۳۶۸: همه پرسی اصلاح قانون اساسی، حذف نخست وزیری و حذف شرط مرجعیت برای رهبری
*پنجمین دوره انتخابات و ورود هاشمی به عرصه انتخابات
پنجمين.jpg)
دوره پنجمين دورة انتخابات رياست جمهوري در سال ۱۳۶۸ برگزار شد. در اين دوره ابتدا ۷۹ نفر براي نامزدي ثبت‌نام نمودند كه صلاحيت دو نفر از آنان يعني آقايان: اكبر هاشمي رفسنجاني و عباس شيباني توسط شوراي نگهبان مورد تأييد قرار گرفت. برگزاري پنجمين دورة انتخابات رياست جمهوري همزمان با رحلت بنيانگذار جمهوري اسلامي بود و در زمان برگزاري انتخابات حدود دو ماه از رحلت حضرت امام مي‌گذشت.
در دورة پنجم انتخابات رياست جمهوري بنا بر آمار رسمي حدود ۳۰.۱۳۹.۵۹۸ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه از اين تعداد حدود ۱۶.۴۵۲.۶۷۷ نفر (۵۴%) در ۶ مرداد ماه ۱۳۶۸ پاي صندوق‌هاي رأي حضور پيدا كردند.
آقاي اكبر هاشمي رفسنجاني با كسب ۵/۱۵ ميليون رأي از آراء مأخوذه و ۹۴% درصد آراء شركت‌كنندگان به مقام رياست جمهوري رسيد و عباس شيباني نيز تعداد ۶۳۵.۱۶۵ از آراء را به خود اختصاص داد. اين دوره از انتخابات رياست جمهوري سرآغاز فصل تازه‌اي در حيات جمهوري اسلامي ايران شد كه به دوره سازندگي معروف گرديد و اقداماتي در راستاي ترميم خرابي‌هاي ناشي از جنگ و نيز پيشرفت اقتصادي كشور صورت گرفت و دو دروه تورم در دلت هاشمی به ۳۰۰ درصد رسید.
در انتخابات دورة پنجم علي‌رغم قلّت كانديداها، مشاركت مردم حدود ۲ ميليون بيشتر از دورة پيش است و كشور شاهد افزايش مشاركت مردم مي‌باشد.
تحولات و حوادث مهم در اولین دوره هاشمی رفسنجانی:
اجرای برنامه توسعه با برنامه بانک جهانی و آغاز اجرای سیاست تعدیل اقتصادی
در پیش گرفتن سیاست تنش زدایی در روابط خارجی و ارتباط با غرب
آغاز اجرای سیاست گفتگوی انتقادی اتحادیه اروپا با ایران
۷ خرداد ۱۳۷۱: آغاز به کار دوره چهارم مجلس شورای اسلامی
*ششمین دوره و آغاز دور دوم دولت هاشمی
ششمين دوره دورة ششم انتخابات رياست جمهوري با ثبت‌نام ۱۲۸ داوطلب آغاز شد كه از اين ميان، صلاحيت ۴ نفر يعني آقايان: اكبر هاشمي رفسنجاني، احمد توكلي، رجبعلي طاهري و عبدا... جاسبي توسط شوراي نگهبان احراز شد که حضور دو چهره اول بیشتر به تأیید سیاست‌های هاشمی شباهت داشت و تنها دکتر احمد توکلی رقیب واقعی وی محسوب می گردید.
در اين دوره بنا بر آمار رسمي ۳۳.۱۵۶.۰۵۵ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه حدود ۵۱ درصد واجدين شرايط يعني ۱۶.۷۹۶.۷۸۷ نفر در ۲۱ خرداد ماه ۱۳۷۲ به پاي صندوق‌هاي رأي رفتند. از كل آراي مأخوذه، آقاي هاشمي رفسنجاني توانست با كسب ۱۰.۵۶۶.۴۹۹ رأي يعني حدود ۶۳ درصد آراء مجدّداً به مقام رياست جمهوري ششم نايل گردد و رقباي وي يعني آقايان: احمد توكلي با كسب ۴.۰۲۶.۸۷۹ رأي، عبدا... جاسبي با ۱.۴۹۸.۰۸۴ رأي و رجبعلي طاهري با ۳۸۷.۶۵۵ رأي در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند.
در اين دوره مشاركت مردم ۶/۵۰ درصد بود كه كمترين ميزان مشاركت در طول انتخابات دوره‌هاي گذشته را نشان مي‌دهد.
احمد توکلی در نطق‌هایش بر بی عدالتی اقتصادی و اجتماعی، ناکارآمدی سیاست‌ها و مدیریت‌ها، امتیازطلبی و تجمل‌گرایی کارگزاران، و کم‌اعتنایی آنان به مشارکت سیاسی مردم، سیاست‌های ایدئولوژی زدایی و رفاه طلبی تمرکز داشت و فهرست بلندی را که به عنوان سوء تدبیرها و سوء رفتارهای دولت پنجم در نظر داشت به چالش کشید.
کارگزاران دولت پنجم هم در این سو بیان می کردند که رفاه و سازندگی، ۲ ارمغان دولتشان است که سبب محبوبیت بی‌بدیل سردار آن(هاشمی) شده است.
حمایت اغلب تشکل‌های جناح راست از هاشمی بود. جامعه روحانیت که هاشمی از اعضای شورای مرکزی اش بود به حمایت از هاشمی پرداخت. جامعه مدرسین اعلام کردکه هاشمی را ارجح می‌داند. روزنامه رسالت که زمانی توکلی سردبیر و از بنیانگذاران آن بود، به حمایت شدید از هاشمی پرداخت. حبیب‌الله عسگراولادی دبیرکل جمعیت مؤتلفه اسلامی نیز حمایت حزب متبوعش از هاشمی را اعلام کرد.
موضع مجمع روحانیون مبارز در دور دوم بر خلاف دور اول که از هاشمی حمایت کرد سکوت بود. برخی اعضای مجمع روحانیون اعلام کردند که نفیاً و اثباتاً در انتخابات شرکت نخواهند کرد. بهزاد نبوی از اعضای شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب در اظهارنظری انتخابات را تشریفاتی خواند که در آن برد هاشمی مسجل است.
توکلی در این انتخابات موفق شد بیش از ۴ میلیون رای را به خود جلب کند که به نوبهٔ خود موضوع بی سابقه‌ای در تاریخ انتخابات‌های ریاست جمهوری گذشته بود. در انتخابات گذشته همواره جز کسی که از ابتدا ریاست جمهوری اش قابل پیش بینی بود، مابقی رأی قابل توجهی کسب نمی کردند.
توکلی تیجه این حضور خود را شکست نمی‌داند. وی در این رابطه می گوید: "نتیجه کار بنده در آن سال نه‌تنها شکست نبود، بلکه یک نوع پیروزی بود؛ چرا که بعد از آن، به تدریج دوستان مجلس چهارم برای مقابله با اشتباهات اقتصادی- سیاسی اطرافیان رئیس‌جمهور وقت (که بعدها کارگزاران سازندگی نام گرفتند) اعتماد به نفس پیدا کردند."
علی لاریجانی درباره نگاه هاشمی به رقیبش(توکلی) در این انتخابات در خاطرات خود از روز ۲۹ دی ماه ۱۳۷۲ می‌نویسد: «یادم هست وقتی بحث ریاست جمهوری در ماه‌ها پیش مطرح بود، روزی قبل از این که دولت تشکیل شود، با آقای هاشمی صحبت کردم که امروز آقای توکلی پیش من آمده و مصمم شده که در انتخابات شرکت کند. به آقای هاشمی گفتم ورود احمد توکلی رأی شما را کم خواهد کرد. آقای هاشمی پرسیدند مثلاً چقدر رأی می‌آورد. گفتم ۲ یا ۳ میلیون رأی دارد، خندیدند و گفتند ۲۰۰، ۳۰۰ هزار رأی هم ندارد! بعد معلوم شد چنین نیست... قبل از انتخابات ریاست جمهوری که طرحی در مورد ساماندهی افکار عمومی در مورد انتخابات را در دولت به عنوان وزیر فرهنگ مطرح کردم، نقد و بررسی زیادی شد. سخن آقای غرضی (وزیر پست، تلگراف و تلفن) از همه جالب‌تر بود که گفتند آقای هاشمی احتیاج به طرح ندارد، همین الآن حدود ۱۸ میلیون رأی مربوط به شماست، یک قدری کار کنیم، ۲۰ میلیون رأی می‌شود!"
تحولات و حوادث مهم دومین دوره ریاست جمهوری هاشمی:
عقب نشینی دولت از اجرای سیاست تعدیل اقتصادی
۲۴ اسفند ۱۳۷۳: امضای قانون تحریم سرمایه گذاری های بزرگ در ایران (قانون داماتو) توسط بیل کلینتون
اسفند ۱۳۷۴: تأسیس حزب کارگزاران سازندگی در آستانه انتخابات مجلس پنجم
۱۲ خرداد ۱۳۷۵: آغاز به کار دوره پنجم مجلس شورای اسلامی
*هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و دولت اصلاحات
هفتمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران را مي‌توان با توجه به جو حاكم بر تبليغات و نيز جوسازي‌هاي بيگانگان، دوره‌اي درخشان در تاري.jpg)
خ مردمسالاري ديني در نظام جمهوري اسلامي ايران دانست. در اين دوره از انتخابات ۲۳۸ نفر داوطلب رياست‌جمهوري شدند. شوراي‌نگهبان در چهارچوب اوصاف و شرايط مندرج در اصل۱۱۵ قانون اساسي چهار نفر را واجد شرايط كانديداتوري شناخته و صلاحيت آنها را براي احراز مقام رياست جمهوري تأييد نمود. اين چهار نفر عبارت بودند از آقايان: ۱ـ علي‌اكبر ناطق نوري (رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي) ۲ـ سيدمحمد خاتمي (وزير پيشين فرهنگ و ارشاد اسلامي) ۳ـ سيدرضا زواره‌اي (رئيس وقت سازمان ثبت اسناد و املاك كشور) ۴ـ محمد محمدي‌نيك (ري‌شهري) (وزير اسبق اطلاعات و رئيس جمعيت دفاع از ارزش‌هاي انقلاب اسلامي). در انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري كه طبق اعلام رسمي ۳۶.۴۶۶.۴۸۷ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند، حدود ۲۹.۱۴۵.۷۴۵ نفر در روز دوم خرداد ماه ۱۳۷۶ پاي صندوق‌هاي رأي رفتند و نمادي از مردمسالاري ديني در جمهوري اسلامي ايران را به نمايش گذاشتند. نتايج انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري براي تحليل‌گران غيرمنتظره و اعجاب‌آور بود و تا اعلام نتايج، تحليل‌گران سياسي و انتخاباتي نتوانستند رئيس‌جمهوري منتخب را پيش‌بيني كنند.
با پايان رأي‌گيري و شمارش آراء آقاي سيدمحمد خاتمي توانست با كسب ۲۰.۰۷۸.۱۷۸ رأي حدود ۶۹ درصد آراء را به خود اختصاص دهد. پس از وي، علي‌اكبر ناطق نوري با كسب ۷.۲۴۲.۸۵۹ رأي، نفر دوم شد و سيدرضا زواره‌اي با ۷۷۱.۴۶۰ و محمد محمدي‌نيك (ري‌شهري) با ۷۴۴.۲۰۵ رأي رتبه‌هاي بعدي را به خود اختصاص دادند.
انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري را مي‌توان دورة عطفي در تاريخ انتخابات جمهوري اسلامي ايران دانست چرا كه جدا از حضور شكوهمند مردم در انتخابات، بي‌طرفي و استقلال نهاد ناظر بر انتخابات و نيز مجريان را به نمايش گذاشت و بر همگان ثابت كرد كه مجريان و ناظران بدون توجه به گرايش كانديداها، صرفاً از آراي عمومي پاسداري كرده و ارادة مردم را اعلام مي‌نمايند.
تحولات و حوادث مهم دولت اصلاحات:
۱۷ خرداد ۱۳۷۷: آغاز محاکمه کرباسچی شهردار تهران به جرم اختلاس
۳۱ خرداد ۱۳۷۷: استیضاح و برکناری عبدالله نوری وزیر کشور
۱۱ اردیبهشت ۱۳۷۷: استیضاح مهاجرانی، وزیر ارشاد و ابقای او
پائیز ۱۳۷۷: قتل های زنجیره ای
۱۵ دی ۱۳۷۷: اطلاعیه وزارت اطلاعات مبنی بر دست داشتن 'عناصر خودسر' در قتل ها
۷ اسفند ۱۳۷۷: برگزاری نخستین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا
۲۲ اسفند ۱۳۷۸: ترور سعید حجاریان
۷ خرداد ۱۳۷۹: تشکیل ششمین دوره مجلس با اکثریت اصلاح طلب
۲۴ آذر ۱۳۷۹: کناره گیری مهاجرانی از وزارت ارشاد
۲۰شهریور ۱۳۸۰: حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر در آمریکا
۱۵ مهر ۱۳۸۰: آغاز حمله آمریکا به افغانستان
۱۰ بهمن ۱۳۸۰: نام برده شدن از ایران در کنار عراق و کره شمالی به عنوان 'محور شرارت' توسط جورج بوش
*هشتمین دوره و ادامه هر ۹ روز یک بحران برای نظام در دولت خاتمی
هشتمين دوره دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري همچون دوره‌هاي ديگر نمايشگر مشروعيت مردمي نظام جمهوري اسلامي و تبلور نقش مردم در انتخابات زمامداران بود. در اين دوره از انتخابات ۸۱۴ نفر براي احراز مقام رياست جمهوري ثبت‌نام نمودند كه از اين تعداد، ۱۰ نفر توسط شوراي نگهبان حائز شرايط مقرر در قانون اساسي براي احراز مقام رياست جمهوري شناخته شدند. اين اشخاص عبارت بودند از آقايان: ۱ـ سيدمحمد خاتمي ۲ـ احمد توكلي ۳ـ علي شمخاني ۴ـ عبدا... جاسبي ۵ـ سيدمحمود كاشاني ۶ـ حسن غفوري‌فرد ۷ـ سيدمنصور رضوي ۸ـ سيدشهاب‌الدين صدر ۹ـ علي فلاحيان ۱۰ـ سيدمصطفي هاشمي‌طبا.
با نگاهي به كانديداهاي تأييد صلاحيت شده دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري مي‌توان اين دوره را دورة تكثر فكري ـ سياسي كانديداها براي احراز مقام رياست جمهوري دانست.
داوطلبان در اين دوره با شعارها و برنامه‌هاي متفاوتي سعي در جلب آراي مردم داشتند. احمد توكلي با برنامه تحقق جمهوري دوم؛ عبدا... جاسبي با برنامه و شعار ايران شاد براي فردايي آباد با دانايي ـ توانايي؛ سيدمنصور رضوي با شعار تشكيل دولت تفاهم ملي؛ علي شمخاني با شعار ايجاد امنيت و اصلاحات براي ايران ۸۰ در سايه آرامش سياسي ـ همبستگي ملي ـ رفاه اجتماعي؛ شهاب‌الدين صدر با شعار به سوي تمدن نوين ايران اسلامي؛ حسن غفوري فرد با شعار توسعه علمي كشور؛ علي فلاحيان با شعار حركت به سمت توسعه فراصنعتي؛ سيدمحمود مصطفوي كاشاني با شعار تشكيل حكومت قانون و مبارزه با نابساماني‌ها؛ سيدمصطفي هاشمي‌طبا با شعار اجراي برنامه سوم توسعه كشور؛ و سيدمحمد خاتمي با شعار تداوم اصلاحات، پا به عرصه رقابت‌هاي انتخاباتي گذاشتند.
در اين دوره بيش از هر چيز، تكثر فكري كانديداها و نيز تنوع شعارها نمود پيدا مي‌كرد. با اين حال همچون دوره‌هاي گذشته انتخابات، جوسازي‌ها و سم‌پاشي‌هاي رسانه‌هاي بيگانه و عوامل آنها ادامه يافت و آنان سعي در مخدوش نمودن انتخابات و زير سئوال بردن آن داشتند كه باز همچون دوره‌هاي گذشته، شكوه مردم در پاي صندوق‌هاي رأي تمام نقشه‌هاي آنان را نقش بر آب كرد و خواب‌هاي آشتفة آنان همچون گذشته تعبير نشد.
در دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري علاوه بر محمد خاتمي كه رياست جمهوري هفتم را بر عهده داشت، برخي از كانديداها، دومين دورة نامزدي خود را براي انتخابات رياست جمهوري تجربه مي‌كردند. احمد توكلي و عبدا... جاسبي در پنجمين دوره، حسن غفوري فرد در دورة سوم و سيدمحمود كاشاني در دورة چهارم نامزد شده بودند. در دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري بنا به آمار رسمي ۴۲.۱۷۰.۲۳۰ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه مردم با حضور ۶۷ درصدي يعني ۲۸.۱۵۵.۹۶۹ نفر در پاي صندوق‌هاي رأي در ۱۸ خردادماه ۱۳۸۰ حماسه‌اي ديگر آفريدند و بار ديگر مردمسالاري جمهوري اسلامي ايران را به رخ جهانيان كشانده و حماسه‌اي ديگر را به نمايش گذاشتند.
در اين دوره همچون دورة هفتم، سيدمحمد خاتمي برندة انتخابات بود كه حدود ۶۹ درصد از كل آراي مأخوذه يعني حدود ۲۱.۶۰۰.۰۰۰ رأي را به خود اختصاص داد و بقيه كانديداها نيز به ترتيب ميزان رأي بدينصورت در رده‌هاي بعدي قرار گرفتند: ۲ـ احمد توكلي ۴.۳۸۷.۱۱۲، ۳ـ علي شمخاني ۷۳۷.۰۵۱، ۴ـ عبدا... جاسبي ۲۵۹.۷۵۹، ۵ـ سيدمحمود كاشاني ۲۳۷.۶۶۰، ۶ـ حسن غفوري‌فرد ۱۲۹.۱۵۵، ۷ـ سيدمنصور رضوي ۱۱۴.۶۱۶، ۸ـ سيدشهاب‌الدين صدر ۶۰.۵۴۶، ۹ـ علي فلاحيان ۵۵.۲۵۵ و ۱۰ـ سيدمصطفي هاشمي‌طبا ۲۷.۹۴۹.
تنفیذ سید محمد خاتمی در ۱۱ مرداد ۸۰ در حسینیه امام خمینی توسط رهبر معظم انقلاب انجام شد. آیت‌الله خامنه ای در مراسم تنفیذ وی در ۱۱ مرداد از جمله فرمودند: «رئیس جمهور محترم را به یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل توصیه می‌کنم؛ و قدردانی از ملت، و مراقبت از منافع ملی، و اولویت دادن به نیاز قشرهای مستضعف، و گرامی شمردن ارزش‌های والای دین و انقلاب را به ایشان متذکّر می‌گردم.» ایشان همچنین گفتند: "به اعتقاد من، امروز قوی‌ترین کار این است که به مسائل اقتصادی و مسئله معیشت و در رأس همه، مسئله اشتغال به جدیت پرداخته شود."
تحولات و حوادث مهم دولت دوم اصلاحات:
۱۹ اسفند ۱۳۸۱: برگزاری دومین دوره انتخابات شوراها که اصلاح طلبان در آن شکست خوردند
۲۹ اسفند ۱۳۸۱: آغاز حمله آمریکا به عراق
۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۲: انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان شهردار تهران
۵ دی ۱۳۸۲: زلزله بم
۲۰ دی ۱۳۸۲: رد صلاحیت گسترده نامزدهای انتخابات مجلس و تحصن نمایندگان اصلاح طلب
۳۰ فروردین ۱۳۸۳: پس گرفتن لوایح دوگانه رئیس جمهوری پس از مخالفت شورای نگهبان
۱۷ خرداد ۱۳۸۳: آغاز به کار مجلس هفتم با اکثریت اصولگرا
۳۱ شهریور ۱۳۸۳: مخالفت مجلس هفتم با قراردادهای ترک سل و تاو
۱۲ مهر ۱۳۸۳: استیضاح و برکناری احمد خرم، وزیر راه و ترابری
۲ آذر ۱۳۸۳: آغاز تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران
۸ مرداد ۱۳۸۴: اعلام تصمیم ایران بر از سر گیری غنی سازی در آخرین روزهای دولت هشتم
*دهمین دوره انتخابات و پیروزی عدالت بر توسعه
نهمين.jpg)
دورة انتخابات رياست جمهوري با سيل عظيم ثبت‌نام‌كنندگان كليد خورد، بطوري كه به گفتة سخنگوي وقت شوراي نگهبان، ۸۴ نفر از ثبت‌نام كنندگان بي‌كار، ۸۵ نفر حداقل يك تا ۶ بار در دوره‌هاي مختلف انتخابات رياست جمهوري و مجلس شوراي اسلامي رد صلاحيت شده و نيز برخي ثبت‌كنندگان فاقد هيچ‌گونه سنخيّت فرهنگي و سياسي با مردم ايران بوده‌اند.
شوراي نگهبان از بين ثبت‌نام كنندگان، آقايان علي‌اكبر هاشمي رفسنجاني، محمود احمدي‌نژاد، مهدي كروبي، محمدباقر قاليباف، علي لاريجاني و محسن رضايي را واجد شرايط مقرر براي رياست جمهوري در قانون اساسي تشخيص و صلاحيت آنان را براي احراز مقام رياست جمهوري تأييد نمود.
پس از اعلام اسامي تأييد صلاحيت شده توسط شوراي نگهبان، مقام معظم رهبري در راستاي برگزاري انتخاباتي با مشاركت حداكثري شهروندان و دادن فرصت و مجال حضور در آزمايش بزرگ انتخابات به همة صاحبان سلايق گوناگون سياسي، از شوراي نگهبان درخواست تجديدنظر نسبت به اعلام صلاحيت مصطفي معين و محسن مهرعليزاده نمودند كه شوراي نگهبان نيز به اين درخواست لبيك گفته و دو نامزد مزبور را نيز وارد جرگة انتخابات نمود كه با تأييد صلاحيت ايشان، تعداد كانديداهاي تأييد صلاحيت شده به ۸ نفر رسيد.
در ميانة راه و در جريان تبليغات و رقابت‌ها، محسن رضايي به نفع هاشمي رفسنجاني از كانديداتوري انصراف داد و از ادامة رقابت كنار كشيد.
دورة نهم انتخابات رياست جمهوري، دوره‌اي متفاوت از دوره‌هاي پيشين بود؛ چرا كه اولاً در اين دوره براي اولين بار دو نامزد با حكم حكومتي رهبر انقلاب وارد رقابت‌هاي انتخاباتي شدند، ثانياً انتخابات براي نخستين‌بار به مرحلة دوم كشيده شد.
در اين دوره از انتخابات ۴۱.۸۷۸.۶۴۶ نفر بنا بر اعلام رسمي، واجد شرايط رأي دادن بودند كه از اين تعداد حدود ۸۴/۶۲ درصد واجدين شرايط رأي دادن يعني ۲۹.۴۰۰.۸۵۷ نفر در پاي صندوق‌هاي رأي حاضر شدند. هيچ‌كدام از كانديداها نتوانستند حد نصاب لازم را براي انتخاب شدن به سمت رياست جمهوري در دور اول كسب نمايند، لذا انتخابات به مرحلة دوم كشيده شد.
مرحلة دوم انتخابات دورة هشتم رياست جمهوري در سوم تيرماه ۱۳۸۴ با رقابت محمود احمدي‌نژاد و اكبر هاشمي رفسنجاني برگزار شد كه از مجموع ۲۷.۹۵۹.۲۵۳ رأي، محمود احمدي‌نژاد توانست با كسب ۱۷.۲۴۸.۷۸۲ رأي رياست جمهوري نهم را از آن خود كند.
انتخابات دورة نهم بيش از هر چيز اوج سلامت انتخابات در نظام جمهوري اسلامي ايران را به نمايش گذاشت؛ چرا كه برندة انتخابات كسي بود كه با مجريان انتخابات در يك طيف سياسي قرار نداشت و از لحاظ فكري كاملاً مخالف هم بودند.
همچنين انتخابات دورة نهم نمايانگر حضور همة طيف‌هاي سياسي و با ايده‌هاي متفاوت در ميدان انتخابات بود. در اين دوره از انتخابات، مردم به شعارهاي اقتصادي تمايل نشان دادند و با گزينش نامزد صاحب شعارهاي اقتصادي، مستضعف‌مدار و ايده‌هاي اصيل انقلاب، پايبندي دوبارة خويش را به آرمان‌هاي انقلاب اسلامي به منصه ظهور رساندند و تجديد ميثاقي دوباره با آرمان‌هاي نظام جمهوري اسلامي را به نمايش گذاشتند.
*دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران،
در روز جمعه ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ خورشیدی (۱۲ ژوئن ۲۰۰۹ میلادی)، برگزار شد. موقعیت و شرایط ویژه داخلی و خارجی ایران سبب شد که پیش‌بینی نتیجه انتخابات دهم، با اختلاف نظرهای بسیاری روبرو گردد و اصلاح طلب ها از همان ابتدا به شایعه تقلب در صورت رای نیاوردن شان دامن زدند.
بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد (بیش از ۲۴ میلیون رأی) در این انتخابات با اختلاف رأی زیادی نسبت به میرحسین موسوی (بیش از ۱۳ میلیون رأی) به پیروزی رسید. این نتیجه با اعتراض گسترده دیگر نامزدها و عده زیادی از هواداران میر حسین موسوی مواجه شده‌است. برخی از اصلاح طلب ها صحت انتخابات را زیر سؤال بردند و مردم را دعوت به راهپیمایی و آشوب خیابانی کردند.
در این انتخابات پس از بررسی‌های شورای نگهبان چهار تن زیر به عنوان کاندیداهای رسمی به رقابتهای انتخاباتی راه یافتند.
محمود احمدی‌نژاد: در چهارمین روز ثبت نام از داوطلبان نامزدی، به اتفاق تعدادی از اعضای کابینه و مشاوران، به وزارت کشور مراجعه و ثبت نام نمود. وی یادآوری کرد که هزینه‌ای صرف تبلیغات انتخاباتی نخواهد کرد.
محسن رضایی: در روز ۷ اردیبهشت ۱۳۸۸، سایت تابناک که از منابع نزدیک به رضایی به شمار می‌رود، از تصمیم محسن رضایی مبنی بر اعلام رسمی نامزدی خبر داد. وی در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ طی بیانیه‌ای رسمی خطاب به مردم ایران، نامزدی خود را اعلام کرد. وی ایده دولت ائتلافی را طرح کرد.
مهدی کروبی: حزب اعتماد ملی، مهدی کروبی را به عنوان نامزد خود اعلام کرد و نهایتاً نامزدی خود را به طور رسمی در یک نشست مطبوعاتی در هفته مانده به برگزاری کنگره حزب اعتماد ملی اعلام کرد.
میرحسین موسوی: آخرین نخست وزیر جمهوری اسلامی بعد از قطعی شدن نیامدن خاتمی ، با صدور اعلامیه‌ای، رسماً حضور خود در انتخابات را بیان داشت وی از حمایت اصلاح طلب ها و هاشمی در انتخابات برخوردار بود.
پس از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات میر حسین موسوی و مهدی کروبی شکستشان را قبول نکردند و مردم را دعوت به راهپیماییو شورش خیابانی کردنداین شورش ها ادامه پیدا کرد و رهبر معظم انقلاب از آن به عنوان فتنه یاد کردند و پس از ۸ ماه و در پی هتک حرمت فتنه گران به امام حسین علیه السلام مردم در یوم الله ۹ دی این فتنه را سرکوب کردند./خ
*اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری وفعالیت احزاب و گروه ها
پس گذشت ۲۷۵ روز از عمر دولت موقت مهندس بازرگان در ۱۳ آبان ۵۸ بعد از اشغال سفارت آمریکا استعفا می دهد و در پی آن اداره کشور بر عهده ی شورای انقلاب گذاشته می شود که در ۵ بهمن ۱۳۵۸ اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ ایران برگزار می شود و ابوالحسن بنی صدر به عنوان اولین رئیس جمهور انتخاب می شود.
در این دوره انتخابات ریاست جمهوری ۱۲۴ نامزد شرکت کردند که پس از اعلام انصراف یا استعفای برخی از نامزدها در نهایت ۹۶ نامزد در روز انتخابات به رقابت با یکدیگر پرداختند. ابوالحسن بنی صدر، احمد مدنی (جبهه ملی)، داریوش فروهر(حزب ملت)، صادق قطب زاده(حزب پان ایرانیست)، حسن ابراهیم حبیبی(حزب جمهوری اسلامی)، کاظم سامی(نهضت آزادی)،حسن آیت، صادق طباطبایی(مستقل)، صادق خلخالی، محمد مکری، صفر علی خلیلی، از جمله نامزدهای اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران بودند.
مسعود رجوی رهبر سازمان منافقین (مجاهدین خلق) مشهورترین چهره و یکی از معدود داوطلبانی بود که در این انتخابات امکان رقابت نیافت و رد صلاحیت شد.
جلال الدین فارسی کاندیدای مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی نیز به دلیل انتشار خبر مربوط به عدم ایرانی الاصل بودن (پدر ایشان از مهاجرین افغانی - شهر هرات - به ایران بودند ) رقابت های انتخاباتی کناره گرفت.
در نهایت ابوالحسن بنی صدر با کسب ۱۰ میلیون و ۷۵۳ هزار و ۷۵۲ رای از مجموع ۱۴ میلیون و ۱۵۲ هزار و ۸۸۷ نفر رای ماخوذه به عنوان نخسیتن رئیس جمهور ایران انتخاب شد.
نفر دوم سید احمد مدنی کاندیدای مورد حمایت جبهه ملی نفر دوم شد و حسن حبیبی کاندیدای مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی در جایگاه سوم قرار گرفت .
از تحولات و حوادث مهم این دوره می توان به مسائل ذیل اشاره کرد:
۷ خرداد ۱۳۵۹: تشکیل اولین دوره مجلس شورای اسلامی
۲۳ خرداد ۱۳۵۹: صدور فرمان تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی از سوی امام خمینی
۱۹ مرداد ۱۳۵۹: معرفی محمدعلی رجایی به عنوان نخست وزیر به مجلس
۳۱ شهریور ۱۳۵۹: آغاز جنگ عراق با ایران
۳۰ دی ۱۳۵۹: آزادی آخرین گروگانهای آمریکایی و پایان بحران گروگانگیری
۲۰ خرداد ۱۳۶۰: برکناری ابوالحسن بنی صدر از فرماندهی نیروهای مسلح
۲۵ خرداد ۱۳۶۰: اعلام ارتداد اعضای جبهه ملی توسط امام خمینی
۳۰ خرداد ۱۳۶۰: ورود سازمان مجاهدین خلق به جنگ مسلحانه با حکومت
۳۱ خرداد ۱۳۶۰: رای مجلس اول به عدم کفایت سیاسی رئیس جمهوری
۱ تیر ۱۳۶۰: برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری به وسیله امام خمینی
*فرار خائن و برگزاری یک انتخابات زود هنگام
پس از عزل ب
ني صدر و فرار وي از کشور، مردم براي انتخاب رئيس جمهور جديد آماده شدند که مجموعاً هفتاد و یک نفربرای انتخابات ثبت نام کردند که شورای نگهبان از بین آنها صلاحیت چهار نفر یعنی‌عباس شیبانی، علی‌اکبر پرورش، حبیب‌اللّه عسگراولادی و محمدعلی رجایی را تأیید و در تاریخ یکشنبه ۲۱/۴/۱۳۶۰ رسماً اعلام کرد. به‌دنبال ابلاغ تأییدیه شورای نگهبان طی اطلاعیه‌ای توسط وزارت کشور،فعالیت‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست‌جمهوری نیز رسماً شروع شد.
رجایی به خودی‌خود اعتقادی به نحوه‌ی انتخابات مرسوم در جامعه نداشت و دست به چنین کاری نیزنزد. او می‌گفت: «من معتقدم که این‌گونه تبلیغاتی که برای کاندیداها می‌شود، تبلیغات‌ناشی از نظام سرمایه‌داری است« و او آرزو داشت که روزی فرا برسد که تبلیغات‌انتخاباتی نیز مردمی بشود.
در نهایت محمدعلی رجایی با کسب ۱۲ میلیون و ۷۷۰ هزار و ۵۰ رای (۹۰٪) از مجموع ۱۴ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۸۰۳ رای ماخوذه رئیس جمهور ایران شد.
میزان مشارکت در این دوره ۶۴٫۲ درصد بود. در این انتخابات عباس شیبانی در رتبه دوم اکبر پرورش سوم و حبیب الله عسگر اولادی چهارم شدند.
تحولات و حوادث مهم این دوره:
(پس از برکناری ابوالحسن بنی صدر از ریاست جمهوری، دولت محمدعلی رجایی تا تشکیل دولت بعدی به نخست وزیری محمدجواد باهنر به کار خود ادامه داد. درگیری میان حکومت و سازمان مجاهدین خلق ایران ادامه یافت. روز ۷ تیر ۱۳۶۰ دفتر حزب جمهوری منفجر شد و رهبر آن محمد بهشتی و عده زیادی از اعضای حزب کشته شدند)
۱۳ مرداد ۱۳۶۰: معرفی محمدجواد باهنر به عنوان نخست وزیر به مجلس
۸ شهریور ۱۳۶۰: کشته شدن محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر در انفجاری در ساختمان نخست وزیری
*سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری در بحبوحه جنگ و ترور
سوم
ین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز در شرایطی برگزار شد که کشور در اوج بحران سیاسی قرار داشت. تداوم جنگ تحمیلی و نیاز نیروهای جبهه به حمایت های لجستیکی، انسانی و همچنین تشدید ترورهای کور منافقین علیه مردم عادی کوچه و بازار دو بحران عمده کشور بود. مهمترین تحول سومین دوره انتخابات ریاست جمهوری حضور روحانیت در فهرست كاندیداهای انتخابات بود پیش از این امام خمینی بارها بر عدم حضور روحانیت در مناصب اجرایی تاكید كرده بود در نظر ایشان هدایت امور اجرایی مستلزم ویژگی هایی بود كه روحانیت از آن سررشته ای نداشت. تلاش های جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و شخصیت های نظام نیز برای كسب رضایت ایشان موثر واقع نشد اما در آستانه انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری ایشان با تجدید نظر در این دیدگاه رویه جدیدی در ساختار حكومت بنا نهادند.
در این انتخابات ۴۶ نفر ثبت نام کردند اما ۴۲ نفری توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. از میان رد صلاحیت شدگان می توان از دکتر ابراهیم یزدی مسوول دفتر سیاسی نهضت آزادی و نماینده مجلس شورای اسلامی (دوره اول ) نام برد . همچنین غایب بزرگ این انتخابات نخست وزیر وقت یعنی آیت الله مهدی مهدوی کنی بود که به دلیل اعلام نامزدی آیت الله سید علی خامنه ای دبیر کل وقت حزب جمهوری اسلامی و در پی برگزاری چند جلسه از حضور در رقابتهای انتخاباتی منصرف شد.
آیت الله سید علی خامنه‌ای، سید علی اکبر پرورش، حسن غفوری فرد و سید رضا زواره‌ای نامزدهای این دوره از انتخابات بودند و در نهایت سید علی خامنه‌ای با کسب ۱۵ میلیون و ۹۰۵ هزار و ۹۸۷ رای (۹۵٪) از مجموع ۱۶ میلیون و ۸۴۷ هزار و ۷۱۷ رای ماخوذه رئیس جمهور ایران شد میزان مشارکت در این دوره ۷۴٫۲ درصد بود.
در انتخابات سومین دوره ریاست جمهوری علی اكبر ولایتی نیز قصد شركت داشت كه به علت ماموریت خارج از كشور و ارسال مدارك توسط شخص دیگری آن هم دیرتر از موعد نامزدی او مورد پذیرش قرار نگرفت ولایتی از اعضای برجسته حزب جمهوری بود كه در ان زمان برای ماموریت به بین المجالس كشورهای اسلامی رفته بود و در كشور حضور نداشت البته حضور وی نیز چندان تاثیر قابل توجهی نمی توانست بر نتیجه انتخابات داشته باشد.
این دوره ریاست جمهوری اولین دوره ای بود که به طور کامل ۴سال ادامه یافت.
تحولات و حوادث مهم دوره سوم:
(پس از انفجار دفتر نخست وزیری و کشته شدن رئیس جمهوری و نخست وزیر،آیت الله مهدوی کنی مأمور تشکیل دولت موقت و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری شد. دولت او روز ۵ مهر ۱۳۵۹ تشکیل ستاد بسیج اقتصادی را تصویب و سهمیه بندی کالاهای اساسی را آغاز کرد)
۵ آبان ۱۳۶۰: معرفی میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر به مجلس
۳ خرداد ۱۳۶۱: آزادی خرمشهر
۲۷ آذر ۱۳۶۱: بازگشایی دانشگاه ها پس از انقلاب فرهنگی
۷ خرداد ۱۳۶۳: آغاز به کار دوره دوم مجلس شورای اسلامی
*برگزاری چهارمین دوره انتخابات و اولین رئیس جمهوری ۸ ساله
چهارمين دوره انتخابات رياست جمهوري، ۲۵ مرداد ۱۳۶۴ در حالي برگزار شد كه شرايط كشور از چندين بُعد، بسيار ويژه بود. طولانيشدن دفاع مقدس و گرفتار بودن تمام توان كشور در مشكلات جنگ از يك سو و اختلافاتي كه پس از استعفاي وزراي مخالف نخست‌وزير علني‌تر شده بود از سوي ديگر سبب گرديده بود فضاي انتخابات رنگ‌وبوي متفاوت‌تري از ۹ انتخابات پيش از خود داشته باشد.
پس از چند سال حوادث تلخ، انتخابات رياست جمهوري دوره چهارم در شرايط نسبتاً آرام و بدون مشكل در برنامه‌ريزي و اجراي آن به‌وقوع پيوست. با پاك شدن فضاي سياسي كشور از نفاقي كه در سال‌هاي نخست بروز كرده بود و اتفاق نظر نيروهاي وفادار به انقلاب نسبت به تداوم رياست جمهوري آيت‌الله خامنه اي، نامزد مشخص حاضر در صحنه از مدت‌ها پيش مشخص شده بود. اما در اين زمان جريان ليبرال كه پيش از اين با تحريم انتخابات دومين دوره مجلس، عملاً از حاكميت خارج شده بود؛ نامزدي مهدي بازرگان را پيگيري مي‌كرد.
با قطعي بودن حمايت تشكل‌هاي عمده از نامزدي آيت‌الله خامنه‌اي و با توجه به تصويب قانوني كه لزوم كناره‌گيري از مناصب عالي دولتي را براي شركت در انتخابات شرط كرده بود؛ چهره‌هاي مطرح كمي در انتخابات ثبت نام كردند و از ميان ۵۰ نفر كه براي نامزدي انتخابات ثبت نام كرده بودند، تنها صلاحيت ۳ نفر تأييد شد.
با رد صلاحيت بازرگان، جريان موسوم به نهضت آزادي با صدور اطلاعيه‌ها و مصاحبه با رسانه‌هاي بيگانه به سم‌پاشي عليه شوراي نگهبان پرداخت. این در حالی بود كه به‌واسطه مواضع مغاير فضاي انقلابي كه از سوي نهضت آزادي اتخاذ مي‌شد، در صورت تأييد صلاحيت نیز، او هيچ شانسي براي پيروزي نداشت. با این حال، بازرگان در مصاحبه با نيوزويك علت رد صلاحيت خود را چنين توضيح داد "چون حاكميت مي‌ديد كه ممكن است ما در انتخابات حائز اكثريت باشيم، چنين تصميمي گرفت."
پس از اين جنجال‌ها، آيت‌الله خزعلي از اعضاي وقت شوراي نگهبان در مصاحبه‌اي دلايل رد صلاحيت بازرگان را رسماً اعلام کرد. عمده دلايل رد صلاحيت او، اعلام موضع براي انحلال مجلس خبرگان، استعفا از دولت در اعتراض به تسخير لانه جاسوسي امریکا، حمايت از مواضع ضد اسلامي حسن نزيه، مخالفت با ولايت فقيه و مباني جمهوري اسلامي بود.
در این دوره از میان ۵۰ نفر نامزد انتخاباتی صلاحیت ۳ نفر به ترتیب از حزب موتلف اسلامی (عسگر اولادی)، نامزد مستقل دکتر سید محمود کاشانی (فرزند آیت الله کاشانی) و حزب جمهوری اسلامی (آیت الله خامنه‌ای) موردتایید قرار گرفت.
در نهایت آیت الله خامنه‌ای با کسب ۱۲ میلیون و ۲۰۵ هزار و ۱۲ رای (۸۵٪) از مجموع ۱۴ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۸۷ نفر برای دومین بار به عنوان رئیس جمهور ایران انتخاب و اولین رئیس جمهور ۸ ساله ایران شدند.
در این اتتخابات دکتر سید محمود مصطفوی کاشانی یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۵۴۸ رای رتبه دوم و حبیب الله عسگر اولادی مسلمان با ۲۷۶ هزار و ۵۰۲ رای رتبه سوم را کسب کردند.
تحولات و حوادث مهم این دوره:
۱۸ مهر ۱۳۶۴: معرفی دوباره موسوی به نخست وزیری،
۱۲ خرداد ۱۳۶۶: انحلال حزب جمهوری اسلامی به دلیل بروز اختلاف در مورد مشی اقتصادی
۱۶ دی ۱۳۶۶: نامه امام خمینی به علی خامنه ای در انتقاد از سخنانش در نماز جمعه و تأکید بر مطلقه بودن ولایت فقیه
۱۷ بهمن ۱۳۶۶: دستور تشکیل مجمع تشخیص مصحلت از سوی امام خمینی برای حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان
۲۵ فروردین ۱۳۶۷: موافقت امام خمینی با تشکیل مجمع روحانیون مبارز توسط انشعاب کنندگان از جامعه روحانیت مبارز تهران
خرداد ۱۳۶۷: تشکیل سومین دوره مجلس شورای اسلامی با اکثریت جناح چپ
۲۹ تیر ۱۳۶۷: پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط ایران
۱۵ شهریور ۱۳۶۷: مخالفت امام خمینی با استعفای میرحسین موسوی از نخست وزیری
۲۵ بهمن ۱۳۶۷: صدور فتوای قتل سلمان رشدی توسط امام خمینی
۸ فروردین ۱۳۶۸: برکناری آیت الله منتظری از قائم مقامی رهبری
۱۳ خرداد ۱۳۶۸: درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی
۱۴ خرداد ۱۳۶۸: انتخاب آیت الله خامنه ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی توسط مجلس خبرگان
۶ مرداد ۱۳۶۸: همه پرسی اصلاح قانون اساسی، حذف نخست وزیری و حذف شرط مرجعیت برای رهبری
*پنجمین دوره انتخابات و ورود هاشمی به عرصه انتخابات
پنجمين
دوره پنجمين دورة انتخابات رياست جمهوري در سال ۱۳۶۸ برگزار شد. در اين دوره ابتدا ۷۹ نفر براي نامزدي ثبت‌نام نمودند كه صلاحيت دو نفر از آنان يعني آقايان: اكبر هاشمي رفسنجاني و عباس شيباني توسط شوراي نگهبان مورد تأييد قرار گرفت. برگزاري پنجمين دورة انتخابات رياست جمهوري همزمان با رحلت بنيانگذار جمهوري اسلامي بود و در زمان برگزاري انتخابات حدود دو ماه از رحلت حضرت امام مي‌گذشت. در دورة پنجم انتخابات رياست جمهوري بنا بر آمار رسمي حدود ۳۰.۱۳۹.۵۹۸ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه از اين تعداد حدود ۱۶.۴۵۲.۶۷۷ نفر (۵۴%) در ۶ مرداد ماه ۱۳۶۸ پاي صندوق‌هاي رأي حضور پيدا كردند.
آقاي اكبر هاشمي رفسنجاني با كسب ۵/۱۵ ميليون رأي از آراء مأخوذه و ۹۴% درصد آراء شركت‌كنندگان به مقام رياست جمهوري رسيد و عباس شيباني نيز تعداد ۶۳۵.۱۶۵ از آراء را به خود اختصاص داد. اين دوره از انتخابات رياست جمهوري سرآغاز فصل تازه‌اي در حيات جمهوري اسلامي ايران شد كه به دوره سازندگي معروف گرديد و اقداماتي در راستاي ترميم خرابي‌هاي ناشي از جنگ و نيز پيشرفت اقتصادي كشور صورت گرفت و دو دروه تورم در دلت هاشمی به ۳۰۰ درصد رسید.
در انتخابات دورة پنجم علي‌رغم قلّت كانديداها، مشاركت مردم حدود ۲ ميليون بيشتر از دورة پيش است و كشور شاهد افزايش مشاركت مردم مي‌باشد.
تحولات و حوادث مهم در اولین دوره هاشمی رفسنجانی:
اجرای برنامه توسعه با برنامه بانک جهانی و آغاز اجرای سیاست تعدیل اقتصادی
در پیش گرفتن سیاست تنش زدایی در روابط خارجی و ارتباط با غرب
آغاز اجرای سیاست گفتگوی انتقادی اتحادیه اروپا با ایران
۷ خرداد ۱۳۷۱: آغاز به کار دوره چهارم مجلس شورای اسلامی
*ششمین دوره و آغاز دور دوم دولت هاشمی
ششمين دوره دورة ششم انتخابات رياست جمهوري با ثبت‌نام ۱۲۸ داوطلب آغاز شد كه از اين ميان، صلاحيت ۴ نفر يعني آقايان: اكبر هاشمي رفسنجاني، احمد توكلي، رجبعلي طاهري و عبدا... جاسبي توسط شوراي نگهبان احراز شد که حضور دو چهره اول بیشتر به تأیید سیاست‌های هاشمی شباهت داشت و تنها دکتر احمد توکلی رقیب واقعی وی محسوب می گردید.
در اين دوره بنا بر آمار رسمي ۳۳.۱۵۶.۰۵۵ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه حدود ۵۱ درصد واجدين شرايط يعني ۱۶.۷۹۶.۷۸۷ نفر در ۲۱ خرداد ماه ۱۳۷۲ به پاي صندوق‌هاي رأي رفتند. از كل آراي مأخوذه، آقاي هاشمي رفسنجاني توانست با كسب ۱۰.۵۶۶.۴۹۹ رأي يعني حدود ۶۳ درصد آراء مجدّداً به مقام رياست جمهوري ششم نايل گردد و رقباي وي يعني آقايان: احمد توكلي با كسب ۴.۰۲۶.۸۷۹ رأي، عبدا... جاسبي با ۱.۴۹۸.۰۸۴ رأي و رجبعلي طاهري با ۳۸۷.۶۵۵ رأي در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند.
در اين دوره مشاركت مردم ۶/۵۰ درصد بود كه كمترين ميزان مشاركت در طول انتخابات دوره‌هاي گذشته را نشان مي‌دهد.
احمد توکلی در نطق‌هایش بر بی عدالتی اقتصادی و اجتماعی، ناکارآمدی سیاست‌ها و مدیریت‌ها، امتیازطلبی و تجمل‌گرایی کارگزاران، و کم‌اعتنایی آنان به مشارکت سیاسی مردم، سیاست‌های ایدئولوژی زدایی و رفاه طلبی تمرکز داشت و فهرست بلندی را که به عنوان سوء تدبیرها و سوء رفتارهای دولت پنجم در نظر داشت به چالش کشید.
کارگزاران دولت پنجم هم در این سو بیان می کردند که رفاه و سازندگی، ۲ ارمغان دولتشان است که سبب محبوبیت بی‌بدیل سردار آن(هاشمی) شده است.
حمایت اغلب تشکل‌های جناح راست از هاشمی بود. جامعه روحانیت که هاشمی از اعضای شورای مرکزی اش بود به حمایت از هاشمی پرداخت. جامعه مدرسین اعلام کردکه هاشمی را ارجح می‌داند. روزنامه رسالت که زمانی توکلی سردبیر و از بنیانگذاران آن بود، به حمایت شدید از هاشمی پرداخت. حبیب‌الله عسگراولادی دبیرکل جمعیت مؤتلفه اسلامی نیز حمایت حزب متبوعش از هاشمی را اعلام کرد.
موضع مجمع روحانیون مبارز در دور دوم بر خلاف دور اول که از هاشمی حمایت کرد سکوت بود. برخی اعضای مجمع روحانیون اعلام کردند که نفیاً و اثباتاً در انتخابات شرکت نخواهند کرد. بهزاد نبوی از اعضای شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب در اظهارنظری انتخابات را تشریفاتی خواند که در آن برد هاشمی مسجل است.
توکلی در این انتخابات موفق شد بیش از ۴ میلیون رای را به خود جلب کند که به نوبهٔ خود موضوع بی سابقه‌ای در تاریخ انتخابات‌های ریاست جمهوری گذشته بود. در انتخابات گذشته همواره جز کسی که از ابتدا ریاست جمهوری اش قابل پیش بینی بود، مابقی رأی قابل توجهی کسب نمی کردند.
توکلی تیجه این حضور خود را شکست نمی‌داند. وی در این رابطه می گوید: "نتیجه کار بنده در آن سال نه‌تنها شکست نبود، بلکه یک نوع پیروزی بود؛ چرا که بعد از آن، به تدریج دوستان مجلس چهارم برای مقابله با اشتباهات اقتصادی- سیاسی اطرافیان رئیس‌جمهور وقت (که بعدها کارگزاران سازندگی نام گرفتند) اعتماد به نفس پیدا کردند."
علی لاریجانی درباره نگاه هاشمی به رقیبش(توکلی) در این انتخابات در خاطرات خود از روز ۲۹ دی ماه ۱۳۷۲ می‌نویسد: «یادم هست وقتی بحث ریاست جمهوری در ماه‌ها پیش مطرح بود، روزی قبل از این که دولت تشکیل شود، با آقای هاشمی صحبت کردم که امروز آقای توکلی پیش من آمده و مصمم شده که در انتخابات شرکت کند. به آقای هاشمی گفتم ورود احمد توکلی رأی شما را کم خواهد کرد. آقای هاشمی پرسیدند مثلاً چقدر رأی می‌آورد. گفتم ۲ یا ۳ میلیون رأی دارد، خندیدند و گفتند ۲۰۰، ۳۰۰ هزار رأی هم ندارد! بعد معلوم شد چنین نیست... قبل از انتخابات ریاست جمهوری که طرحی در مورد ساماندهی افکار عمومی در مورد انتخابات را در دولت به عنوان وزیر فرهنگ مطرح کردم، نقد و بررسی زیادی شد. سخن آقای غرضی (وزیر پست، تلگراف و تلفن) از همه جالب‌تر بود که گفتند آقای هاشمی احتیاج به طرح ندارد، همین الآن حدود ۱۸ میلیون رأی مربوط به شماست، یک قدری کار کنیم، ۲۰ میلیون رأی می‌شود!"
تحولات و حوادث مهم دومین دوره ریاست جمهوری هاشمی:
عقب نشینی دولت از اجرای سیاست تعدیل اقتصادی
۲۴ اسفند ۱۳۷۳: امضای قانون تحریم سرمایه گذاری های بزرگ در ایران (قانون داماتو) توسط بیل کلینتون
اسفند ۱۳۷۴: تأسیس حزب کارگزاران سازندگی در آستانه انتخابات مجلس پنجم
۱۲ خرداد ۱۳۷۵: آغاز به کار دوره پنجم مجلس شورای اسلامی
*هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و دولت اصلاحات
هفتمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران را مي‌توان با توجه به جو حاكم بر تبليغات و نيز جوسازي‌هاي بيگانگان، دوره‌اي درخشان در تاري
خ مردمسالاري ديني در نظام جمهوري اسلامي ايران دانست. در اين دوره از انتخابات ۲۳۸ نفر داوطلب رياست‌جمهوري شدند. شوراي‌نگهبان در چهارچوب اوصاف و شرايط مندرج در اصل۱۱۵ قانون اساسي چهار نفر را واجد شرايط كانديداتوري شناخته و صلاحيت آنها را براي احراز مقام رياست جمهوري تأييد نمود. اين چهار نفر عبارت بودند از آقايان: ۱ـ علي‌اكبر ناطق نوري (رئيس وقت مجلس شوراي اسلامي) ۲ـ سيدمحمد خاتمي (وزير پيشين فرهنگ و ارشاد اسلامي) ۳ـ سيدرضا زواره‌اي (رئيس وقت سازمان ثبت اسناد و املاك كشور) ۴ـ محمد محمدي‌نيك (ري‌شهري) (وزير اسبق اطلاعات و رئيس جمعيت دفاع از ارزش‌هاي انقلاب اسلامي). در انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري كه طبق اعلام رسمي ۳۶.۴۶۶.۴۸۷ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند، حدود ۲۹.۱۴۵.۷۴۵ نفر در روز دوم خرداد ماه ۱۳۷۶ پاي صندوق‌هاي رأي رفتند و نمادي از مردمسالاري ديني در جمهوري اسلامي ايران را به نمايش گذاشتند. نتايج انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري براي تحليل‌گران غيرمنتظره و اعجاب‌آور بود و تا اعلام نتايج، تحليل‌گران سياسي و انتخاباتي نتوانستند رئيس‌جمهوري منتخب را پيش‌بيني كنند. با پايان رأي‌گيري و شمارش آراء آقاي سيدمحمد خاتمي توانست با كسب ۲۰.۰۷۸.۱۷۸ رأي حدود ۶۹ درصد آراء را به خود اختصاص دهد. پس از وي، علي‌اكبر ناطق نوري با كسب ۷.۲۴۲.۸۵۹ رأي، نفر دوم شد و سيدرضا زواره‌اي با ۷۷۱.۴۶۰ و محمد محمدي‌نيك (ري‌شهري) با ۷۴۴.۲۰۵ رأي رتبه‌هاي بعدي را به خود اختصاص دادند.
انتخابات دورة هفتم رياست جمهوري را مي‌توان دورة عطفي در تاريخ انتخابات جمهوري اسلامي ايران دانست چرا كه جدا از حضور شكوهمند مردم در انتخابات، بي‌طرفي و استقلال نهاد ناظر بر انتخابات و نيز مجريان را به نمايش گذاشت و بر همگان ثابت كرد كه مجريان و ناظران بدون توجه به گرايش كانديداها، صرفاً از آراي عمومي پاسداري كرده و ارادة مردم را اعلام مي‌نمايند.
تحولات و حوادث مهم دولت اصلاحات:
۱۷ خرداد ۱۳۷۷: آغاز محاکمه کرباسچی شهردار تهران به جرم اختلاس
۳۱ خرداد ۱۳۷۷: استیضاح و برکناری عبدالله نوری وزیر کشور
۱۱ اردیبهشت ۱۳۷۷: استیضاح مهاجرانی، وزیر ارشاد و ابقای او
پائیز ۱۳۷۷: قتل های زنجیره ای
۱۵ دی ۱۳۷۷: اطلاعیه وزارت اطلاعات مبنی بر دست داشتن 'عناصر خودسر' در قتل ها
۷ اسفند ۱۳۷۷: برگزاری نخستین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا
۲۲ اسفند ۱۳۷۸: ترور سعید حجاریان
۷ خرداد ۱۳۷۹: تشکیل ششمین دوره مجلس با اکثریت اصلاح طلب
۲۴ آذر ۱۳۷۹: کناره گیری مهاجرانی از وزارت ارشاد
۲۰شهریور ۱۳۸۰: حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر در آمریکا
۱۵ مهر ۱۳۸۰: آغاز حمله آمریکا به افغانستان
۱۰ بهمن ۱۳۸۰: نام برده شدن از ایران در کنار عراق و کره شمالی به عنوان 'محور شرارت' توسط جورج بوش
*هشتمین دوره و ادامه هر ۹ روز یک بحران برای نظام در دولت خاتمی
هشتمين دوره دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري همچون دوره‌هاي ديگر نمايشگر مشروعيت مردمي نظام جمهوري اسلامي و تبلور نقش مردم در انتخابات زمامداران بود. در اين دوره از انتخابات ۸۱۴ نفر براي احراز مقام رياست جمهوري ثبت‌نام نمودند كه از اين تعداد، ۱۰ نفر توسط شوراي نگهبان حائز شرايط مقرر در قانون اساسي براي احراز مقام رياست جمهوري شناخته شدند. اين اشخاص عبارت بودند از آقايان: ۱ـ سيدمحمد خاتمي ۲ـ احمد توكلي ۳ـ علي شمخاني ۴ـ عبدا... جاسبي ۵ـ سيدمحمود كاشاني ۶ـ حسن غفوري‌فرد ۷ـ سيدمنصور رضوي ۸ـ سيدشهاب‌الدين صدر ۹ـ علي فلاحيان ۱۰ـ سيدمصطفي هاشمي‌طبا.
با نگاهي به كانديداهاي تأييد صلاحيت شده دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري مي‌توان اين دوره را دورة تكثر فكري ـ سياسي كانديداها براي احراز مقام رياست جمهوري دانست.
داوطلبان در اين دوره با شعارها و برنامه‌هاي متفاوتي سعي در جلب آراي مردم داشتند. احمد توكلي با برنامه تحقق جمهوري دوم؛ عبدا... جاسبي با برنامه و شعار ايران شاد براي فردايي آباد با دانايي ـ توانايي؛ سيدمنصور رضوي با شعار تشكيل دولت تفاهم ملي؛ علي شمخاني با شعار ايجاد امنيت و اصلاحات براي ايران ۸۰ در سايه آرامش سياسي ـ همبستگي ملي ـ رفاه اجتماعي؛ شهاب‌الدين صدر با شعار به سوي تمدن نوين ايران اسلامي؛ حسن غفوري فرد با شعار توسعه علمي كشور؛ علي فلاحيان با شعار حركت به سمت توسعه فراصنعتي؛ سيدمحمود مصطفوي كاشاني با شعار تشكيل حكومت قانون و مبارزه با نابساماني‌ها؛ سيدمصطفي هاشمي‌طبا با شعار اجراي برنامه سوم توسعه كشور؛ و سيدمحمد خاتمي با شعار تداوم اصلاحات، پا به عرصه رقابت‌هاي انتخاباتي گذاشتند.
در اين دوره بيش از هر چيز، تكثر فكري كانديداها و نيز تنوع شعارها نمود پيدا مي‌كرد. با اين حال همچون دوره‌هاي گذشته انتخابات، جوسازي‌ها و سم‌پاشي‌هاي رسانه‌هاي بيگانه و عوامل آنها ادامه يافت و آنان سعي در مخدوش نمودن انتخابات و زير سئوال بردن آن داشتند كه باز همچون دوره‌هاي گذشته، شكوه مردم در پاي صندوق‌هاي رأي تمام نقشه‌هاي آنان را نقش بر آب كرد و خواب‌هاي آشتفة آنان همچون گذشته تعبير نشد.
در دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري علاوه بر محمد خاتمي كه رياست جمهوري هفتم را بر عهده داشت، برخي از كانديداها، دومين دورة نامزدي خود را براي انتخابات رياست جمهوري تجربه مي‌كردند. احمد توكلي و عبدا... جاسبي در پنجمين دوره، حسن غفوري فرد در دورة سوم و سيدمحمود كاشاني در دورة چهارم نامزد شده بودند. در دورة هشتم انتخابات رياست جمهوري بنا به آمار رسمي ۴۲.۱۷۰.۲۳۰ نفر واجد شرايط رأي دادن بودند كه مردم با حضور ۶۷ درصدي يعني ۲۸.۱۵۵.۹۶۹ نفر در پاي صندوق‌هاي رأي در ۱۸ خردادماه ۱۳۸۰ حماسه‌اي ديگر آفريدند و بار ديگر مردمسالاري جمهوري اسلامي ايران را به رخ جهانيان كشانده و حماسه‌اي ديگر را به نمايش گذاشتند.
در اين دوره همچون دورة هفتم، سيدمحمد خاتمي برندة انتخابات بود كه حدود ۶۹ درصد از كل آراي مأخوذه يعني حدود ۲۱.۶۰۰.۰۰۰ رأي را به خود اختصاص داد و بقيه كانديداها نيز به ترتيب ميزان رأي بدينصورت در رده‌هاي بعدي قرار گرفتند: ۲ـ احمد توكلي ۴.۳۸۷.۱۱۲، ۳ـ علي شمخاني ۷۳۷.۰۵۱، ۴ـ عبدا... جاسبي ۲۵۹.۷۵۹، ۵ـ سيدمحمود كاشاني ۲۳۷.۶۶۰، ۶ـ حسن غفوري‌فرد ۱۲۹.۱۵۵، ۷ـ سيدمنصور رضوي ۱۱۴.۶۱۶، ۸ـ سيدشهاب‌الدين صدر ۶۰.۵۴۶، ۹ـ علي فلاحيان ۵۵.۲۵۵ و ۱۰ـ سيدمصطفي هاشمي‌طبا ۲۷.۹۴۹.
تنفیذ سید محمد خاتمی در ۱۱ مرداد ۸۰ در حسینیه امام خمینی توسط رهبر معظم انقلاب انجام شد. آیت‌الله خامنه ای در مراسم تنفیذ وی در ۱۱ مرداد از جمله فرمودند: «رئیس جمهور محترم را به یاد خدا و اغتنام فرصت زودگذر و اخلاص در عمل توصیه می‌کنم؛ و قدردانی از ملت، و مراقبت از منافع ملی، و اولویت دادن به نیاز قشرهای مستضعف، و گرامی شمردن ارزش‌های والای دین و انقلاب را به ایشان متذکّر می‌گردم.» ایشان همچنین گفتند: "به اعتقاد من، امروز قوی‌ترین کار این است که به مسائل اقتصادی و مسئله معیشت و در رأس همه، مسئله اشتغال به جدیت پرداخته شود."
تحولات و حوادث مهم دولت دوم اصلاحات:
۱۹ اسفند ۱۳۸۱: برگزاری دومین دوره انتخابات شوراها که اصلاح طلبان در آن شکست خوردند
۲۹ اسفند ۱۳۸۱: آغاز حمله آمریکا به عراق
۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۲: انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان شهردار تهران
۵ دی ۱۳۸۲: زلزله بم
۲۰ دی ۱۳۸۲: رد صلاحیت گسترده نامزدهای انتخابات مجلس و تحصن نمایندگان اصلاح طلب
۳۰ فروردین ۱۳۸۳: پس گرفتن لوایح دوگانه رئیس جمهوری پس از مخالفت شورای نگهبان
۱۷ خرداد ۱۳۸۳: آغاز به کار مجلس هفتم با اکثریت اصولگرا
۳۱ شهریور ۱۳۸۳: مخالفت مجلس هفتم با قراردادهای ترک سل و تاو
۱۲ مهر ۱۳۸۳: استیضاح و برکناری احمد خرم، وزیر راه و ترابری
۲ آذر ۱۳۸۳: آغاز تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران
۸ مرداد ۱۳۸۴: اعلام تصمیم ایران بر از سر گیری غنی سازی در آخرین روزهای دولت هشتم
*دهمین دوره انتخابات و پیروزی عدالت بر توسعه
نهمين
دورة انتخابات رياست جمهوري با سيل عظيم ثبت‌نام‌كنندگان كليد خورد، بطوري كه به گفتة سخنگوي وقت شوراي نگهبان، ۸۴ نفر از ثبت‌نام كنندگان بي‌كار، ۸۵ نفر حداقل يك تا ۶ بار در دوره‌هاي مختلف انتخابات رياست جمهوري و مجلس شوراي اسلامي رد صلاحيت شده و نيز برخي ثبت‌كنندگان فاقد هيچ‌گونه سنخيّت فرهنگي و سياسي با مردم ايران بوده‌اند. شوراي نگهبان از بين ثبت‌نام كنندگان، آقايان علي‌اكبر هاشمي رفسنجاني، محمود احمدي‌نژاد، مهدي كروبي، محمدباقر قاليباف، علي لاريجاني و محسن رضايي را واجد شرايط مقرر براي رياست جمهوري در قانون اساسي تشخيص و صلاحيت آنان را براي احراز مقام رياست جمهوري تأييد نمود.
پس از اعلام اسامي تأييد صلاحيت شده توسط شوراي نگهبان، مقام معظم رهبري در راستاي برگزاري انتخاباتي با مشاركت حداكثري شهروندان و دادن فرصت و مجال حضور در آزمايش بزرگ انتخابات به همة صاحبان سلايق گوناگون سياسي، از شوراي نگهبان درخواست تجديدنظر نسبت به اعلام صلاحيت مصطفي معين و محسن مهرعليزاده نمودند كه شوراي نگهبان نيز به اين درخواست لبيك گفته و دو نامزد مزبور را نيز وارد جرگة انتخابات نمود كه با تأييد صلاحيت ايشان، تعداد كانديداهاي تأييد صلاحيت شده به ۸ نفر رسيد.
در ميانة راه و در جريان تبليغات و رقابت‌ها، محسن رضايي به نفع هاشمي رفسنجاني از كانديداتوري انصراف داد و از ادامة رقابت كنار كشيد.
دورة نهم انتخابات رياست جمهوري، دوره‌اي متفاوت از دوره‌هاي پيشين بود؛ چرا كه اولاً در اين دوره براي اولين بار دو نامزد با حكم حكومتي رهبر انقلاب وارد رقابت‌هاي انتخاباتي شدند، ثانياً انتخابات براي نخستين‌بار به مرحلة دوم كشيده شد.
در اين دوره از انتخابات ۴۱.۸۷۸.۶۴۶ نفر بنا بر اعلام رسمي، واجد شرايط رأي دادن بودند كه از اين تعداد حدود ۸۴/۶۲ درصد واجدين شرايط رأي دادن يعني ۲۹.۴۰۰.۸۵۷ نفر در پاي صندوق‌هاي رأي حاضر شدند. هيچ‌كدام از كانديداها نتوانستند حد نصاب لازم را براي انتخاب شدن به سمت رياست جمهوري در دور اول كسب نمايند، لذا انتخابات به مرحلة دوم كشيده شد.
مرحلة دوم انتخابات دورة هشتم رياست جمهوري در سوم تيرماه ۱۳۸۴ با رقابت محمود احمدي‌نژاد و اكبر هاشمي رفسنجاني برگزار شد كه از مجموع ۲۷.۹۵۹.۲۵۳ رأي، محمود احمدي‌نژاد توانست با كسب ۱۷.۲۴۸.۷۸۲ رأي رياست جمهوري نهم را از آن خود كند.
انتخابات دورة نهم بيش از هر چيز اوج سلامت انتخابات در نظام جمهوري اسلامي ايران را به نمايش گذاشت؛ چرا كه برندة انتخابات كسي بود كه با مجريان انتخابات در يك طيف سياسي قرار نداشت و از لحاظ فكري كاملاً مخالف هم بودند.
همچنين انتخابات دورة نهم نمايانگر حضور همة طيف‌هاي سياسي و با ايده‌هاي متفاوت در ميدان انتخابات بود. در اين دوره از انتخابات، مردم به شعارهاي اقتصادي تمايل نشان دادند و با گزينش نامزد صاحب شعارهاي اقتصادي، مستضعف‌مدار و ايده‌هاي اصيل انقلاب، پايبندي دوبارة خويش را به آرمان‌هاي انقلاب اسلامي به منصه ظهور رساندند و تجديد ميثاقي دوباره با آرمان‌هاي نظام جمهوري اسلامي را به نمايش گذاشتند.
*دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران،
در روز جمعه ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ خورشیدی (۱۲ ژوئن ۲۰۰۹ میلادی)، برگزار شد. موقعیت و شرایط ویژه داخلی و خارجی ایران سبب شد که پیش‌بینی نتیجه انتخابات دهم، با اختلاف نظرهای بسیاری روبرو گردد و اصلاح طلب ها از همان ابتدا به شایعه تقلب در صورت رای نیاوردن شان دامن زدند.
بر اساس اعلام رسمی وزارت کشور، محمود احمدی‌نژاد (بیش از ۲۴ میلیون رأی) در این انتخابات با اختلاف رأی زیادی نسبت به میرحسین موسوی (بیش از ۱۳ میلیون رأی) به پیروزی رسید. این نتیجه با اعتراض گسترده دیگر نامزدها و عده زیادی از هواداران میر حسین موسوی مواجه شده‌است. برخی از اصلاح طلب ها صحت انتخابات را زیر سؤال بردند و مردم را دعوت به راهپیمایی و آشوب خیابانی کردند.
در این انتخابات پس از بررسی‌های شورای نگهبان چهار تن زیر به عنوان کاندیداهای رسمی به رقابتهای انتخاباتی راه یافتند.
محمود احمدی‌نژاد: در چهارمین روز ثبت نام از داوطلبان نامزدی، به اتفاق تعدادی از اعضای کابینه و مشاوران، به وزارت کشور مراجعه و ثبت نام نمود. وی یادآوری کرد که هزینه‌ای صرف تبلیغات انتخاباتی نخواهد کرد.
محسن رضایی: در روز ۷ اردیبهشت ۱۳۸۸، سایت تابناک که از منابع نزدیک به رضایی به شمار می‌رود، از تصمیم محسن رضایی مبنی بر اعلام رسمی نامزدی خبر داد. وی در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۸ طی بیانیه‌ای رسمی خطاب به مردم ایران، نامزدی خود را اعلام کرد. وی ایده دولت ائتلافی را طرح کرد.
مهدی کروبی: حزب اعتماد ملی، مهدی کروبی را به عنوان نامزد خود اعلام کرد و نهایتاً نامزدی خود را به طور رسمی در یک نشست مطبوعاتی در هفته مانده به برگزاری کنگره حزب اعتماد ملی اعلام کرد.
میرحسین موسوی: آخرین نخست وزیر جمهوری اسلامی بعد از قطعی شدن نیامدن خاتمی ، با صدور اعلامیه‌ای، رسماً حضور خود در انتخابات را بیان داشت وی از حمایت اصلاح طلب ها و هاشمی در انتخابات برخوردار بود.
پس از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات میر حسین موسوی و مهدی کروبی شکستشان را قبول نکردند و مردم را دعوت به راهپیماییو شورش خیابانی کردنداین شورش ها ادامه پیدا کرد و رهبر معظم انقلاب از آن به عنوان فتنه یاد کردند و پس از ۸ ماه و در پی هتک حرمت فتنه گران به امام حسین علیه السلام مردم در یوم الله ۹ دی این فتنه را سرکوب کردند./خ
کد مطلب: 161040
