رباخواری اعلان جنگ با خداست

به گزارش هم اندیشی،رهبر معظم انقلاب در سفر اخیر خود به خراسان شمالی پرسشی با این مضمون بیان کردند که «چه کنیم که ریشه‌ی ربا در جامعه قطع شود؟»

با توجه به اهمیت موضوع حرمت ربا در اسلام و احساس نیاز جامعه کنونی برای آشنایی بیشتر با این مسئله مهم که سعادت یا شقاوت جامعه‌‌ای را رقم می‌زند، گفت‌وگوی مشروحی با آیت‌الله محمدحسین احمدی فقیه یزدی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم انجام دادیم که بخش نخست آن تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود.

موظفیم حرف‌های دینی را بزنیم و به تکلیف عمل کنیم

آیت‌الله احمدی فقیه در ابتدای این گفت‌وگو اظهار داشت: در مورد مسائل بانکداری در بین علما و فقها حرفهایی وجود دارد و البته ما موظفیم در این زمینه حرف‌های دینی‌ را گفته و به تکلیف عمل کنیم تا کم کم مسئولان متوجه برخی مسائل شوند. گرچه اکنون نیز مسائل بانکداری زیر نظر برخی از علما و فقهاست، ولی اختلاف نظرهایی وجود دارد لذا مطالب باید گفته شود چون این اختلاف‌ها باید در جایی حل شود و سر و سامانی به این قضیه داده شود. اگر الآن هم درباره این موضوع حرف نزنیم، به هرحال زمانی می‌‌رسد که باید حرف‌ها زده شود.

وی با بیان اینکه راجع‌ به ربا و در مقابل آن بیع، بحث‌‌های بسیار مفصلی در فقه اسلامی آمده و به خصوص در فقه تشیع، فقهای عظام در این موضوع بحث‌های مفصلی دارند، گفت: اجمالا در این بخش می‌خواهم مباحثی را که در سوره بقره در این موارد بیان شده است یادآور شوم.

گفتارى پیرامون انفاق‏ در بیان علامه طباطبایی(ره)

آیت‌الله احمدی فقیه که از شاگردان مرحوم علامه طباطبایی(ره) نیز محسوب می‌شود، ابتدا به بیانی از علامه درباره انفاق پرداخت و گفت: علامه طباطبایی بیانی درباره انفاق دارد که ابتدا آن را می‌آورم سپس به آیات وارد شده در این زمینه می‌پردازم. ایشان می‌فرماید:

«یکى از بزرگترین امورى که اسلام درباره حقوق مردم و حقوق الله مورد اهتمام قرار داده و به طرق و انحاى گوناگون، مردم را بدان وادار مى‏‌سازد، انفاق است.

پاره‏‌اى از انفاقات از قبیل زکات، خمس، کفارات مالى و اقسام فدیه را واجب نموده و پاره‏‌اى از صدقات و امورى از قبیل وقف سکنى دادن مادام العمر کسى، وصیت‏‌ها، بخشش‏‌ها و غیر آن را مستحبّ نموده است و غرضش این بوده که بدین وسیله طبقات پائین را که نمى‌‏توانند بدون کمک مالى از ناحیه دیگران حوائج زندگى خود را برآورند مورد حمایت قرار دهد تا سطح زندگی‌شان را بالا ببرند، تا افق زندگى طبقات مختلف را به هم نزدیک ساخته و اختلاف میان آنها را از جهت ثروت و نعمت‌های مادى کم کند.

از سوى دیگر توانگران و طبقه مرفه جامعه را از تظاهر به ثروت یعنى از تجمل و آرایش مظاهر زندگى، از خانه و لباس و ماشین و غیره نهى فرموده و از مخارجى که در نظر عموم مردم غیر معمولى است و طبقه متوسط جامعه تحمل دیدن آن گونه خرجها را ندارد (تحت عنوان) نهى از اسراف و تبذیر و امثال آن، جلوگیرى نموده است.

غرض از اینها ایجاد زندگى متوسطى است که فاصله طبقاتى در آن فاحش و بیش از اندازه نباشد، تا در نتیجه، ناموس وحدت و همبستگى زنده گشته، خواست‌هاى متضاد و کینه‌‏هاى دل و انگیزه‌‏هاى دشمنى بمیرند، چون هدف قرآن این است که زندگى بشر را در شؤون مختلفش نظام ببخشد، و طورى تربیتش دهد که سعادت انسان را در دنیا و آخرت تضمین نماید و بشر در سایه این نظام در معارفى حق و خالى از خرافه زندگى کند، زندگى همه در جامعه‏اى باشد که جو فضائل اخلاق حاکم بر آن باشد و در نتیجه در عیشى پاک از آنچه خدا ارزانیش داشته استفاده کند، و داده‏هاى خدا برایش نعمت باشد، نه عذاب و بلا، و در چنین جوى، نواقص و مصائب مادى را برطرف کند.

و چنین چیزى حاصل نمى‏شود مگر در محیطى پاک که زندگى نوع، در پاکى و خوشى و صفا شبیه به هم باشد، و چنین محیطى هم درست نمى‏شود مگر به اصلاح حال نوع، به اینکه حوائج زندگى تامین گردد، و این نیز به طور کامل حاصل نمى‏‌شود مگر به اصلاح جهات مالى و تعدیل ثروت‏ها، و به کار انداختن اندوخته‏ها، و راه حصول این مقصود، انفاق افراد - از اندوخته‏ها و ما زاد آنچه با کد یمین و عرق جبین تحصیل کرده‏اند - مى‏باشد، چون مؤمنین همه برادر یکدیگرند، و زمین و اموال زمین هم از آن یکى است، و او خداى عز و جل است.

و این خود حقیقتى است که سیره و روش نبوى و علوی صحت و استقامت آن را در زمان استقرار حکومت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله اثبات مى‏کند و این همان نظامى است که امیر المؤمنین علی صلوات اللَّه علیه از انحراف مردم از مجراى آن تاسف خورده و شکوه‏ها مى‏کرد...»

انفاق در راه خدا موجب رشد جامعه می‌شود

آیت‌الله احمدی فقیه بیان داشت: چندین آیه در رابطه با انفاق و کسب و کار در آیات آخر سوره مبارکه بقره بیان شده است. به عنوان نمونه در آیه ۲۶۱ سوره بقره آمده است: «مَثَلُ الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی‏ کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ ؛ کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‏‌کنند، همانند بذرى هستند که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه، یکصد دانه باشد و خداوند آن را براى هر کس بخواهد، دو یا چند برابر مى‏کند و خدا وسیع، و داناست‏»

وی تاکید کرد: خداوند متعال به این نکته مهم اشاره دارد که انفاق در راه خدا موجب رشد جامعه می‌شود. افراد ضعیف جامعه قدرتمند می‌شوند و رشد می‌کنند و جامعه از مشکلات نجات پیدا می‌کند مثل اینکه از یک دانه گندم، هفت سنبله و خوشه‌ پیدا ‌شود و از هر خوشه، صد دانه بروید. معلوم می‌شود انفاقی که در راه خداوند انجام می‌گیرد، هم آثار دنیایی و هم آثار آخرتی و معنوی فراوانی دارد.

بعد از نیکی و خوبی به دیگران، باید گفتار و رفتار خوبی داشته باشیم

این استاد درس خارج حوزه علمیه به بیان آیه ۲۶۲ سوره بقره پرداخت و گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: «الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذىً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُون ؛‏ کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى‏‌کنند، سپس به دنبال انفاقى که کرده‏‌اند، منت نمى‏‌گذارند و آزارى نمى‏‌رسانند، پاداش آنها نزد پروردگارشان (محفوظ) است و نه ترسى دارند، و نه غمگین مى‏‌شوند.»

وی توضیح داد: این آیه به این مسئله اشاره می‌کند که پس از اینکه انفاقی انجام شد، دیگر پشت سر آن منت و اذیتی نیست. اگر هم حرفی می‌‌زنند، منت و اذیت در آن نباشد. بعد هم می‌فرماید: «قَوْلٌ مَّعْرُوفٌ وَ مَغْفِرَةٌ خَیرٌْ مِّن صَدَقَةٍ یَتْبَعُهَا أَذًى وَ اللَّهُ غَنىِ‏ٌّ حَلِیم‏ ؛ گفتار پسندیده (در برابر نیازمندان)، و عفو (و گذشت از خشونت‌هاى آنها)، از بخششى که آزارى به دنبال آن باشد، بهتر است و خداوند، بى‏نیاز و بردبار است.»

این استاد حوزه علمیه افزود: حرف درست و خوب زدن از خود آن صدقه و انفاق نیز بالاتر است. لذا پس از انفاق و صدقه و هر کار خیری که انسان انجام می‌دهد، باید قول معروف و زبان خوبی داشته باشد. یعنی بعد از نیکی و خوبی به دیگران، باید گفتار و رفتار خوبی داشته باشیم.

وی یادآور شد: گفتار و رفتار ناپسند و زشت باعث باطل شدن نیکی‌ها می‌شود لذا قرآن در آیه ۲۶۴ سوره بقره می‌فرماید: «یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِکُم بِالْمَنّ‏ِ وَ الْأَذَى ... ‏اى کسانى که ایمان آورده‏اید! بخشش‌هاى خود را با منت و آزار، باطل نسازید ...»

کسی که برای خشنودی خدا انفاق می‌کند مانند بهشت است

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه در آیه ۲۶۵ سوره بقره مطالب بسیار برجسته و برتری آمده است، به خبرنگار فارس گفت: خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَ مَثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَ تَثْبِیتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةِ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَاتَتْ أُکُلَهَا ضِعْفَینْ‏ِ فَإِن لَّمْ یُصِبهْا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیر ؛ و مثل کسانى که اموال خود را براى خشنودى خدا، و تثبیت روح خود، انفاق مى‌‏کنند، همچون باغى است که در نقطه بلندى باشد، و باران‌هاى درشت به آن برسد، (و از هواى آزاد و نور آفتاب، به حد کافى بهره گیرد) و میوه خود را دو چندان دهد (که همیشه شاداب و با طراوت است) و خداوند به آنچه انجام مى‏دهید، بیناست.»

احمدی فقیه در توضیح این آیه گفت: بسیار جالب است کسی که انفاق در راه خدا و برای رضای خدا انجام بدهد و تثبیت و یک جنبه ثبوتی در نفس خود قرار بدهد و بخواهد با این کار فضایل انسانی را در روح خود پایدار کند، مثل بهشت بزرگ و زمین و باغ با عظمتی در نقطه‌ای بلند است که وقتی دانه‌ای در آن می‌کارند آب فراوان باران بر آن می‌بارد.

وی افزود: این دانه بزرگ می‌شود و رشد و عظمت پیدا می‌‌کند که عظمتی دنیایی و اخروی و معنوی دارد. همه اینها به طور کامل در رابطه با کمک کردن به جامعه و رساندن نیازمندان به جایی بهتر و بالاتر است.

بعضی‌ها برای کمک به فقرا و نیازمندان نذر می‌کنند

این استاد خارج حوزه علمیه قم با بیان اینکه حتی در این موارد، نذر هم توصیه شده، بیان داشت: خداوند در آیه ۲۷۰ سوره بقره می‌فرماید: «وَ مَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُه‏ ؛ و هر چیز را که انفاق مى‌‏کنید، یا نذر کرده‏اید (در راه خدا انفاق کنید)، خداوند آنها را مى‏داند ... »

وی توضیح داد: وقتی انسان کار خیری می‌‌‌کند و برای کمک به فقرا و نیازمندان قدم برمی‌‌دارد، یا نذر می‌کند، موجب پیشرفت کارش می‌شود، جامعه اصلاح می‌شود و کار خود فرد نیز اصلاح می‌شود.

انفاق‌کنندگان از چیزی خوف‌ناک و اندوهگین نیستند

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم بیان داشت: در آیه ۲۷۴ سوره بقره راجع ‌به انفاق اموال در مواردی که لازم است دستور داده‌ شده است. می‌‌فرماید: «الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» خداوند متعال در این آیه به کسانی اشاره می‌کند که اموال خود را در شب و روز یعنی به طور مرتب انفاق می‌کنند و در این امر هم به طور خفی و پنهان و هم به طور کامل و آشکار رفتار می‌کنند.

وی افزود: بعد می‌فرماید: اینها اجر و پاداشی نزد خداوند دارند و چون ارزش اجر نزد خداست، پس خیلی بزرگ است. سپس می‌فرماید: بر اینها هیچ خوفی نیست، از هیچ چیزی خوف‌ناک نیستند و اندوهگین هم نخواهند شد به جهت اینکه بهترین وظیفه را انجام می‌دهند.

ربا بیماری فرد و جامعه است که در مقابل فرهنگ انفاق و قرض‌الحسنه قرار دارد

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه خداوند متعال بعد از بیان این مسائل، مسئله ربا را مطرح فرموده است گفت: آن سلامت کامل جامعه که با انفاق و صدقات و رسیدگی به جامعه و مستمندان و گرفتاران به دست می‌آید و کمک به رشد افراد در امور اقتصادی و معنوی می‌کند و چنان فرهنگ عظیمی است که حتی منت، اذیت و گفتار ناشایست در آن راه ندارد، بیماری خطرناکی به عنوان ربا در مقابلش برمی‌خیزد.

رباخواران با وسوسه شیطان دیوانه می‌شوند

آیت‌الله احمدی فقیه با اشاره آیه ۲۷۵ سوره بقره گفت: به این آیه دقت کنید خداوند می‌فرماید: «الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبَواْ لَا یَقُومُونَ إِلَّا کَمَا یَقُومُ الَّذِى یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطَانُ مِنَ الْمَسّ‏ِ ذَالِکَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیْعُ مِثْلُ الرِّبَواْ وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَواْ فَمَن جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَى‏ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلىَ اللَّهِ وَ مَنْ عَادَ فَأُوْلَئکَ أَصْحَبُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَلِدُون‏»

یعنی کسانى که ربا مى‏خورند، بر نمى‏‌خیزند مگر مانند کسى که بر اثر تماسّ شیطان، دیوانه شده است. این، به خاطر آن است که گفتند: «داد و ستد هم مانند ربا است» در حالى که خدا بیع را حلال کرده، و ربا را حرام! و اگر کسى اندرز الهى به او رسد، و (از رباخوارى) خوددارى کند، سودهایى که در سابق به دست آورده، مال اوست و کار او به خدا واگذار مى‏‌شود (و گذشته او را خواهد بخشید.) امّا کسانى که بازگردند (و بار دیگر مرتکب این گناه شوند)، اهل آتشند و همیشه در آن مى‏‌مانند.

این استاد درس خارج حوزه علمیه با اشاره به اینکه شیطان، این افراد را خبطشان کرده و دیوانه و بیچاره‌شان کرده است، ابراز داشت: این افراد در دنیا هم به واسطه این ربا خوردن گرفتار مسئله خبط و وسوسه شیطان شده‌اند و از این کارشان نیز دست بر نمی‌دارند و حرفشان این است: بیع و معامله مثل رباست. چه فرقی دارد! مگر بیع چه کار می‌کند؟ اگر مثلا در بیع، برنج و میوه‌‌ای می‌‌فروشیم و سود می‌کنیم در ربا نیز همینطور است؛ ما پولی می‌دهیم و در عوض آن، چیزی اضافه‌تر می‌گیریم و فرقی نمی‌کند.

قرآن کریم، مصلحت دنیا و آخرت مردم را دوستانه بیان می‌کند

آیت‌الله احمدی فقیه تأکید کرد: بیع مانند ربا نیست. در بیع، حرکت و تجارت حلال است و جریان صحیحی وجود دارد. خداوند بیع را حلال کرده و در بیع، شما کسب و تجارت می‌کنید و استفاده و سودی می‌برید و این درست است. اما وقتی از مال خود بخواهید ربا بگیرید، درست نیست و خداوند ربا را حرام کرده است.

وی با اشاره به اینکه رباخواران با این بیان که بیع مثل رباست، می‌خواستند بر عمل خود باقی بمانند، افزود: خداوند خط بطلان روی ربا کشید و فرمود: بیع حلال است و ربا حرام است. ما باید این عبارات را با لحاظ خصوصیت آیات معنا کنیم. یعنی این قرآن نامه‌ای است از محبوب و از دوست که به دوست و مخلوق آمده است و دوستانه موعظه می‌کند به اینکه بعضی کارها برای تو جبران ندارد و خسارت دارد و بعضی کارها برای تو خوب و مفید است.

از گذشته رباخواری که توبه کرده، بازخواست نمی‌شود

آیت‌الله احمدی فقیه با اشاره به اینکه حقیقت قرآن که یک حقیقت الهیه عالی معنویست، تنزل پیدا کرده و تبدیل به نامه‌ای شده که ما از آن بتوانیم بهترین استفاده و بهره دنیا و آخرت را ببریم گفت: به همین جهت است که در ادامه آ‌یه ربا می‌بینیم خداوند می‌فرماید اگر این موعظه پروردگار در او اثر کرد و متنبه شد و دیگر ربا را انجام نداد، از آنچه که گذشته، دیگر مواخذه‌اش نمی‌کنیم.

وی در توضیح عبارت «و أمره إلی الله؛ و کار او به خدا واگذار مى‏‌شود» گفت: این فرد امرش به خدا می‌رسد و خدا جبران می‌کند. حالا که موعظه در او اثر کرده از کارهای قبلی‌اش مواخذه دنیایی برداشته می‌شود و آن قسمت که مربوط به آخرت است، مربوط به ایمان و اعتماد و نیت اوست، به خداوند بر می‌گردد. اما اگر خدای نکرده پس از اینکه فهمید که ربا حرام است، باز سراغ ربا رفت و از کار حرام ربا دست نکشد، بداند که اهل جهنم است و در آن جاودانه است و تا ابد در آتش می‌‌سوزد.

ربا خواری جنگ با خدا و رسول خداست

این استاد حوزه علمیه با اشاره به آیه ۲۷۸ و ۲۷۹ سوره بقره گفت: خداوند می‌فرماید: «یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ ذَرُواْ مَا بَقِىَ مِنَ الرِّبَواْ إِن کُنتُم مُّؤْمِنِینَ - فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِن تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِکُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَ لَا تُظْلَمُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، و آنچه از (مطالبات) ربا باقى مانده، رها کنید اگر ایمان دارید - اگر (چنین) نمى‏کنید، بدانید خدا و رسولش، با شما پیکار خواهند کرد! و اگر توبه کنید، سرمایه‌‏هاى شما، از آنِ شماست [اصل سرمایه، بدون سود] نه ستم مى‏کنید، و نه بر شما ستم وارد مى‌‏شود.

وی در توضیح این آیات به خبرنگار فارس گفت: اگر مثلا نصف ربا را گرفته‌اید و برای زمان جاهلیت شما بوده و الآن در وسط کارید، بقیه را باید دور بریزید و نگیرید و رها کنید. نگویید ما چون قراردادمان را قبلا بسته‌ بودیم و حالا با اینکه آیه هم نازل شده و موعظه پروردگار آمده، باز ربا را ادامه دهیم و تا آخر برویم. بلکه بقیه را رها کنید.

آیت الله احمدی فقیه تاکید کرد: خداوند می‌فرماید اگر اهل ایمان هستید، بقیه ربا را رها کنید تا خداوند اجر و پاداش خودش برایتان قرار دهد.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: اینجا یک مسئله بسیار با عظمت است. کسانی که اهل ربا باشند و آن را رها نکنند، اینجا دیگر جای محاربه است. یعنی اگر ربا را ترک نکردید بدانید که به جنگ با خدا و رسول می‌‌روید، اینجا دیگر جنگ با شخص نیست، جنگ با جامعه تنها نیست. فکر نکنید که فقط حق عده‌ای را از بین می‌برید و جامعه را ضایع می‌کنید بلکه جنگ با خدا می‌کنید. آگاه و مطلع باشید ربا خوردن جنگ با خدا و رسول خدا صلی الله علیه است و باید حکومت اسلامی به شدت با ربا خواری چه فردی و شخصی باشد و چه دولتی و حقوقی باشد برخورد کند.

احمدی فقیه افزود: آیه در اینجا اشاره می‌کند حالا که ربا را گرفتید و توبه کردید، اصل مال که به افراد قرض دادید، مال خودتان باشد ولی ربای آن را نگیرید. نه ظلم و ستم بکنید، نه ظلم و ستم بکشید. نه اینکه اصل مالتان را نگیرید و به شما ستم شود و نه اینکه بیشتر بگیرید و به دیگری ستم کنید.

وی بیان کرد: در آیه بعد یعنی آیه ۲۸۰ سوره بقره می‌فرماید: «وَ إِن کاَنَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلىَ‏ مَیْسَرَةٍ وَ أَن تَصَدَّقُواْ خَیرٌْ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُون‏؛ و اگر (بدهکار،) قدرت پرداخت نداشته باشد، او را تا هنگام توانایى، مهلت دهید! (و در صورتى که براستى قدرت پرداخت را ندارد،) براى خدا به او ببخشید بهتر است اگر (منافع این کار را) بدانید»

احمدی فقیه توضیح داد: از نکات بسیار زیبای این آیه این است که می‌فرماید: اگر می‌بینید طرف مقابلتان تنگ دست است به او مهلت دهید تا اصل مال را بدهد. قدری صبر کنید تا در راحتی قرار بگیرد و دستش باز شود تا بتواند مال شما را پس دهد. و اگر مشاهده کردید که خیلی گرفتار و تنگ دست است که حتی اصل مال را هم مشکل دارد که بپردازد، صدقه بدهید که بسیار عالیست.

این استاد درس خارج حوزه علمیه قم در پایان بخش اول این گفتگو به آیه ۲۸۱ اشاره کرد و گفت: بعد از این سفارش‌ها خداوند فرمود: «وَ اتَّقُواْ یَوْمًا تُرْجَعُونَ فِیهِ إِلىَ اللَّهِ ثُمَّ تُوَفىَ‏ کلُ‏ُّ نَفْسٍ مَّا کَسَبَتْ وَ هُمْ لَا یُظْلَمُون‏؛ و از روزى بپرهیزید و بترسید که در آن روز، شما را به سوى خدا بازمى‏‌گردانند سپس به هر کس، آنچه انجام داده، به طور کامل باز پس داده مى‏شود، و به آنها ستم نخواهد شد.

آیت الله احمدی فقیه توضیح داد: چون هر چه مى‏‌بینیم، نتایج اعمال خودمان است. بالاخره همه ما در آخر، خواهیم یافت که در محضر خدا هستیم و هیچ کس آنجا ظلم نمی‌‌کند و عدالت برقرار است. لذا از همین جا درست رفتار کنیم که آنجا در عذاب و گرفتاری و مواخذه قرار نگیریم.

ادامه دارد ...



* در بخش دوم این گفت‌وگو می‌خوانید:

ـ ضرورت رعایت ضوابط شرعی در بانک‌ها

ـ مسئله دیرکرد‌ در بانک‌ها

ـ ضرورت واقعی بودن معاملات و عقود شرعی

ـ نیاز به تخصصی شدن کار و فعالیت بانک‌ها

ـ ضرورت تجدید نظر در نظام بانکداری کشور

ـ تضعیف ایمان و پذیرفته نشدن عبادت از آثار اولیه رباست

ـ تکلیف سودهای بانکی چیست؟