عجله‌ای برای مذاکره با ۱+۵ نداریم
معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه کشورمان با بیان اینکه عجله‌ای برای اینکه ۱+۵ بر سر میز مذاکره حاضر شوند، نداریم، گفت: هر چه تحریم‌ها را ادامه دهند و طولانی‌تر شود، حل مشکل طولانی‌تر می‌شود.
به گزارش هم اندیشی، سید عباس عراقچی معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه کشورمان در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس به پرسش‌های مطرح شده در خصوص تحریم‌ها و تبدیل آنها به فرصت، روابط تهران و باکو و همچنین مناسبات تهران و آنکارا، مذاکرات ایران و ۱+۵، تحرکات ایران در دفاع از حقوق مسلمانان میانمار، حضور ایران در آسیای مرکزی و قفقاز، شانزدهمین نشست سران عدم تعهد در تهران و ... پاسخ داد.
وی که یکی از اعضای تیم مذاکره کننده ایران با ۱+۵ نیز هست، درباره مذاکرات با این گروه بر این باور است که آنها هستند که باید هر چه زودتر تصمیم خود را اتخاذ کنند که چگونه می‌خواهند با این موضوع برخورد منطقی و عاقلانه‌ای داشته باشند یا اینکه در ادامه مسیر گذشته، باز هم فرصت‌ها را از دست بدهند.
معاون وزیر خارجه کشورمان درباره روابط تهران و باکو از سفر همتای آذری خود به تهران در آینده نزدیک خبر داد و گفت: روند جدیدی را برای رفع سوء تفاهمات آغاز کردیم تا روابط به سمت آرامش پیش رفته و سازنده باشد.
عراقچی همچنین از سفر علی‌اکبر صالحی به میانمار خبر داد.
مشروح گفت‌وگوی فارس با معاون آسیا و اقیانوسیه وزیر خارجه را در زیر می‌خوانید.
*۱+۵ فرصت‌ها را از دست ندهد
فارس: ارزیابی شما از آینده مذاکرات ایران و ۱+۵ چیست؟
عراقچی: بحث ما با ۱+۵ کاملاً وضعیت روشنی دارد و هیچ ابهامی در آن نیست. آنها پیشنهاداتی را به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند و ما نیز پیشنهادات خود را به آنها ارائه کردیم. پیشنهادات ما در ۵ گام مطرح شد و بسیار روشن و شفاف است. آنها سؤالاتی را در خصوص پیشنهادات ما داشتند که قرار شد جلسه کارشناسی برگزار و به این سؤالات پاسخ داده شود. این نشست برگزار شد و هر سؤال و ابهامی در خصوص برنامه هسته‌ای ما داشتند، مطرح کردند و کارشناسان ما نیز پاسخ دادند. جلسه به طول انجامید و در آخر جلسه، خودشان عنوان کردند که دیگر ابهامی برای آنها باقی نمانده است. ما نظر خود را نسبت به پیشنهاداتشان به آنها ارائه کردیم و گفتیم که چرا و به چه علت این پیشنهادات قابل قبول نیست و چرا نمی‌توانیم این پیشنهادات را قبول کنیم.
در حال حاضر منتظریم آنها نظر خود را در خصوص پیشنهادات جمهوری اسلامی ارائه کنند و به اعتقاد من آنها هستند که باید هر چه زودتر تصمیم خود را اتخاذ کنند که چگونه می‌خواهند با این موضوع برخورد منطقی و عاقلانه‌ای داشته باشند یا اینکه در ادامه مسیر گذشته، باز هم فرصت‌ها را از دست بدهند.
الان فرصت بسیار خوبی فراهم شده و شرایط به لحاظ سیاسی، بین‌المللی و مذاکراتی آماده است و امیدواریم ۱+۵ از این شرایط بهره برداری مناسب را ببرد.
مذاکرات غیررسمی بین خانم اشتون و آقای جلیلی اخیراً در استانبول برگزار شد و همه موارد برای خانم اشتون تشریح شد. خانم اشتون به نیویورک رفت و مجدداً با ا+۵ و در سطح وزرای خارجه مشورت کرد.
منتظریم ایشان دوباره دیدگاه‌های طرف مقابل را بیان کند. اگر ۱+۵ اراده، نیت قطعی و حسن نیت برای حل موضوع هسته‌ای ایران داشته باشد، شرایط فراهم است. خوب است از این شرایط مناسب به سمت حل و فصل موضوع بهره‌برداری شود وگرنه برنامه ما ادامه دارد و کاملاً با اهداف صلح‌آمیز و در چارچوب تعریف شده خود ادامه می‌یابد و آنها هستند که فرصت و زمان را از دست می‌دهند.
ما عجله‌ای برای اینکه آنها بر سر میز مذاکره حاضر شوند، نداریم؛ صبر می‌کنیم تا تصمیم‌شان را بگیرند.
فارس: ارزیابی شما از سفر و ملاقات آقای جلیلی با خانم اشتون در استانبول چیست؟
عراقچی: صرف انجام مذاکرات امری مثبت بود، با این وجود باید یادآوری کنم انجام این مذاکرات در فضایی که خصوصاً رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر از هر اهرم خود برای فضاسازی علیه کشورمان سود می‌جوید، کمک بزرگی برای رفع ابهامات علیه کشورمان می‌باشد. ما همواره صداقت و عزم خود را برای مذاکرات در چارچوب حقوق هسته‌ای خود نشان دادیم. مذاکرات اخیر استانبول نیز در واقع ادامه روند توافقی بود که ایران با ۱+۵ برای مذاکره به آن رسیده است.
فارس: آیا فکر نمی‌کنید صبر کردن بیشتر به ضرر ما تمام شود؟
عراقچی: من ضرری نمی‌بینم تا الان هم که صبر کردیم برنامه هسته‌ای ما نسبت به قبل روز به روز کامل‌تر و تکنولوژی ما پیشرفته‌تر، تجهیزات ما آماده‌تر و مواد تولیدی ما بیشتر شده و ما در برنامه هسته‌ای خود ضرری نکردیم و ضرر هم نخواهیم کرد. آیا منظور شما تحریم‌هاست؟
*تحریم باعث طولانی‌تر شدن مشکل
فارس: بله. اخیراً هم عنوان شد که اروپا به دنبال تشدید تحریم‌ها علیه ایران است.
عراقچی: تحریم‌ها هزینه‌ها و دردسرهایی را برای کشور داشته، ولی در حال حاضر این یک واقعیت اثبات شده است که تحریم کمکی به حل این مشکل نمی‌کند و هر چه تحریم‌ها را ادامه دهند و طولانی‌تر شود، حل مشکل نیز طولانی‌تر خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران در عمل ثابت کرده که تحریم‌ها را در بسیاری از زمینه‌ها به فرصت تبدیل کرده و خیلی از دستاوردهایی که ما در این مدت در زمینه‌های اقتصادی و علمی داشتیم، ناشی از همین تحریم‌ها بود که ما را مجبور کرد به کشف استعدادهای خود بازگردیم.
البته هزینه‌هایی داشته، ولی در حدی نیست که ملت بزرگ ایران را مجبور کند که از حق خود بگذرد. تحریم‌ها در حدی است که قابل تحمل است و ما نیز مرتباً راه‌های مختلفی را پیدا و ایجاد کرده‌ایم و در آینده نیز ایجاد می‌کنیم تا بتوانیم از هزینه‌های کشور در اثر تحریم‌ها بکاهیم.
مسلم این است که تحریم‌ها کمکی به حل مسئله هسته‌ای ایران نخواهد کرد. اگر می‌خواهند ادامه دهند، ادامه دهند؛ با این کار موضوع را پیچیده می‌کنند.
*نفت روی دستمان نمی‌ماند
فارس: در معاونت شما در بحث تحریم‌ها و تبدیل آنها به فرصت چه اقداماتی صورت گرفته؟ اخباری مطرح شده از جمله اینکه ژاپن خرید نفت از ایران را کاهش داده و درصدد است که این میزان را در آینده نزدیک بیشتر کاهش دهد.
عراقچی: موضوع خیلی پیچیده و گسترده است. معاونت آسیا مهمترین حوزه‌ای است که همکاریهای اقتصادی ما در آن جریان دارد. طی مدت اخیر توجه اقتصادی ما از اروپا کمتر و به سمت شرق و آسیا بیشتر شده است. ما مدعی نیستیم که در همه حوزه‌های اقتصادی که به کشورهای آسیایی مربوط می‌شود، با مشکل مواجه نبوده‌ایم؛ ولی در رفع مشکلات تا حد زیادی موفق بوده‌ایم.
نفت کالای بسیار ارزشمند و مورد نیاز اقتصادهای جهان به خصوص اقتصادهای آسیایی از جمله چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و بقیه کشورهای خریدار نفت ماست. اینگونه نیست که به راحتی بتوانند خرید نفت را کاهش دهند و صدمه نبینند. نفت کالایی نیست که روی دست ما بماند. ممکن است میزان خرید نفت در برخی از قراردادها کاهش یابد، ولی در برخی قراردادهای دیگر جبران می‌شود.
در بحث همکاریهای بانکی که مرحله بعد از فروش نفت نیز هست، به همین منوال می‌باشد. نفت ما به فروش رسیده و درآمد حاصله از آن به نحو مقتضی به دست ما می‌رسد.
فارس: آیا شما بر این باور هستید که گره بحث هسته‌ای ایران در دست آمریکاست؟
عراقچی: ما در بحث هسته‌ای با گروه ۱+۵ مذاکره می‌کنیم. ۱+ ۵ از کشورهای متنوعی تشکیل شده و هر کدام وزن، اعتبار و نقش خود را دارند. ما از یک سو با چین و روسیه مواجهیم و از یک طرف با سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلستان) و از سوی دیگر با آمریکا. در بین سه کشور اروپایی نیز موضع واحدی نیست، ولی زمانی که ما با ۱+۵ مذاکره می‌کنیم به عنوان یک مجموعه واحد گفت‌وگو می‌کنیم. اتفاقاً ما توقع داریم زمانی که با ایران مذاکره می‌کنند، موضع واحدی داشته باشند.
اگر چه رسیدن به موضع واحد برای آنها کار آسانی نیست، زیرا دیدگاه‌های مختلفی در بین‌شان وجود دارد.
آمریکا نقش مهمی در ۱+۵ دارد، ولی بدین معنا نیست که نقش چین و روسیه کم است. این دو کشور با قدرتی که در شورای امنیت دارند و حق وتو و نقش‌شان در مسائل بین‌المللی، حضور و دیدگاه‌هایشان در ۱+۵ تعیین کننده است و خواهد بود.
فارس: چین و روسیه اخیراً در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران قطعنامه صادر کردند.
عراقچی: ما در مشورت‌های مستمر با چین و روسیه هستیم. نباید مواضع کشورها را با یک پدیده و حرکت خاص سنجید. مجموعه مواضع و سیاست‌های یک کشور را باید در یک کلیت نگاه کرد.
مواضع روسیه اخیراً توسط لاوروف وزیر خارجه و ریابکوف معاون وی بیان شد. نزدیک دو سال است که روس‌ها جلوی هر قطعنامه‌ای را علیه ایران گرفته‌اند و در اظهارات مکرر عنوان کرده‌اند که هیچ دلیل و مدرکی مبنی بر نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد. اینها را باید در کنار هم قرار داد. ما نباید خیلی گرفتار مانورهای مقطعی کشورها باشیم.
*همکاریهای سه جانبه در خط لوله صلح
فارس: خط لوله صلح با پاکستان در چه مراحلی است؟
عراقچی: ما کماکان بر فاز اول این پروژه که بین ایران و پاکستان است، متمرکز هستیم. قسمت مربوط به داخل خاک ایران تقریباً به پایان رسیده و به زودی به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. در قسمت مربوط به پاکستان موضوع اصلی، سرمایه‌گذاری برای این پروژه است که در حال حاضر مذاکراتی بین ما و مقامات پاکستان در جریان است که ما در زمینه سرمایه‌گذاری به آنها کمک کنیم و کارهای ساختمانی آن زودتر شروع شود.
ایران و پاکستان کماکان در این پروژه جدی هستند و یکی از موضوعاتی که در سفر اخیر آقای زرداری به تهران به منظور شرکت در شانزدهمین نشست سران جنبش عدم تعهد مطرح شد، همین قضیه بود و این موضوع در دستور کار جدی دو کشور قرار دارد.
ضمن اینکه امکان همکاریهای جدید سه جانبه‌ای نیز مطرح است که در صورت جدی‌تر شدن در خصوص آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
*خلف‌اف به تهران می‌‌آید/سفیر جدید ایران به باکو می‌رود
فارس: از روابط تهران و باکو چه خبر؟
عراقچی: روابط تهران و باکو اصالتاً روابط خوبی است و همه اشتراکات، قرابت‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی بین دو کشور ایجاب می‌کند که روابط خوب و سازنده‌ای باشد. مواردی که باعث بروز برخی سوء تفاهم‌ها در روابط شده عارضی بوده و ناخواسته بر روابط تحمیل شده است. به شخصه دست عوامل خارجی را در بروز این سوء تفاهمات مشاهده می‌کنم.
کشورها و طرف‌هایی هستند که علاقه‌مند روابط خوب ایران و جمهوری آذربایجان نیستند و لذا تبلیغات زیادی را در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و به دنبال دور کردن دو ملت و دو کشور از یکدیگر هستند و هر روز موضوع جدیدی را در روابط دامن می‌زنند.
نیت و اراده ما برای ایجاد آرامش در روابط دو کشور و استفاده از فرصت‌های اقتصادی برای پیشرفت دو ملت کاملاً جدی است. ما جزو اولین کشورهایی بودیم که جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناختیم و از حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور حمایت کردیم و حمایت خواهیم کرد.
ما روند جدیدی را برای رفع سوء تفاهمات آغاز کردیم تا روابط به سمت آرامش پیش رفته و سازنده باشد. تماس‌هایی بین من و خلف‌اف همتای آذری من طی ماه‌های اخیر برقرار بوده و منتظر سفر ایشان به تهران هستیم که این سفر در آینده نزدیک انجام خواهد شد. فاصله مشورت‌های سیاسی ما نسبت به دیگر کشورها کمتر است. ما چند سفر را در دو طرف طراحی کردیم که به بهبود روابط و رفع سوء تفاهمات کمک کند. کمیته‌هایی در این زمینه تشکیل شده از جمله کمیته رسانه‌ای و سیاسی.
از سوی دیگر روند اعتمادسازی بین نظامیان دو کشور ایجاد شده که با سفر چندی قبل وزیر دفاع آذربایجان به تهران شروع شد و متقابلاً سفرهایی صورت خواهد گرفت.
ما در مقابل کسانی که می‌خواهند رابطه را تخریب کنند، در راستای ایجاد فضای مثبت و سازنده در روابط قدم برمی‌داریم.
البته کسانی هستند که شیطنت می‌کنند و من دست‌های خارجی و به خصوص صهیونیست‌ها را در آن می‌بینم.
سفیر آمریکا در آذربایجان چند روز پیش اظهاراتی را مطرح و عنوان کرد که ایران عامل بی‌ثباتی در آذربایجان است! که این حرف اشتباه و خنده‌‌داری است، اما در عین حال میزان نگرانی آنها از نزدیکی روابط دو کشور را نشان می‌دهد. زمانی که ایشان علناً این موضع را مطرح می‌کند، در خفا و ملاقات‌ها چه چیزهایی را بیان خواهد کرد؟!
همه تلاش ما این است که دوستان آذری را توجیه کنیم که دچار این توطئه‌ها و سوء تفاهماتی که دیگران سعی می‌کنند آن را القاء کنند، نشوند.
روابط ایران و آذربایجان، روابط مبتنی بر گذشته تاریخی است. ما از گذشته مشترکی برخوردار بوده و شرایط جهانی و منطقه‌ای به گونه‌ای است که نه تنها ما و آذربایجان بلکه با بسیاری از کشورهای منطقه با یکدیگر سرنوشت و آینده‌ای مشترک خواهند داشت. ایران و آذربایجان تبلور عینی یک ملت در دو دولت می‌باشند. دو کشور علی‌رغم شیطنت‌های صورت گرفته تلاش دارند روابط خود را به سطحی گسترش دهند که برای سایر کشورها الگو شوند.
ما به عنوان ایران اعتقاد داریم که توسعه، رشد و امنیت آذربایجان، توسعه، رشد و امنیت ایران است و متقابلاً اعتقاد داریم که مسئولان آذری نیز در مورد ایران این احساس را دارند. بروز برخی اختلاف نظرها همانگونه که در بین اعضای یک خانواده امری طبیعی است بین دو کشور نیز امری طبیعی است. ما باید تمام تلاش خود را صرف آن کنیم که با کاهش اختلاف‌ها به افزایش زمینه‌های همکاری بپردازیم. زمینه‌های همکاری بین دو کشور فراوان و متعدد است. برای نمونه دو کشور جزو اولین کشورهای منطقه بودند که با صنعت نفت آشنا شدند. این صنعت از یک سو با اهمیتی که برای اقتصاد دو کشور دارد و از سوی دیگر با توجه به تنوع زیر مجموعه محصولات آن و اهمیتی که به عنوان موتور محرکه اقتصاد جهانی دارد، بستری بسیار مناسب برای تعمیق همکاری‌ها بین دو کشور گشوده است. در بعد سیاسی با گام‌هایی که دو طرف برداشته و برای بهتر شدن روابط مدنظر دارند من به عنوان مسئول ایرانی روابط به آینده امیدوار و خوشبین هستم.
سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران نیز به زودی و قبل از سفر ریاست جمهوری به باکو (برای شرکت در اجلاس سران اکو) به آذربایجان عزیمت خواهد کرد. معتقدیم سفر آقای احمدی‌نژاد به باکو برای شرکت در این اجلاس، می‌تواند تحرک جدیدی به روابط دو کشور بدهد.
فارس: آیا دیدار دو جانبه رؤسای جمهوری ایران و آذربایجان در حاشیه این اجلاس در دستور کار قرار دارد؟
عراقچی: انشاءالله صورت خواهد گرفت.
*اگر ایروان و باکو دلخورند متوجه مجموعه عدم تعهد است نه ما
فارس: اخباری شنیده شد که در اجلاس سران عدم تعهد در تهران، دولتمردان باکو و ایروان از عملکرد جمهوری اسلامی در قضیه قره‌باغ گله‌مند بودند و توقعی ایجاد شده بود که به دلیل ریاست ایران بر این اجلاس باید از یکی از دو طرف حمایت به عمل می‌آمد.
عراقچی: شاید سوء تفاهمی در این زمینه پیش آمد و دو طرف توقعاتی از ایران داشتند، اما واقعیت این است که ریاست یک سازمان در واقع نماینده همه اعضای آن سازمان است. زمانی که ما ریاست جنبش عدم تعهد را عهده دار شدیم، یعنی نماینده ۱۲۰ کشور عضو هستیم و انتظاری که از کشور میزبان به عنوان رئیس سازمان می‌رود این است که در اختلافات بین اعضا، بی‌طرف باشد. ضمن اینکه تصمیم گیری در جنبش عدم تعهد لزوماً با دخالت میزبان نیست. تصمیمات برآیند مجموعه مذاکراتی است که کشورها با همدیگر انجام می‌دهند.
در مورد بحث آذربایجان و ارمنستان اگر دلخوری هر دو طرف دارند متوجه مجموعه جنبش عدم تعهد است. ما به عنوان ایران همه تلاش خود را انجام دادیم که بستر مناسبی فراهم کنیم که مذاکرات بین هیئت‌ها انجام شود. ما نه می‌توانستیم دخالت کنیم و نه حق دخالت داشتیم.
موضعی که نهایتاً در عدم تعهد اتخاذ شد، موضع جنبش عدم تعهد بود نه موضع ایران.
*آمادگی برای ایفای نقش به منظور حل مسئله قره‌باغ
فارس: موضع ایران در قبال اختلاف باکو و ایروان درباره قره‌باغ چیست؟
عراقچی: موضع ما حل و فصل مسالمت‌آمیز موضوع قره‌باغ است. معتقدیم آذربایجان و ارمنستان باید این موضوع را از طریق مذاکرات و به شکل مسالمت‌آمیز و در چارچوب قوانین بین‌المللی حل و فصل کنند. ترجیح این دو کشور این بوده که برای حل و فصل موضوع به گروه مینسک مراجعه کنند، اما هر زمان هر یک از کشورها علاقه‌مند باشند که جمهوری اسلامی در این زمینه نقشی داشته باشد، ما آماده‌ایم. ما پیش از این آمادگی خود را اعلام کرده بودیم و کماکان نیز آماده‌ایم. ما با این دو کشور همسایه هستیم و روابط خوبی داریم و معتقدیم می‌توانیم در راستای تفاهم بین دو کشور قدم برداریم.
فارس: انتقاداتی در خصوص نقش و عملکرد ایران در آسیای مرکزی و قفقاز وارد است و گفته می‌شود ایران نسبت به سایر کشورها در این زمینه از قافله عقب مانده است. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا این موضوع به عملکرد سفرای ایران در این کشورها باز می‌گردد یا فشارهای خارجی نیز در این زمینه مؤثر است؟
عراقچی: در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز اینکه چه کشوری موفق‌تر بوده یا نبوده نباید ملاک ما باشد. اگر هر کشوری موفق باشد ما استقبال می‌کنیم. همه کشورهای منطقه می‌توانند به رشد، آبادانی و پیشرفت منطقه کمک کنند و پیشرفت منطقه قفقاز و آسیای مرکزی منجر به پیشرفت کل کشورهای حاضر در منطقه خواهد شد.
ما از عملکرد دیگر کشورها در این منطقه ناراضی نیستیم. هر کشوری بتواند در این زمینه فعالیت کند، ما آن را همکار خود می‌دانیم نه رقیب. درباره اینکه ایران در کدام یک از کشورهای منطقه موفق بوده یا نبوده، در ابتدا باید معیار موفقیت را در نوع ایجاد رابطه جستجو کرد.
ما به آسیای مرکزی و قفقاز به عنوان میدان تاخت و تاز و رقابت و بهره برداری‌ها نگاه نمی‌کنیم، بلکه به عنوان میدانی برای ایجاد همکاری بین ملت‌های منطقه می‌نگریم.
بسته به شرایط هر یک از این کشورها و قوت و ضعف سفرای ما، بسته به قوت و ضعف نهادهای داخلی آن کشورها و شرایط بین‌المللی، در برخی از این کشورها بیشتر موفق بوده‌ایم و در برخی کمتر. برخی از پروژه‌ها در تعدادی از این کشورها خوب پیش رفته و در برخی این چنین نبوده است. البته برخی قدرت‌های خارجی نیز در تلاشند در این منطقه دخالت کرده و از منافع آن بهره‌مند شوند. در بحث منافع نفتی دریای خزر رقابت‌های دیرینه بین روسیه و کشورهای دیگر در این زمینه وجود داشته است.
منطقه آسیای مرکزی و قفقاز منطقه آسانی نیست و دارای پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران در حدی که بتواند به ایجاد یک رابطه سازنده با این کشورها کمک کند، تلاش می‌کند و تا الان همه تلاش خود را انجام داده است. معتقدم تا میزان زیادی در این کشورها موفق عمل کرده‌ایم و میزان پروژه‌ها و همکاریهای ما بسیار زیاد است. البته در برخی کمتر و در برخی بیشتر.
فارس: به نظر می‌رسد که در بحث روابط تهران و آنکارا تحولی را مشاهده نمی‌کنیم و سکون و سکوت در روابط دیده می‌شود.
عراقچی: روابط تهران و آنکارا گسترده، پیچیده و چند وجهی است. اگر در برخی از وجوه دارای اختلاف نظر هستیم، به این معنا نیست که بقیه وجوه با مشکل روبروست. ما در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی نیز همکاری خوبی داریم. در حال حاضر در بحث سوریه اختلاف نظر داریم ولی در بحث هسته‌ای مشورت‌ها و همکاریهای خوبی داریم. ترکیه مهمترین تسهیل کننده این موضوع بوده است.
فارس: در واقع در راستای منافع خود و مطرح شدن در عرصه بین‌المللی عمل کرده است.
عراقچی: همه چیز بر اساس منافع متقابل است. همه کشورها بر اساس منافع ملی خود عمل می‌کنند. در حال حاضر همکاریهای ما در حوزه‌های اقتصادی به خوبی پیش می‌رود و مشورت‌های سیاسی در جریان است. اختلاف نظر داریم؛ ولی مشورت‌های خوبی صورت گرفته است. اخیراً آقای جلیلی به آنکارا سفر کرد و در سفر داود اوغلو به مصر برای شرکت در نشست سه جانبه ملاقاتی بین وی و آقای صالحی صورت گرفت و اخیراً نیز وزرای خارجه در نیویورک دیدار کردند و وزیر خارجه ترکیه نیز با آقای احمدی‌نژاد دیدار و گفت‌وگو کرد. در دو هفته اخیر حجم زیادی از مشورت‌های رسمی بین دو کشور وجود داشت. ما در حوزه‌های همکاری به خوبی همکاری می‌کنیم و در حوزه‌های اختلاف نیز خوب مشورت می‌کنیم. در مجموع معتقدم روابط دو کشور در حال بازگشت به وضعیت متعادل و خوب گذشته است. در ادامه این مشورت‌ها، آقای رحیمی معاون اول ریاست جمهوری بنا به دعوت آقای اردوغان نخست‌وزیر ترکیه به آنکارا سفر کرد. هدف اصلی از انجام این سفر پیشبرد همکاریهای اقتصادی بین دو کشور بود و دستاوردهای خوبی هم به همراه داشت.
روابط ایران و ترکیه در حال حاضر خصوصاً در بعد اقتصادی بهترین شرایط را در قیاس با گذشته دارد. حجم روابط دو کشور در هفت ماه گذشته سال جاری به بیش از ۱۵ میلیارد دلار رسیده و تحقق این هدف حاصل اراده مقامات و تلاش همه جانبه مسئولان دو کشور بوده است. نگاهی به قابلیت‌های موجود بین دو کشور نشان می‌دهد که هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های دو کشور برای گسترش روابط به طور کامل بهره‌برداری کنیم. باید روند فعلی با شتاب بیشتری ادامه یابد.
فارس: در بعد منطقه‌ای خصوصاً در مورد سوریه اختلاف نظری جدی بین تهران و آنکارا وجود دارد.
عراقچی: اختلاف نظری امری طبیعی است. آنچه مهم است آن است که کشورهای مهم و مؤثر به گفت‌وگو در هر شرایطی اولویت دهند. صرف برگزاری اجلاس قاهره و حضور و مذاکره وزرای خارجه ایران، مصر و ترکیه در آن، موفقیتی بزرگ برای دیپلماسی بود. ما نیز چون مصر اعتقاد داریم در مورد سوریه در هر شرایطی باید درهای گفت‌وگو باز باشد.
تنها راه‌حل مشکلات سوریه، راه‌حل سیاسی است. ادامه روند اجلاس قاهره با محور قرار دادن راه‌حل سیاسی، ضمن آنکه کمک بزرگی به حل مشکل سوریه است، خود سبب نزدیکی نظرات کشورها به یکدیگر خواهد شد. ما بارها اعلام کردیم که مخالف هرگونه مداخله خارجی در سوریه هستیم، زیرا اعتقاد داریم هر تحولی که ثمره مداخله خارجی باشد از اصالت برخوردار نیست. دموکراسی کالا نیست که قابلیت صدور داشته باشد. اصلاحات سیاسی حاصل یک روند است و امری زمانبر که نیاز به بسترسازی‌ها در زمینه‌های مختلف دارد. جالب آنکه برخی از کشورهایی که داعیه حقوق بشری و دموکراسی در سوریه دارند، خود بعضاً از درک این مفاهیم دور بوده و یا در این زمینه مشکلات عدیده دارند.
بزرگی و موقعیت ایران و ترکیه ایجاب می‌کند از تمامی گام‌هایی که به صلح و ثبات منطقه کمک می‌کند نه تنها حمایت کرده، بلکه در آن مشارکت فعال داشته باشند. گذشته مشترک در آینده ما تأثیرات پایدار دارد و بی شک ما بیش از بیگانگان یکدیگر و منافع هم را درک می‌کنیم.
فارس: با توجه به اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر بروز درگیری‌ها در ترکیه، آیا این موضوع عامل نگرانی نیست؟
عراقچی: ایران مخالف بروز هر نوع تنش و یا درگیری در منطقه است. به اعتقاد ما کشورهای فرامنطقه‌ای برای توجیه دخالت و حضور خود در منطقه به هر دسیسه‌ای متوسل می‌شوند. در گذشته بارها ثابت شده در پس ناآرامی‌های رخ داده در کشورهای منطقه، کشورهای غربی و به خصوص آمریکا قرار دارند. ثبات و حفظ تمامیت ارضی کشورها همیشه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران بوده و می‌باشد. بعضاً اعتماد به غرب و وارد شدن در بازی که خود آنان چیدمان کرده‌اند، می‌تواند عواقب وخیمی در برداشته باشد که هیچگاه نباید از آن غافل شد. ما همکاری و صداقت خود را در زمینه‌های مختلف بارها اثبات کردیم و همچنان آمادگی خود را برای کمک به حل مشکلات و ایجاد ثبات اعلام می‌کنیم
فارس: ترکیه در قضیه زوار ایرانی ربوده شده در سوریه چه اقداماتی را صورت داد؟
عراقچی: شنبه ۱۵ مهر ماه آقای صالحی وزیر امور خارجه با وزیر خارجه ترکیه تلفنی صحبت کرد. دوستان ترک ما قول داده‌اند که از ظرفیت خود برای آزادی این افراد استفاده کنند. باور ندارم که آنها بتوانند این افراد را آزاد کنند و این کار را نکنند. احتمالاً نفوذ آنها اینقدر نیست.
* بررسی توافقنامه همه جانبه راهبردی بین تهران و کابل
فارس: در بحث روابط تهران و کابل، آیا انعقاد توافقنامه امنیتی بین ایران و افغانستان در دستور کار قرار دارد؟
عراقچی: ایده امضای یک توافقنامه همه جانبه راهبردی بین دو کشور وجود دارد و در حال بررسی آن هستیم. این توافقنامه همه ابعاد روابط را در بر می‌گیرد. ایده آن مطرح شده و هر دو طرف در حال جمع بندی و در مرحله بررسی هستیم، ولی روابط ما با افغانستان چه یک توافقنامه راهبردی داشته باشیم و چه نداشته باشیم، یک رابطه راهبردی است و ابعاد بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گیرد.
دو ملت ایران و افغانستان دارای روابط گسترده فرهنگی با یکدیگر هستند، چه دو دولت روابط داشته باشند چه نداشته باشند. همکاریهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و در موضوعات اجتماعی و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار گسترده است. البته به دلایل شرایط خاص افغانستان این همکاری‌ها بعضا با فراز و نشیب‌هایی روبرو بوده است. افغانستان هنوز دچار مشکلات مختلفی است و گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلفی در آن وجود دارند. نیروهای خارجی هنوز به طور کامل از این کشور خارج نشده‌اند و مسائل و مشکلات دوستان ما در افغانستان کم نیست. سیاست ما ارائه کمک و همکاری با آنهاست.
رشد، توسعه، پیشرفت، ثبات و صلح در افغانستان را خواستار هستیم و هر جا توانسته‌ایم کشورهای ثالث را وارد این همکاری کنیم و مفید دیده‌ایم، این کار را انجام داده‌ایم از جمله ژاپن که با این کشور در بحث مهاجران، بازسازی افغانستان و... همکاری کرده‌ایم.
ما در اجلاس‌های سه جانبه ایران - افغانستان - پاکستان و همچنین ایران - افغانستان - تاجیکستان حضور داشته‌ایم و اخیراً اجلاس سه جانبه‌ای با حضور ایران - افغانستان - هند در خصوص همکاری در بندر چابهار برگزار شد. معتقدیم همه کشورهای منطقه در راستای توسعه صلح و آبادانی در افغانستان مسئولیت دارند و باید در این زمینه کمک کنند.
فارس: از نشست‌های سه جانبه چه خبر؟
عراقچی: قرار است نشست سه جانبه سران ایران، افغانستان و پاکستان در کابل برگزار شود. منتظریم افغانستان تاریخ پیشنهادی را اعلام کنند.
فارس: اخیراً سالگرد شهادت برهان‌الدین ربانی بود، با توجه به نقش ربانی در تحولات افغانستان، به عقیده جنابعالی چه فرد یا افرادی عامل ترور وی هستند؟
عراقچی: ردیابی دقیق عاملان ترور ربانی کار‌آسانی نبوده و امری زمانبر است. البته این موضوع در اغلب ترورهای سیاسی مطرح است. با این وجود با توجه به آنکه مسئولیت امنیت کابل بر عهده آمریکایی‌هاست، این سؤال را آنان باید پاسخگو باشند. ساده‌ترین پاسخ نشان دادن طالبان است. با توجه به پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان باید بیابیم که این ترور به نفع کدام جریان است. مسلماً این ترور بیشتر در راستای اهداف برخی از گروه‌های داخلی و کشورهای خارجی است که ثبات و امنیت برخلاف منافع آنان می‌باشد.
*صالحی به میانمار می‌رود
فارس: در بحث میانمار چه اقداماتی را صورت دادید؟ قرار بود هیئتی از کمیسیون امنیت ملی مجلس به میانمار اعزام شود. در کل دستگاه سیاست خارجی در موضوع مسلمانان میانمار چه تحرکاتی را انجام داده است؟
عراقچی: وزارت خارجه با توجه به رسالت خود در پاسداری از حقوق مسلمانان از همان ابتدا وارد عرصه شد. این وزارتخانه برای کمک به حل ریشه‌ای مشکل مسلمانان در موقعیت‌های مختلف ضمن اتخاذ موضع ایجابی، دولت آن کشور را به رعایت حقوق مسلمانان فراخواند. ما برای ایجاد امکان اقدام عملی کمک به مسلمانان، نیازمند اخذ مجوز از دولت آن کشور بودیم. علی‌رغم نداشتن سفارتخانه در آن کشور، سفارت خود در تایلند را موظف به کسب مجوز لازم برای ارائه کمک‌های انساندوستانه کردیم که خوشبختانه در دیدار اخیر وزیر خارجه میانمار از تهران در حاشیه نشست غیرمتعهدها، آقای صالحی وزیر امور خارجه ضمن تشریح مواضع کشورمان موضوع ارائه کمک به آسیب دیدگان درگیری‌ها را مطرح کرد و در این خصوص توافق شد. در ادامه در سفر سفیر کشورمان در تایلند به میانمار، با مقامات این کشور برای عملیاتی کردن کمک رسانی توافق نهایی حاصل شد و در ادامه از استان «راخین» محل درگیری مسلمانان و بوداییان بازدید و نیازهایشان استفسار شد که به زودی قرار است گام عملی در این زمینه برداشته شود.
در مجموع با توجه به اینکه موضوع درگیری‌ها پایان یافته و فضا هم آرام‌تر شده است، امکان تحرک بهتر برای دستگاه دیپلماسی فراهم شده است.
با توجه به فضای فعلی، از دولت میانمار انتظار داریم که به ارگان‌های محلی آن کشور اجازه هیچگونه جانبداری از طرفین درگیری ندهد و گام عملی در حل ریشه‌ای این اختلاف را با یک راه‌حل عادلانه که متضمن حقوق مسلمان باشد، بردارد.
ما باید تلاش کنیم تا در چارچوب نهادهای بین‌المللی مانند سازمان همکاری اسلامی و یا کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری اقدامات لازم برای یافتن یک راه حل ریشه‌ای ادامه یابد. نباید با فروکش کردن مقطعی این رویداد، موضوع دچار فراموشی شود و بلکه با دخالت مؤثر باید مانع از تکرار آن در آینده شد.
به نظر ما برخورد تند با دولت میانمار به نفع مسلمانان نبوده و شرایط را برای آنان سخت‌تر می‌کند و تضعیف دولت راه را برای قدرت گرفتن جریانات غربگرا هموارتر خواهد کرد.
در همین راستا نمایندگی کشورمان در نیویورک، جده و ژنو از طریق نامه، مذاکره و برگزاری جلسات مختلف موضوع مسلمانان در میانمار را زنده نگهداشته و در جهت حمایت از حقوق مسلمانان فعال هستند.
سفیر ما در بانکوک که آکردیته در میانمار است، تاکنون دو سفر به این کشور داشته و سفر هیئتی از کمیسیون امنیت ملی و سفر صالحی وزیر خارجه به میانمار در دستور کار قرار دارد و علاوه بر آن قرار است هیئتی از هلال احمر به میانمار برود. این سفرها به صورت جداگانه یا با هم انجام خواهد شد و در حال برنامه ریزی برای انجام آنها هستیم.
فارس: تهران اوائل شهریور ماه میزبان شانزدهمین نشست سران عدم تعهد بود، ارزیابی شما از دستاوردهای این نشست چیست؟
عراقچی: برگزاری موفقیت آمیز اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران پیروزی بزرگ برای ایران و شکست سنگین برای آمریکا بود.
دستاوردهای حاصل از برگزاری موفقیت آمیز اجلاس جنبش عدم تعهد نشان داد این جنبش نه تنهایی پویایی خود را حفظ کرده بلکه توانایی آن را دارد که به عنوان بزرگترین تشکل جهان پس از سازمان ملل در تحولات جهانی و روابط بین‌الملل تأثیرگذار باشد. در تحقق این روند ایران به اتفاق کشورهای بنیانگذار جنبش نقش محوری دارد.
در دوران مدیریت جنبش توسط ایران، سعی خواهیم کرد با باز تعریف این جنبش و افزایش کارآیی آن، این تشکل سیاسی را به جایگاهی ارتقاء دهیم که در مدیریت جهانی مشارکت داشته باشد.
برگزاری اجلاس جنبش عدم تعهد در ایران و شرکت سران و هیئت‌های عالی‌رتبه از ۱۲۰ کشور از یک سو فرصتی برای شرکت کنندگان ایجاد کرد که از دایره تبلیغات منفی استکبار علیه ایران خارج شده و به قابلیت‌های ایران پی ببرند و از سوی دیگر، ایران توانست قدرت خود را به رخ دشمنانی بکشد که نتوانستند ایران را منزوی کنند.
رهبری جنبش عدم تعهد توسط ایران به نمایندگی ۱۲۰ عضو این جنبش، در سه سال آینده فرصتی را برای کشورمان ایجاد کرده که صدای رسای جهان مستقلی باشد که سعی دارد بسترساز جهانی عاری از سلاح‌های کشتار جمعی شده و با شعار صلح و عدالت جهانی، ادبیاتی نو بر جهان حاکم کند.
این اجلاس در کنار موفقیت‌های بین‌المللی برای کشورمان، در داخل نیز باعث افزایش غرور ملی و اعتماد به نفس مردم شد. در برگزاری موفقیت‌آمیز این اجلاس همکاری، همدلی و همراهی مردم و تمام وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود که در اینجا فرصت را غنیمت شمرده و از آحاد مردم و تمامی دست اندرکاران به خاطر برگزاری موفقیت‌آمیز این اجلاس تشکر و قدردانی می‌کنم.
فارس: به عنوان آخرین سؤال نظر شما درباره انتشار فیلم توهین‌آمیز به ساحت مقدس پیامبر اعظم (ص) که با اعتراض وسیع مسلمانان جهان مواجه شد، چیست؟
عراقچی: تهیه کنندگان این فیلم اهداف زیادی داشته‌اند. تست کردن واکنش مسلمانان و تنظیم حرکت‌های بعدی خود با توجه به نتایج تست و تحریک مسلمانان به انجام اقداماتی که به چهره اسلام آسیب برساند از جمله اهداف این اقدام بوده است. این فیلم نه تنها پیامبر عظیم الشأن اسلام را بلکه هویت کلی مسلمانان را هدف قرار داده که با هیچ توجیهی که غرب بر آن مانور می‌دهد، قابل قبول نیست. هولوکاست که نسبت به آن شبهات زیادی وجود دارد، نباید محل سؤال باشد؛ اما مقدسات مسلمانانی که مورد احترام سایر ادیان است باید مورد بی احترامی قرار گیرد.
امروز حتی شاهد این هستیم در کشوری مثل فرانسه که خود را پیشرو دفاع از آزادی بیان معرفی می‌کند، متأسفانه حق طبیعی اعتراض مسالمت‌آمیز به بیش از ۶ میلیون مسلمان شهروند آن کشور داده نمی‌شود، با این وجود در بسیاری از کشورها واکنش مسلمانان و حمایت مسیحیان و سایر ادیان از آنان نشان داد فضایی برای مانور دست اندرکاران این قبیل اقدامات قبیحانه وجود ندارد.
گفت‌وگو از اکرم شریفی
وی که یکی از اعضای تیم مذاکره کننده ایران با ۱+۵ نیز هست، درباره مذاکرات با این گروه بر این باور است که آنها هستند که باید هر چه زودتر تصمیم خود را اتخاذ کنند که چگونه می‌خواهند با این موضوع برخورد منطقی و عاقلانه‌ای داشته باشند یا اینکه در ادامه مسیر گذشته، باز هم فرصت‌ها را از دست بدهند.
معاون وزیر خارجه کشورمان درباره روابط تهران و باکو از سفر همتای آذری خود به تهران در آینده نزدیک خبر داد و گفت: روند جدیدی را برای رفع سوء تفاهمات آغاز کردیم تا روابط به سمت آرامش پیش رفته و سازنده باشد.
عراقچی همچنین از سفر علی‌اکبر صالحی به میانمار خبر داد.
مشروح گفت‌وگوی فارس با معاون آسیا و اقیانوسیه وزیر خارجه را در زیر می‌خوانید.
*۱+۵ فرصت‌ها را از دست ندهد
فارس: ارزیابی شما از آینده مذاکرات ایران و ۱+۵ چیست؟
عراقچی: بحث ما با ۱+۵ کاملاً وضعیت روشنی دارد و هیچ ابهامی در آن نیست. آنها پیشنهاداتی را به جمهوری اسلامی ایران ارائه دادند و ما نیز پیشنهادات خود را به آنها ارائه کردیم. پیشنهادات ما در ۵ گام مطرح شد و بسیار روشن و شفاف است. آنها سؤالاتی را در خصوص پیشنهادات ما داشتند که قرار شد جلسه کارشناسی برگزار و به این سؤالات پاسخ داده شود. این نشست برگزار شد و هر سؤال و ابهامی در خصوص برنامه هسته‌ای ما داشتند، مطرح کردند و کارشناسان ما نیز پاسخ دادند. جلسه به طول انجامید و در آخر جلسه، خودشان عنوان کردند که دیگر ابهامی برای آنها باقی نمانده است. ما نظر خود را نسبت به پیشنهاداتشان به آنها ارائه کردیم و گفتیم که چرا و به چه علت این پیشنهادات قابل قبول نیست و چرا نمی‌توانیم این پیشنهادات را قبول کنیم.
در حال حاضر منتظریم آنها نظر خود را در خصوص پیشنهادات جمهوری اسلامی ارائه کنند و به اعتقاد من آنها هستند که باید هر چه زودتر تصمیم خود را اتخاذ کنند که چگونه می‌خواهند با این موضوع برخورد منطقی و عاقلانه‌ای داشته باشند یا اینکه در ادامه مسیر گذشته، باز هم فرصت‌ها را از دست بدهند.
الان فرصت بسیار خوبی فراهم شده و شرایط به لحاظ سیاسی، بین‌المللی و مذاکراتی آماده است و امیدواریم ۱+۵ از این شرایط بهره برداری مناسب را ببرد.
مذاکرات غیررسمی بین خانم اشتون و آقای جلیلی اخیراً در استانبول برگزار شد و همه موارد برای خانم اشتون تشریح شد. خانم اشتون به نیویورک رفت و مجدداً با ا+۵ و در سطح وزرای خارجه مشورت کرد.
منتظریم ایشان دوباره دیدگاه‌های طرف مقابل را بیان کند. اگر ۱+۵ اراده، نیت قطعی و حسن نیت برای حل موضوع هسته‌ای ایران داشته باشد، شرایط فراهم است. خوب است از این شرایط مناسب به سمت حل و فصل موضوع بهره‌برداری شود وگرنه برنامه ما ادامه دارد و کاملاً با اهداف صلح‌آمیز و در چارچوب تعریف شده خود ادامه می‌یابد و آنها هستند که فرصت و زمان را از دست می‌دهند.
ما عجله‌ای برای اینکه آنها بر سر میز مذاکره حاضر شوند، نداریم؛ صبر می‌کنیم تا تصمیم‌شان را بگیرند.
فارس: ارزیابی شما از سفر و ملاقات آقای جلیلی با خانم اشتون در استانبول چیست؟
عراقچی: صرف انجام مذاکرات امری مثبت بود، با این وجود باید یادآوری کنم انجام این مذاکرات در فضایی که خصوصاً رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر از هر اهرم خود برای فضاسازی علیه کشورمان سود می‌جوید، کمک بزرگی برای رفع ابهامات علیه کشورمان می‌باشد. ما همواره صداقت و عزم خود را برای مذاکرات در چارچوب حقوق هسته‌ای خود نشان دادیم. مذاکرات اخیر استانبول نیز در واقع ادامه روند توافقی بود که ایران با ۱+۵ برای مذاکره به آن رسیده است.
فارس: آیا فکر نمی‌کنید صبر کردن بیشتر به ضرر ما تمام شود؟
عراقچی: من ضرری نمی‌بینم تا الان هم که صبر کردیم برنامه هسته‌ای ما نسبت به قبل روز به روز کامل‌تر و تکنولوژی ما پیشرفته‌تر، تجهیزات ما آماده‌تر و مواد تولیدی ما بیشتر شده و ما در برنامه هسته‌ای خود ضرری نکردیم و ضرر هم نخواهیم کرد. آیا منظور شما تحریم‌هاست؟
*تحریم باعث طولانی‌تر شدن مشکل
فارس: بله. اخیراً هم عنوان شد که اروپا به دنبال تشدید تحریم‌ها علیه ایران است.
عراقچی: تحریم‌ها هزینه‌ها و دردسرهایی را برای کشور داشته، ولی در حال حاضر این یک واقعیت اثبات شده است که تحریم کمکی به حل این مشکل نمی‌کند و هر چه تحریم‌ها را ادامه دهند و طولانی‌تر شود، حل مشکل نیز طولانی‌تر خواهد شد.
جمهوری اسلامی ایران در عمل ثابت کرده که تحریم‌ها را در بسیاری از زمینه‌ها به فرصت تبدیل کرده و خیلی از دستاوردهایی که ما در این مدت در زمینه‌های اقتصادی و علمی داشتیم، ناشی از همین تحریم‌ها بود که ما را مجبور کرد به کشف استعدادهای خود بازگردیم.
البته هزینه‌هایی داشته، ولی در حدی نیست که ملت بزرگ ایران را مجبور کند که از حق خود بگذرد. تحریم‌ها در حدی است که قابل تحمل است و ما نیز مرتباً راه‌های مختلفی را پیدا و ایجاد کرده‌ایم و در آینده نیز ایجاد می‌کنیم تا بتوانیم از هزینه‌های کشور در اثر تحریم‌ها بکاهیم.
مسلم این است که تحریم‌ها کمکی به حل مسئله هسته‌ای ایران نخواهد کرد. اگر می‌خواهند ادامه دهند، ادامه دهند؛ با این کار موضوع را پیچیده می‌کنند.
*نفت روی دستمان نمی‌ماند
فارس: در معاونت شما در بحث تحریم‌ها و تبدیل آنها به فرصت چه اقداماتی صورت گرفته؟ اخباری مطرح شده از جمله اینکه ژاپن خرید نفت از ایران را کاهش داده و درصدد است که این میزان را در آینده نزدیک بیشتر کاهش دهد.
عراقچی: موضوع خیلی پیچیده و گسترده است. معاونت آسیا مهمترین حوزه‌ای است که همکاریهای اقتصادی ما در آن جریان دارد. طی مدت اخیر توجه اقتصادی ما از اروپا کمتر و به سمت شرق و آسیا بیشتر شده است. ما مدعی نیستیم که در همه حوزه‌های اقتصادی که به کشورهای آسیایی مربوط می‌شود، با مشکل مواجه نبوده‌ایم؛ ولی در رفع مشکلات تا حد زیادی موفق بوده‌ایم.
نفت کالای بسیار ارزشمند و مورد نیاز اقتصادهای جهان به خصوص اقتصادهای آسیایی از جمله چین، هند، کره جنوبی، ژاپن و بقیه کشورهای خریدار نفت ماست. اینگونه نیست که به راحتی بتوانند خرید نفت را کاهش دهند و صدمه نبینند. نفت کالایی نیست که روی دست ما بماند. ممکن است میزان خرید نفت در برخی از قراردادها کاهش یابد، ولی در برخی قراردادهای دیگر جبران می‌شود.
در بحث همکاریهای بانکی که مرحله بعد از فروش نفت نیز هست، به همین منوال می‌باشد. نفت ما به فروش رسیده و درآمد حاصله از آن به نحو مقتضی به دست ما می‌رسد.
فارس: آیا شما بر این باور هستید که گره بحث هسته‌ای ایران در دست آمریکاست؟
عراقچی: ما در بحث هسته‌ای با گروه ۱+۵ مذاکره می‌کنیم. ۱+ ۵ از کشورهای متنوعی تشکیل شده و هر کدام وزن، اعتبار و نقش خود را دارند. ما از یک سو با چین و روسیه مواجهیم و از یک طرف با سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه، انگلستان) و از سوی دیگر با آمریکا. در بین سه کشور اروپایی نیز موضع واحدی نیست، ولی زمانی که ما با ۱+۵ مذاکره می‌کنیم به عنوان یک مجموعه واحد گفت‌وگو می‌کنیم. اتفاقاً ما توقع داریم زمانی که با ایران مذاکره می‌کنند، موضع واحدی داشته باشند.
اگر چه رسیدن به موضع واحد برای آنها کار آسانی نیست، زیرا دیدگاه‌های مختلفی در بین‌شان وجود دارد.
آمریکا نقش مهمی در ۱+۵ دارد، ولی بدین معنا نیست که نقش چین و روسیه کم است. این دو کشور با قدرتی که در شورای امنیت دارند و حق وتو و نقش‌شان در مسائل بین‌المللی، حضور و دیدگاه‌هایشان در ۱+۵ تعیین کننده است و خواهد بود.
فارس: چین و روسیه اخیراً در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران قطعنامه صادر کردند.
عراقچی: ما در مشورت‌های مستمر با چین و روسیه هستیم. نباید مواضع کشورها را با یک پدیده و حرکت خاص سنجید. مجموعه مواضع و سیاست‌های یک کشور را باید در یک کلیت نگاه کرد.
مواضع روسیه اخیراً توسط لاوروف وزیر خارجه و ریابکوف معاون وی بیان شد. نزدیک دو سال است که روس‌ها جلوی هر قطعنامه‌ای را علیه ایران گرفته‌اند و در اظهارات مکرر عنوان کرده‌اند که هیچ دلیل و مدرکی مبنی بر نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد. اینها را باید در کنار هم قرار داد. ما نباید خیلی گرفتار مانورهای مقطعی کشورها باشیم.
*همکاریهای سه جانبه در خط لوله صلح
فارس: خط لوله صلح با پاکستان در چه مراحلی است؟
عراقچی: ما کماکان بر فاز اول این پروژه که بین ایران و پاکستان است، متمرکز هستیم. قسمت مربوط به داخل خاک ایران تقریباً به پایان رسیده و به زودی به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. در قسمت مربوط به پاکستان موضوع اصلی، سرمایه‌گذاری برای این پروژه است که در حال حاضر مذاکراتی بین ما و مقامات پاکستان در جریان است که ما در زمینه سرمایه‌گذاری به آنها کمک کنیم و کارهای ساختمانی آن زودتر شروع شود.
ایران و پاکستان کماکان در این پروژه جدی هستند و یکی از موضوعاتی که در سفر اخیر آقای زرداری به تهران به منظور شرکت در شانزدهمین نشست سران جنبش عدم تعهد مطرح شد، همین قضیه بود و این موضوع در دستور کار جدی دو کشور قرار دارد.
ضمن اینکه امکان همکاریهای جدید سه جانبه‌ای نیز مطرح است که در صورت جدی‌تر شدن در خصوص آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
*خلف‌اف به تهران می‌‌آید/سفیر جدید ایران به باکو می‌رود
فارس: از روابط تهران و باکو چه خبر؟
عراقچی: روابط تهران و باکو اصالتاً روابط خوبی است و همه اشتراکات، قرابت‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی بین دو کشور ایجاب می‌کند که روابط خوب و سازنده‌ای باشد. مواردی که باعث بروز برخی سوء تفاهم‌ها در روابط شده عارضی بوده و ناخواسته بر روابط تحمیل شده است. به شخصه دست عوامل خارجی را در بروز این سوء تفاهمات مشاهده می‌کنم.
کشورها و طرف‌هایی هستند که علاقه‌مند روابط خوب ایران و جمهوری آذربایجان نیستند و لذا تبلیغات زیادی را در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده و به دنبال دور کردن دو ملت و دو کشور از یکدیگر هستند و هر روز موضوع جدیدی را در روابط دامن می‌زنند.
نیت و اراده ما برای ایجاد آرامش در روابط دو کشور و استفاده از فرصت‌های اقتصادی برای پیشرفت دو ملت کاملاً جدی است. ما جزو اولین کشورهایی بودیم که جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناختیم و از حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور حمایت کردیم و حمایت خواهیم کرد.
ما روند جدیدی را برای رفع سوء تفاهمات آغاز کردیم تا روابط به سمت آرامش پیش رفته و سازنده باشد. تماس‌هایی بین من و خلف‌اف همتای آذری من طی ماه‌های اخیر برقرار بوده و منتظر سفر ایشان به تهران هستیم که این سفر در آینده نزدیک انجام خواهد شد. فاصله مشورت‌های سیاسی ما نسبت به دیگر کشورها کمتر است. ما چند سفر را در دو طرف طراحی کردیم که به بهبود روابط و رفع سوء تفاهمات کمک کند. کمیته‌هایی در این زمینه تشکیل شده از جمله کمیته رسانه‌ای و سیاسی.
از سوی دیگر روند اعتمادسازی بین نظامیان دو کشور ایجاد شده که با سفر چندی قبل وزیر دفاع آذربایجان به تهران شروع شد و متقابلاً سفرهایی صورت خواهد گرفت.
ما در مقابل کسانی که می‌خواهند رابطه را تخریب کنند، در راستای ایجاد فضای مثبت و سازنده در روابط قدم برمی‌داریم.
البته کسانی هستند که شیطنت می‌کنند و من دست‌های خارجی و به خصوص صهیونیست‌ها را در آن می‌بینم.
سفیر آمریکا در آذربایجان چند روز پیش اظهاراتی را مطرح و عنوان کرد که ایران عامل بی‌ثباتی در آذربایجان است! که این حرف اشتباه و خنده‌‌داری است، اما در عین حال میزان نگرانی آنها از نزدیکی روابط دو کشور را نشان می‌دهد. زمانی که ایشان علناً این موضع را مطرح می‌کند، در خفا و ملاقات‌ها چه چیزهایی را بیان خواهد کرد؟!
همه تلاش ما این است که دوستان آذری را توجیه کنیم که دچار این توطئه‌ها و سوء تفاهماتی که دیگران سعی می‌کنند آن را القاء کنند، نشوند.
روابط ایران و آذربایجان، روابط مبتنی بر گذشته تاریخی است. ما از گذشته مشترکی برخوردار بوده و شرایط جهانی و منطقه‌ای به گونه‌ای است که نه تنها ما و آذربایجان بلکه با بسیاری از کشورهای منطقه با یکدیگر سرنوشت و آینده‌ای مشترک خواهند داشت. ایران و آذربایجان تبلور عینی یک ملت در دو دولت می‌باشند. دو کشور علی‌رغم شیطنت‌های صورت گرفته تلاش دارند روابط خود را به سطحی گسترش دهند که برای سایر کشورها الگو شوند.
ما به عنوان ایران اعتقاد داریم که توسعه، رشد و امنیت آذربایجان، توسعه، رشد و امنیت ایران است و متقابلاً اعتقاد داریم که مسئولان آذری نیز در مورد ایران این احساس را دارند. بروز برخی اختلاف نظرها همانگونه که در بین اعضای یک خانواده امری طبیعی است بین دو کشور نیز امری طبیعی است. ما باید تمام تلاش خود را صرف آن کنیم که با کاهش اختلاف‌ها به افزایش زمینه‌های همکاری بپردازیم. زمینه‌های همکاری بین دو کشور فراوان و متعدد است. برای نمونه دو کشور جزو اولین کشورهای منطقه بودند که با صنعت نفت آشنا شدند. این صنعت از یک سو با اهمیتی که برای اقتصاد دو کشور دارد و از سوی دیگر با توجه به تنوع زیر مجموعه محصولات آن و اهمیتی که به عنوان موتور محرکه اقتصاد جهانی دارد، بستری بسیار مناسب برای تعمیق همکاری‌ها بین دو کشور گشوده است. در بعد سیاسی با گام‌هایی که دو طرف برداشته و برای بهتر شدن روابط مدنظر دارند من به عنوان مسئول ایرانی روابط به آینده امیدوار و خوشبین هستم.
سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران نیز به زودی و قبل از سفر ریاست جمهوری به باکو (برای شرکت در اجلاس سران اکو) به آذربایجان عزیمت خواهد کرد. معتقدیم سفر آقای احمدی‌نژاد به باکو برای شرکت در این اجلاس، می‌تواند تحرک جدیدی به روابط دو کشور بدهد.
فارس: آیا دیدار دو جانبه رؤسای جمهوری ایران و آذربایجان در حاشیه این اجلاس در دستور کار قرار دارد؟
عراقچی: انشاءالله صورت خواهد گرفت.
*اگر ایروان و باکو دلخورند متوجه مجموعه عدم تعهد است نه ما
فارس: اخباری شنیده شد که در اجلاس سران عدم تعهد در تهران، دولتمردان باکو و ایروان از عملکرد جمهوری اسلامی در قضیه قره‌باغ گله‌مند بودند و توقعی ایجاد شده بود که به دلیل ریاست ایران بر این اجلاس باید از یکی از دو طرف حمایت به عمل می‌آمد.
عراقچی: شاید سوء تفاهمی در این زمینه پیش آمد و دو طرف توقعاتی از ایران داشتند، اما واقعیت این است که ریاست یک سازمان در واقع نماینده همه اعضای آن سازمان است. زمانی که ما ریاست جنبش عدم تعهد را عهده دار شدیم، یعنی نماینده ۱۲۰ کشور عضو هستیم و انتظاری که از کشور میزبان به عنوان رئیس سازمان می‌رود این است که در اختلافات بین اعضا، بی‌طرف باشد. ضمن اینکه تصمیم گیری در جنبش عدم تعهد لزوماً با دخالت میزبان نیست. تصمیمات برآیند مجموعه مذاکراتی است که کشورها با همدیگر انجام می‌دهند.
در مورد بحث آذربایجان و ارمنستان اگر دلخوری هر دو طرف دارند متوجه مجموعه جنبش عدم تعهد است. ما به عنوان ایران همه تلاش خود را انجام دادیم که بستر مناسبی فراهم کنیم که مذاکرات بین هیئت‌ها انجام شود. ما نه می‌توانستیم دخالت کنیم و نه حق دخالت داشتیم.
موضعی که نهایتاً در عدم تعهد اتخاذ شد، موضع جنبش عدم تعهد بود نه موضع ایران.
*آمادگی برای ایفای نقش به منظور حل مسئله قره‌باغ
فارس: موضع ایران در قبال اختلاف باکو و ایروان درباره قره‌باغ چیست؟
عراقچی: موضع ما حل و فصل مسالمت‌آمیز موضوع قره‌باغ است. معتقدیم آذربایجان و ارمنستان باید این موضوع را از طریق مذاکرات و به شکل مسالمت‌آمیز و در چارچوب قوانین بین‌المللی حل و فصل کنند. ترجیح این دو کشور این بوده که برای حل و فصل موضوع به گروه مینسک مراجعه کنند، اما هر زمان هر یک از کشورها علاقه‌مند باشند که جمهوری اسلامی در این زمینه نقشی داشته باشد، ما آماده‌ایم. ما پیش از این آمادگی خود را اعلام کرده بودیم و کماکان نیز آماده‌ایم. ما با این دو کشور همسایه هستیم و روابط خوبی داریم و معتقدیم می‌توانیم در راستای تفاهم بین دو کشور قدم برداریم.
فارس: انتقاداتی در خصوص نقش و عملکرد ایران در آسیای مرکزی و قفقاز وارد است و گفته می‌شود ایران نسبت به سایر کشورها در این زمینه از قافله عقب مانده است. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا این موضوع به عملکرد سفرای ایران در این کشورها باز می‌گردد یا فشارهای خارجی نیز در این زمینه مؤثر است؟
عراقچی: در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز اینکه چه کشوری موفق‌تر بوده یا نبوده نباید ملاک ما باشد. اگر هر کشوری موفق باشد ما استقبال می‌کنیم. همه کشورهای منطقه می‌توانند به رشد، آبادانی و پیشرفت منطقه کمک کنند و پیشرفت منطقه قفقاز و آسیای مرکزی منجر به پیشرفت کل کشورهای حاضر در منطقه خواهد شد.
ما از عملکرد دیگر کشورها در این منطقه ناراضی نیستیم. هر کشوری بتواند در این زمینه فعالیت کند، ما آن را همکار خود می‌دانیم نه رقیب. درباره اینکه ایران در کدام یک از کشورهای منطقه موفق بوده یا نبوده، در ابتدا باید معیار موفقیت را در نوع ایجاد رابطه جستجو کرد.
ما به آسیای مرکزی و قفقاز به عنوان میدان تاخت و تاز و رقابت و بهره برداری‌ها نگاه نمی‌کنیم، بلکه به عنوان میدانی برای ایجاد همکاری بین ملت‌های منطقه می‌نگریم.
بسته به شرایط هر یک از این کشورها و قوت و ضعف سفرای ما، بسته به قوت و ضعف نهادهای داخلی آن کشورها و شرایط بین‌المللی، در برخی از این کشورها بیشتر موفق بوده‌ایم و در برخی کمتر. برخی از پروژه‌ها در تعدادی از این کشورها خوب پیش رفته و در برخی این چنین نبوده است. البته برخی قدرت‌های خارجی نیز در تلاشند در این منطقه دخالت کرده و از منافع آن بهره‌مند شوند. در بحث منافع نفتی دریای خزر رقابت‌های دیرینه بین روسیه و کشورهای دیگر در این زمینه وجود داشته است.
منطقه آسیای مرکزی و قفقاز منطقه آسانی نیست و دارای پیچیدگی‌های خاص خود می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران در حدی که بتواند به ایجاد یک رابطه سازنده با این کشورها کمک کند، تلاش می‌کند و تا الان همه تلاش خود را انجام داده است. معتقدم تا میزان زیادی در این کشورها موفق عمل کرده‌ایم و میزان پروژه‌ها و همکاریهای ما بسیار زیاد است. البته در برخی کمتر و در برخی بیشتر.
فارس: به نظر می‌رسد که در بحث روابط تهران و آنکارا تحولی را مشاهده نمی‌کنیم و سکون و سکوت در روابط دیده می‌شود.
عراقچی: روابط تهران و آنکارا گسترده، پیچیده و چند وجهی است. اگر در برخی از وجوه دارای اختلاف نظر هستیم، به این معنا نیست که بقیه وجوه با مشکل روبروست. ما در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی نیز همکاری خوبی داریم. در حال حاضر در بحث سوریه اختلاف نظر داریم ولی در بحث هسته‌ای مشورت‌ها و همکاریهای خوبی داریم. ترکیه مهمترین تسهیل کننده این موضوع بوده است.
فارس: در واقع در راستای منافع خود و مطرح شدن در عرصه بین‌المللی عمل کرده است.
عراقچی: همه چیز بر اساس منافع متقابل است. همه کشورها بر اساس منافع ملی خود عمل می‌کنند. در حال حاضر همکاریهای ما در حوزه‌های اقتصادی به خوبی پیش می‌رود و مشورت‌های سیاسی در جریان است. اختلاف نظر داریم؛ ولی مشورت‌های خوبی صورت گرفته است. اخیراً آقای جلیلی به آنکارا سفر کرد و در سفر داود اوغلو به مصر برای شرکت در نشست سه جانبه ملاقاتی بین وی و آقای صالحی صورت گرفت و اخیراً نیز وزرای خارجه در نیویورک دیدار کردند و وزیر خارجه ترکیه نیز با آقای احمدی‌نژاد دیدار و گفت‌وگو کرد. در دو هفته اخیر حجم زیادی از مشورت‌های رسمی بین دو کشور وجود داشت. ما در حوزه‌های همکاری به خوبی همکاری می‌کنیم و در حوزه‌های اختلاف نیز خوب مشورت می‌کنیم. در مجموع معتقدم روابط دو کشور در حال بازگشت به وضعیت متعادل و خوب گذشته است. در ادامه این مشورت‌ها، آقای رحیمی معاون اول ریاست جمهوری بنا به دعوت آقای اردوغان نخست‌وزیر ترکیه به آنکارا سفر کرد. هدف اصلی از انجام این سفر پیشبرد همکاریهای اقتصادی بین دو کشور بود و دستاوردهای خوبی هم به همراه داشت.
روابط ایران و ترکیه در حال حاضر خصوصاً در بعد اقتصادی بهترین شرایط را در قیاس با گذشته دارد. حجم روابط دو کشور در هفت ماه گذشته سال جاری به بیش از ۱۵ میلیارد دلار رسیده و تحقق این هدف حاصل اراده مقامات و تلاش همه جانبه مسئولان دو کشور بوده است. نگاهی به قابلیت‌های موجود بین دو کشور نشان می‌دهد که هنوز نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های دو کشور برای گسترش روابط به طور کامل بهره‌برداری کنیم. باید روند فعلی با شتاب بیشتری ادامه یابد.
فارس: در بعد منطقه‌ای خصوصاً در مورد سوریه اختلاف نظری جدی بین تهران و آنکارا وجود دارد.
عراقچی: اختلاف نظری امری طبیعی است. آنچه مهم است آن است که کشورهای مهم و مؤثر به گفت‌وگو در هر شرایطی اولویت دهند. صرف برگزاری اجلاس قاهره و حضور و مذاکره وزرای خارجه ایران، مصر و ترکیه در آن، موفقیتی بزرگ برای دیپلماسی بود. ما نیز چون مصر اعتقاد داریم در مورد سوریه در هر شرایطی باید درهای گفت‌وگو باز باشد.
تنها راه‌حل مشکلات سوریه، راه‌حل سیاسی است. ادامه روند اجلاس قاهره با محور قرار دادن راه‌حل سیاسی، ضمن آنکه کمک بزرگی به حل مشکل سوریه است، خود سبب نزدیکی نظرات کشورها به یکدیگر خواهد شد. ما بارها اعلام کردیم که مخالف هرگونه مداخله خارجی در سوریه هستیم، زیرا اعتقاد داریم هر تحولی که ثمره مداخله خارجی باشد از اصالت برخوردار نیست. دموکراسی کالا نیست که قابلیت صدور داشته باشد. اصلاحات سیاسی حاصل یک روند است و امری زمانبر که نیاز به بسترسازی‌ها در زمینه‌های مختلف دارد. جالب آنکه برخی از کشورهایی که داعیه حقوق بشری و دموکراسی در سوریه دارند، خود بعضاً از درک این مفاهیم دور بوده و یا در این زمینه مشکلات عدیده دارند.
بزرگی و موقعیت ایران و ترکیه ایجاب می‌کند از تمامی گام‌هایی که به صلح و ثبات منطقه کمک می‌کند نه تنها حمایت کرده، بلکه در آن مشارکت فعال داشته باشند. گذشته مشترک در آینده ما تأثیرات پایدار دارد و بی شک ما بیش از بیگانگان یکدیگر و منافع هم را درک می‌کنیم.
فارس: با توجه به اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر بروز درگیری‌ها در ترکیه، آیا این موضوع عامل نگرانی نیست؟
عراقچی: ایران مخالف بروز هر نوع تنش و یا درگیری در منطقه است. به اعتقاد ما کشورهای فرامنطقه‌ای برای توجیه دخالت و حضور خود در منطقه به هر دسیسه‌ای متوسل می‌شوند. در گذشته بارها ثابت شده در پس ناآرامی‌های رخ داده در کشورهای منطقه، کشورهای غربی و به خصوص آمریکا قرار دارند. ثبات و حفظ تمامیت ارضی کشورها همیشه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران بوده و می‌باشد. بعضاً اعتماد به غرب و وارد شدن در بازی که خود آنان چیدمان کرده‌اند، می‌تواند عواقب وخیمی در برداشته باشد که هیچگاه نباید از آن غافل شد. ما همکاری و صداقت خود را در زمینه‌های مختلف بارها اثبات کردیم و همچنان آمادگی خود را برای کمک به حل مشکلات و ایجاد ثبات اعلام می‌کنیم
فارس: ترکیه در قضیه زوار ایرانی ربوده شده در سوریه چه اقداماتی را صورت داد؟
عراقچی: شنبه ۱۵ مهر ماه آقای صالحی وزیر امور خارجه با وزیر خارجه ترکیه تلفنی صحبت کرد. دوستان ترک ما قول داده‌اند که از ظرفیت خود برای آزادی این افراد استفاده کنند. باور ندارم که آنها بتوانند این افراد را آزاد کنند و این کار را نکنند. احتمالاً نفوذ آنها اینقدر نیست.
* بررسی توافقنامه همه جانبه راهبردی بین تهران و کابل
فارس: در بحث روابط تهران و کابل، آیا انعقاد توافقنامه امنیتی بین ایران و افغانستان در دستور کار قرار دارد؟
عراقچی: ایده امضای یک توافقنامه همه جانبه راهبردی بین دو کشور وجود دارد و در حال بررسی آن هستیم. این توافقنامه همه ابعاد روابط را در بر می‌گیرد. ایده آن مطرح شده و هر دو طرف در حال جمع بندی و در مرحله بررسی هستیم، ولی روابط ما با افغانستان چه یک توافقنامه راهبردی داشته باشیم و چه نداشته باشیم، یک رابطه راهبردی است و ابعاد بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گیرد.
دو ملت ایران و افغانستان دارای روابط گسترده فرهنگی با یکدیگر هستند، چه دو دولت روابط داشته باشند چه نداشته باشند. همکاریهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و در موضوعات اجتماعی و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار گسترده است. البته به دلایل شرایط خاص افغانستان این همکاری‌ها بعضا با فراز و نشیب‌هایی روبرو بوده است. افغانستان هنوز دچار مشکلات مختلفی است و گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلفی در آن وجود دارند. نیروهای خارجی هنوز به طور کامل از این کشور خارج نشده‌اند و مسائل و مشکلات دوستان ما در افغانستان کم نیست. سیاست ما ارائه کمک و همکاری با آنهاست.
رشد، توسعه، پیشرفت، ثبات و صلح در افغانستان را خواستار هستیم و هر جا توانسته‌ایم کشورهای ثالث را وارد این همکاری کنیم و مفید دیده‌ایم، این کار را انجام داده‌ایم از جمله ژاپن که با این کشور در بحث مهاجران، بازسازی افغانستان و... همکاری کرده‌ایم.
ما در اجلاس‌های سه جانبه ایران - افغانستان - پاکستان و همچنین ایران - افغانستان - تاجیکستان حضور داشته‌ایم و اخیراً اجلاس سه جانبه‌ای با حضور ایران - افغانستان - هند در خصوص همکاری در بندر چابهار برگزار شد. معتقدیم همه کشورهای منطقه در راستای توسعه صلح و آبادانی در افغانستان مسئولیت دارند و باید در این زمینه کمک کنند.
فارس: از نشست‌های سه جانبه چه خبر؟
عراقچی: قرار است نشست سه جانبه سران ایران، افغانستان و پاکستان در کابل برگزار شود. منتظریم افغانستان تاریخ پیشنهادی را اعلام کنند.
فارس: اخیراً سالگرد شهادت برهان‌الدین ربانی بود، با توجه به نقش ربانی در تحولات افغانستان، به عقیده جنابعالی چه فرد یا افرادی عامل ترور وی هستند؟
عراقچی: ردیابی دقیق عاملان ترور ربانی کار‌آسانی نبوده و امری زمانبر است. البته این موضوع در اغلب ترورهای سیاسی مطرح است. با این وجود با توجه به آنکه مسئولیت امنیت کابل بر عهده آمریکایی‌هاست، این سؤال را آنان باید پاسخگو باشند. ساده‌ترین پاسخ نشان دادن طالبان است. با توجه به پیچیدگی‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان باید بیابیم که این ترور به نفع کدام جریان است. مسلماً این ترور بیشتر در راستای اهداف برخی از گروه‌های داخلی و کشورهای خارجی است که ثبات و امنیت برخلاف منافع آنان می‌باشد.
*صالحی به میانمار می‌رود
فارس: در بحث میانمار چه اقداماتی را صورت دادید؟ قرار بود هیئتی از کمیسیون امنیت ملی مجلس به میانمار اعزام شود. در کل دستگاه سیاست خارجی در موضوع مسلمانان میانمار چه تحرکاتی را انجام داده است؟
عراقچی: وزارت خارجه با توجه به رسالت خود در پاسداری از حقوق مسلمانان از همان ابتدا وارد عرصه شد. این وزارتخانه برای کمک به حل ریشه‌ای مشکل مسلمانان در موقعیت‌های مختلف ضمن اتخاذ موضع ایجابی، دولت آن کشور را به رعایت حقوق مسلمانان فراخواند. ما برای ایجاد امکان اقدام عملی کمک به مسلمانان، نیازمند اخذ مجوز از دولت آن کشور بودیم. علی‌رغم نداشتن سفارتخانه در آن کشور، سفارت خود در تایلند را موظف به کسب مجوز لازم برای ارائه کمک‌های انساندوستانه کردیم که خوشبختانه در دیدار اخیر وزیر خارجه میانمار از تهران در حاشیه نشست غیرمتعهدها، آقای صالحی وزیر امور خارجه ضمن تشریح مواضع کشورمان موضوع ارائه کمک به آسیب دیدگان درگیری‌ها را مطرح کرد و در این خصوص توافق شد. در ادامه در سفر سفیر کشورمان در تایلند به میانمار، با مقامات این کشور برای عملیاتی کردن کمک رسانی توافق نهایی حاصل شد و در ادامه از استان «راخین» محل درگیری مسلمانان و بوداییان بازدید و نیازهایشان استفسار شد که به زودی قرار است گام عملی در این زمینه برداشته شود.
در مجموع با توجه به اینکه موضوع درگیری‌ها پایان یافته و فضا هم آرام‌تر شده است، امکان تحرک بهتر برای دستگاه دیپلماسی فراهم شده است.
با توجه به فضای فعلی، از دولت میانمار انتظار داریم که به ارگان‌های محلی آن کشور اجازه هیچگونه جانبداری از طرفین درگیری ندهد و گام عملی در حل ریشه‌ای این اختلاف را با یک راه‌حل عادلانه که متضمن حقوق مسلمان باشد، بردارد.
ما باید تلاش کنیم تا در چارچوب نهادهای بین‌المللی مانند سازمان همکاری اسلامی و یا کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری اقدامات لازم برای یافتن یک راه حل ریشه‌ای ادامه یابد. نباید با فروکش کردن مقطعی این رویداد، موضوع دچار فراموشی شود و بلکه با دخالت مؤثر باید مانع از تکرار آن در آینده شد.
به نظر ما برخورد تند با دولت میانمار به نفع مسلمانان نبوده و شرایط را برای آنان سخت‌تر می‌کند و تضعیف دولت راه را برای قدرت گرفتن جریانات غربگرا هموارتر خواهد کرد.
در همین راستا نمایندگی کشورمان در نیویورک، جده و ژنو از طریق نامه، مذاکره و برگزاری جلسات مختلف موضوع مسلمانان در میانمار را زنده نگهداشته و در جهت حمایت از حقوق مسلمانان فعال هستند.
سفیر ما در بانکوک که آکردیته در میانمار است، تاکنون دو سفر به این کشور داشته و سفر هیئتی از کمیسیون امنیت ملی و سفر صالحی وزیر خارجه به میانمار در دستور کار قرار دارد و علاوه بر آن قرار است هیئتی از هلال احمر به میانمار برود. این سفرها به صورت جداگانه یا با هم انجام خواهد شد و در حال برنامه ریزی برای انجام آنها هستیم.
فارس: تهران اوائل شهریور ماه میزبان شانزدهمین نشست سران عدم تعهد بود، ارزیابی شما از دستاوردهای این نشست چیست؟
عراقچی: برگزاری موفقیت آمیز اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران پیروزی بزرگ برای ایران و شکست سنگین برای آمریکا بود.
دستاوردهای حاصل از برگزاری موفقیت آمیز اجلاس جنبش عدم تعهد نشان داد این جنبش نه تنهایی پویایی خود را حفظ کرده بلکه توانایی آن را دارد که به عنوان بزرگترین تشکل جهان پس از سازمان ملل در تحولات جهانی و روابط بین‌الملل تأثیرگذار باشد. در تحقق این روند ایران به اتفاق کشورهای بنیانگذار جنبش نقش محوری دارد.
در دوران مدیریت جنبش توسط ایران، سعی خواهیم کرد با باز تعریف این جنبش و افزایش کارآیی آن، این تشکل سیاسی را به جایگاهی ارتقاء دهیم که در مدیریت جهانی مشارکت داشته باشد.
برگزاری اجلاس جنبش عدم تعهد در ایران و شرکت سران و هیئت‌های عالی‌رتبه از ۱۲۰ کشور از یک سو فرصتی برای شرکت کنندگان ایجاد کرد که از دایره تبلیغات منفی استکبار علیه ایران خارج شده و به قابلیت‌های ایران پی ببرند و از سوی دیگر، ایران توانست قدرت خود را به رخ دشمنانی بکشد که نتوانستند ایران را منزوی کنند.
رهبری جنبش عدم تعهد توسط ایران به نمایندگی ۱۲۰ عضو این جنبش، در سه سال آینده فرصتی را برای کشورمان ایجاد کرده که صدای رسای جهان مستقلی باشد که سعی دارد بسترساز جهانی عاری از سلاح‌های کشتار جمعی شده و با شعار صلح و عدالت جهانی، ادبیاتی نو بر جهان حاکم کند.
این اجلاس در کنار موفقیت‌های بین‌المللی برای کشورمان، در داخل نیز باعث افزایش غرور ملی و اعتماد به نفس مردم شد. در برگزاری موفقیت‌آمیز این اجلاس همکاری، همدلی و همراهی مردم و تمام وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود که در اینجا فرصت را غنیمت شمرده و از آحاد مردم و تمامی دست اندرکاران به خاطر برگزاری موفقیت‌آمیز این اجلاس تشکر و قدردانی می‌کنم.
فارس: به عنوان آخرین سؤال نظر شما درباره انتشار فیلم توهین‌آمیز به ساحت مقدس پیامبر اعظم (ص) که با اعتراض وسیع مسلمانان جهان مواجه شد، چیست؟
عراقچی: تهیه کنندگان این فیلم اهداف زیادی داشته‌اند. تست کردن واکنش مسلمانان و تنظیم حرکت‌های بعدی خود با توجه به نتایج تست و تحریک مسلمانان به انجام اقداماتی که به چهره اسلام آسیب برساند از جمله اهداف این اقدام بوده است. این فیلم نه تنها پیامبر عظیم الشأن اسلام را بلکه هویت کلی مسلمانان را هدف قرار داده که با هیچ توجیهی که غرب بر آن مانور می‌دهد، قابل قبول نیست. هولوکاست که نسبت به آن شبهات زیادی وجود دارد، نباید محل سؤال باشد؛ اما مقدسات مسلمانانی که مورد احترام سایر ادیان است باید مورد بی احترامی قرار گیرد.
امروز حتی شاهد این هستیم در کشوری مثل فرانسه که خود را پیشرو دفاع از آزادی بیان معرفی می‌کند، متأسفانه حق طبیعی اعتراض مسالمت‌آمیز به بیش از ۶ میلیون مسلمان شهروند آن کشور داده نمی‌شود، با این وجود در بسیاری از کشورها واکنش مسلمانان و حمایت مسیحیان و سایر ادیان از آنان نشان داد فضایی برای مانور دست اندرکاران این قبیل اقدامات قبیحانه وجود ندارد.
گفت‌وگو از اکرم شریفی
کد مطلب: 142253
مرجع : خبرگزاری فارس
